Magda Olivero

Magda Olivero (ur. 25 marca 1910 w Saluzzo, zm. 8 września 2014 w Mediolanie)^[1] – włoska śpiewaczka operowa, sopran, jedna z legend sceny operowej, śpiewająca od lat 30. do wczesnych 80., na scenach europejskich i amerykańskich.

Magda Olivero

Magda Olivero
Data i miejsce urodzenia	25 marca 1910 Saluzzo
Data i miejsce śmierci	8 września 2014 Mediolan
Typ głosu	sopran
Gatunki	opera
Zawód	śpiewaczka operowa

Życiorys

Ino Savini z Magdą Olivero, po przedstawieniu Toski, Bolonia, 9 marca 1972

Urodzona jako Maria Maddalena Olivero^[1].

Zadebiutowała na scenie operowej w 1932 roku w Turynie w oratorium Nino Cattozzy (1886–1961) I misteri dolorosi. Śpiewała do roku 1941, kiedy to wyszła za mąż i wycofała się ze sceny. Powróciła 10 lat później aby na prośbę kompozytora Francesca Cilei zaśpiewać tytułową rolę w jego operze Adriana Lecouvreur. Od 1951 roku śpiewała w teatrach operowych na całym świecie. Wykreowała takie role jak m.in. Gildę, Traviatę, Toskę, Fedorę, Adrianę Lecouvreur, Manon Lescaut, Medeę, Iris, Madame Butterfly, Mimi, Liu, Minnie, Wally. Śpiewała też w prawykonaniach i dziełach kompozytorów współczesnych: Gian Francesca Malipiera, Renza Rosselliniego, Angela Costaguty, Flavia Testiego.

W 1967 roku zaśpiewała tytułową Medeę w operze Cherubiniego w Dallas.

Magda Olivero śpiewała u boku kilku pokoleń największych artystów swoich czasów (Beniamino Gigli, Franco Corelli, Mario del Monaco, Daniele Barioni, Plácido Domingo, Luciano Pavarotti, Giulietta Simionato, Fedora Barbieri). Miała niesłychanie charakterystyczny głos^[2], z bardzo swobodną górą. W śpiewie nie obawiała się używać nowoczesnych, pozawokalnych aktorskich środków wyrazu, niezwykle angażowała się w kreowaną na scenie postać^[3]. Rodolfo Celleti uważał Magdę Olivero za jedną z największych aktorek na scenie operowej XX wieku (obok Marii Callas i Claudii Muzio)^[4].

W wieku 65 lat, po blisko 4 dekadach śpiewania zadebiutowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, rolą Toski.

Jej ostatnie występy odbyły w marcu 1981 roku w Weronie (Głos człowieczy Francisa Poulenca). Od tej pory Magda Olivero śpiewała i nagrywała okazjonalnie.

Zmarła w Mediolanie w wieku 104 lat.

Repertuar operowy

• Franco Alfano, Cyrano de Bergerac (Roksana)
• Franco Alfano, La leggenda di Sakùntala (Sakùntala)
• Franco Alfano, Zmartwychwstanie (Katiusza Michajłowna)
• Franco Alfano, L'ultimo lord (Freddie)
• Mario Barbieri, Alcassino e Nicoletta (Nicoletta)
• Georges Bizet, Carmen (Micaela)
• Arrigo Boito, Mefistofele (Małgorzata)
• Piotr Czajkowski, Mazepa (Maria)
• Piotr Czajkowski, Dama pikowa (Hrabina)
• Alfredo Catalani, La Wally (Wally)
• Nino Cattozzo, I misteri dolorosi (Maria Maddalena)
• Luigi Cherubini, Medea (Medea)
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur (Adriana)
• Angelo Costaguta, Santa Rita da Cascia (Santa Rita, prawykonanie)
• Gaetano Donizetti, Faworyta (Ines)
• Gottfried von Einem, Wizyta starszej pani (Klara Zachanassian)
• Sandro Fuga, Confessione (Maria, prawykonanie sceniczne)
• Ottorino Gentilucci, Don Ciccio, ovvero La trappola (Carmela)
• Umberto Giordano, Fedora (Fedora)
• Umberto Giordano, Marcella (Marcella)
• Umberto Giordano, Mese mariano (Carmela)
• Charles Gounod, Faust (Małgorzata)
• Arthur Honegger (e Jacques Ibert), L'Aiglon (Franz, in travesti)
• Leoš Janáček, Jenůfa (Żona zakrystianina, Kostelnička Buryjovka)
• Armando La Rosa Parodi, Cleopatra (Cleopatra)
• Armando La Rosa Parodi, Il mercante e l’avvocato (Bettina, prawykonanie)
• Franco Langella, Assunta Spina (Assunta Spina)
• Felice Lattuada, La caverna di Salamanca (Leonarda, prawykonanie)
• Gian Francesco Malipiero, Filomela e l'infatuato (Filomela)
• Gian Francesco Malipiero, Mondi celesti e infernali (Medea/Poppea/Maria/Giulietta/Rosaura,
• Gian Francesco Malipiero, Orfeide: Sette canzoni (la madre pazza)
• Pietro Mascagni, Iris (Iris)
• Pietro Mascagni, Cavalleria rusticana (Santuzza)
• Pietro Mascagni, L'amico Fritz (Suzel)
• Jules Massenet, Manon (Manon)
• Jules Massenet, Werter (Charlotte)
• Gian Carlo Menotti, Medium (Madame Flora)
• Claudio Monteverdi, Il ballo delle ingrate (Amor)
• Claudio Monteverdi, Combattimento di Tancredi e Clorinda (Clorinda)
• Claudio Monteverdi, Koronacja Poppei (Dama, Pallade)
• Giuseppe Mulè, La monacella della fontana (Marù)
• Wolfgang Amadeus Mozart, Don Giovanni (Zerlina)
• Errico Petrella, I promessi sposi (Lucia)
• Riccardo Pick-Mangiagalli, Notturno romantico (La contessa Elisa)
• Francis Poulenc, Dialogi karmelitanek (Matka maria, Stara Przeorysza)
• Francis Poulenc, Głos człowieczy (Kobieta)
• Giacomo Puccini, Manon Lescaut (Manon)
• Giacomo Puccini, Cyganeria (Mimì)
• Giacomo Puccini, Tosca (Floria Tosca)
• Giacomo Puccini, Madama Butterfly (Cio Cio San)
• Giacomo Puccini, Dziewczyna z Zachodu (Minnie)
• Giacomo Puccini, Płaszcz (Giorgetta)
• Giacomo Puccini, Siostra Angelica (Angelica)
• Giacomo Puccini, Gianni Schicchi (Lauretta)
• Giacomo Puccini, Turandot (Liù)
• Ottorino Respighi, Maria Egiziaca (Niewidoma)
• Renzo Rossellini, La guerra (Marta)
• Nino Rota, Il cappello di paglia di Firenze (La baronessa di Champigny)
• Gerardo Rusconi, Lode alla Trinità (Santa Caterina da Siena, soprano i glos recytujący, prawykonanie)
• Henri Sauguet, La Voyante (cantata per soprano e 10 strumenti)
• João de Sousa Carvalho, Penelope nella partenza da Sparta (Penelope)
• Richard Strauss, Kawaler srebrnej róży (Zofia)
• Flavio Testi, La Celestina (Melibea, prawykonanie)
• Giuseppe Verdi, Falstaff (Alicja Ford, Nannetta)
• Giuseppe Verdi, La traviata (Violetta)
• Giuseppe Verdi, Rigoletto (Gilda)
• Giuseppe Verdi, Nabucco (Anna)
• Richard Wagner, Lohengrin, (Elsa)
• Ermanno Wolf-Ferrari, L'amore medico (Lisetta)
• Ermanno Wolf-Ferrari, I quatro rusteghi (Felice)
• Ermanno Wolf-Ferrari, La vedova scaltra (Rosaura)
• Ermanno Wolf-Ferrari, Il campiello (Gnese, Lucieta)
• Riccardo Zandonai, Francesca da Rimini (Francesca)
• Riccardo Zandonai, Giulietta e Romeo (Giulietta)

Nagrania

Po Magdzie Olivero pozostało niewiele oficjalnych nagrań. W 1938 Magda Olivero wzięła udział w pierwszej pełnej rejestracji opery Turandot Pucciniego (u boku Giny Cigny) dla wytwórni Cetra. W 1969 roku, dla Dekki, zarejestrowała Fedorę (z udziałem Maria del Monaco i Tita Gobbiego, pod dyrekcją Lamberto Gardellego i fragmenty Franceski da Rimini Riccarda Zandonaia (z udziałem Maria del Monaco pod dyrekcją Nicoli Rescigno)^[5]. W 1970 ukazał się album z ariami sakralnymi Quando il canto è preghiera, wydany przez wytwórnię Ariston. W 1993 roku, z towarzyszeniem fortepianu, nagrała pełną partię Adriany Lecouvreur.

Przetrwało natomiast wiele niekomercyjnych nagrań jej występów, dlatego też, obok Leyli Gencer, Magda Olivero nazywana jest Królową Piratów^[6].

Nagrania studyjne:

• Giacomo Puccini, Turandot - Gina Cigna, Francesco Merli, Magda Olivero, Luciano Neroni, Gino Del Signore, dyr. Franco Ghione/ 1938 Cetra
• Arie 1939-1953: Adriana Lecouvreur: Poveri fiori, Io son l'umile ancella/ Mefistofele: L'altra notte in fondo al mare/ L'amico Fritz: duetto delle ciliege (część I i II z Ferruccio Tagliavini) / La traviata: Scena i aria Violetty, finał I aktu, Amami Alfredo / Cyganeria: Mi chiamano Mimì i Donde lieta uscì / Tosca: Vissi d'arte/ Turandot: Signore ascolta, Tu che di gel sei cinta/ Manon Lescaut: In quelle trine morbide, Sola perduta e abbandonata / Siostra Angelica: Senza mamma / Louise: Da quel dì / Resurrezione: Dio pietoso / Manon: Addio, o nostro picciol desco / Loreley: Amor, celeste ebbrezza / Iris, Un dì ero piccina / Gianni Schicchi, O mio babbino caro/ Cetra
• Umberto Giordano, Fedora - Magda Olivero, Mario Del Monaco, Tito Gobbi, Virgilio Carbonari, Piero De Palma, dyr. Lamberto Gardelli, 1969 Decca
• Riccardo Zandonai, Francesca da Rimini (fragmenty) - Magda Olivero, Mario Del Monaco, dyr. Nicola Rescigno/ 1969 Decca
• Quando il canto diventa preghiera (pieśni religijne: Stradella, Haendel, Bach, Mozart, Gounod, Mercandante, Franck, Bizet; organy: Francesco Catena, 1970 / Ariston Records
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur (fragmenty) - Magda Olivero, Alberto Cupido, Marta Moretto, Orazio Mori; fortepian: Carmelina Gandolfo, 1993, Bongiovanni

Nagrania występów

• Franco Alfano, Resurrezione - Magda Olivero, Giuseppe Gismondo, Antonio Boyer, Anna Di Stasio, dyr. Elio Boncompagni, RAI Torino 1971 / Première Opera/SRO/Gala
• Arrigo Boito, Mefistofele - Cesare Siepi, Flaviano Labò, Magda Olivero, Rita Orlandi Malaspina - dyr. Francesco Molinari-Pradelli, Rio de Janeiro 1964 / House of Opera
• Arrigo Boito, Mefistofele - Cesare Siepi, Giorgio Merighi, Magda Olivero, dyr. Nello Santi, Macerata 1972 /. Première Opera
• Alfredo Catalani, La Wally - Magda Olivero, Amedeo Zambon, Silvano Carroli, dyr. Ferruccio Scaglia - Bergamo 1972 / Opera D'Oro
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Magda Olivero, Franco Corelli, Giulietta Simionato, Ettore Bastianini, dyr. Mario Rossi, Neapol 1959 / Melodram/Phoenix
• Francesco Cilea - Adriana Lecouvreur - Magda Olivero, Juan Oncina, Adriana Lazzarini, Sesto Bruscantini. dyr. Oliviero De Fabritiis, Edynburg 1963 / Testament
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Magda Olivero, Juan Oncina, Anna Maria Rota, Mario Basiola, dyr. Oliviero De Fabritiis, Milano-RAI 1965 / Edizione Lirica
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Magda Olivero, Ferrando Ferrari, Mimi Aarden, Renato Capecchi, dyr. Fulvio Vernizzi - Amsterdam 1965 / Première Opera
• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Magda Olivero, Plácido Domingo, Maria Luisa Nave, Enzo Sordello, dyr. Alfredo Silipigni - Newark 1973 ed. Legato Classics/Première Opera
• Luigi Cherubini, Medea - Magda Olivero, Bruno Prevedi, Graziella Sciutti, Bianca Maria Casoni, dyr. Nicola Rescigno, Dallas 1967 / GOP
• Luigi Cherubini, Medea - Magda Olivero, Angelo Lo Forese, Loris Gambelli, Elena Baggiore, dyr. Nicola Rescigno, Mantova 1971 / Myto
• Piotr Czajkowski, Mazepa (po włosku) - Magda Olivero, Ettore Bastianini, Boris Christoff, Mariana Radev, dyr. Ionel Perlea, Florencja 1954 / Cetra/GOP/Melodram
• Gottfried von Einem, Wizyta starszej pani (po włosku) - Magda Olivero, Renato Cesari, Franca Tajuti, Pier Miranda Ferraro, dyr. Ettore Gracis, Napoli 1977
• Umberto Giordano, Fedora - Magda Olivero, Giuseppe Di Stefano, Guido Mazzini, dyr. Napoleone Annovazzi, Lucca 1969 / GDS/GOP
• Leoš Janáček, Jenůfa - Grace Bumbry, Magda Olivero, Robleto Merolla, Renato Cioni, dyr. Jerzy Semkov, La Scala 1974 / Myto
• Pietro Mascagni, Iris - Magda Olivero, Salvatore Puma, Giulio Neri, dyr. Angelo Questa, Turyn, RAI 1956/ Cetra
• Pietro Mascagni, Iris - Magda Olivero, Luigi Ottolini, Renato Capecchi, dyr. Fulvio Vernizzi - Amsterdam 1963 / GOP/Opera D'Oro
• Jules Massenet, Werther - Magda Olivero, Agostino Lazzari, Saturno Meletti, Nicoletta Panni, dyr. Mario Rossi - Torino-RAI 1963 / Melodram
• Giacomo Puccini, La Fanciulla del West - Magda Olivero, Gastone Limarilli, Lino Puglisi, dyr. Arturo Basile, Triest 1965 / Nuova Era
• Giacomo Puccini, La Fanciulla del west - Magda Olivero, Gastone LImarilli, Anselmo Colzani, dyr. Fernando Previtali, Turyn 1966 / Lyric Distribution
• Giacomo Puccini, La Fanciulla del West - Magda Olivero, Daniele Barioni, Giangiacomo Guelfi, dyr. Oliviero De Fabritiis, Wenecja 1967 / Myto
• Giacomo Puccini, Madama Butterfly - Magda Olivero, Renato Cioni, Mario Zanasi, dyr. Nicola Rescigno - Napoli 1961 ed. GOP/Opera D'Oro
• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Magda Olivero, Umberto Borsò, Fernandino Lidonni, Giovanni Foiani, dyr. Fulvio Vernizzi - Amsterdam 1964 / Eklipse/House of Opera
• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Magda Olivero, Plácido Domingo, Giulio Fioravanti, dyr. Nello Santi - Verona 1970 ed. House of Opera/Opera D'Oro
• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Magda Olivero, Richard Tucker, Vicente Sardinero, dyr. Michelangelo Veltri - Caracas 1972 / Legato Classics/Rodolphe
• Giacomo Puccini, Il tabarro - Magda Olivero, Aldo Bottion, Giulio Fioravanti, dyr. Gaetano Delogu - Firenze 1970 ed. Legato Classics/Premiere Opera
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, Eugenio Fernandi, Scipio Colombo, Piero De Palma, Coro e Orchestra Sinfonica di Milano della Radiotelevisione Italiana, dyr. Emidio Tieri, Milano-RAI 1957 / Movimento Musica/IDIS
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, Flaviano Labò, Giangiacomo Guelfi, dyr. Francesco Molinari-Pradelli, Rio de Janeiro 1964 / Opera Lovers
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, Giuseppe Giacomini, Aldo Protti, Coro e Orchestra del Teatro Comunale di Bologna, dyr. Ino Savini, Faenza 1972 / Bongiovanni/Première Opera
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, James King, Ingvar Wixell, Charles Anthony Caruso, dyr. Jan Behr - Met 1975 ed. Mitridate Ponto/Opera Lovers
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, Gianfranco Cecchele, Aldo Protti, dyr. Francesco Molinari-Pradelli - Genova 1975 ed. Gala
• Giacomo Puccini, Tosca - Magda Olivero, Luciano Pavarotti, Cornell MacNeil, Italo Tajo, dyr. James Conlon, Metropolitan Opera a Dallas 1979 / Mitridate Ponto
• Renzo Rossellini, La guerra - Magda Olivero, Giacinto Prandelli, Nicoletta Panni, Walter Alberti, dyr. Massimo Freccia, RAI-Roma 1960 / Eklipse
• Nino Rota, Il cappello di paglia di Firenze - Magda Olivero, Edoardo Gimenez, Mariella Devia, dyr. Elio Boncompagni - Bruxelles 1976 / Gala
• Ermanno Wolf-Ferrari, I quatro rusteghi - Magda Olivero, Nicola Rossi-Lemeni, Fedora Barbieri, Agostino Lazzari, dyr. Ettore Gracis - Torino 1969 / Gala/Opera D'Oro
• Riccardo Zandonai, Francesca da Rimini - Magda Olivero, Mario Del Monaco, dyr. Gianandrea Gavazzeni, La Scala 1959 / Legato Classics/Myto

Przypisy

1. MargalitM. Fox MargalitM., Magda Olivero, Frenzy-Inspiring Soprano, Dies at 104 [online], nytimes.com, 8 września 2014 [dostęp 2014-09-09] (ang.).
2. l, 30 Days of Musical Tidbits: Day 23, Magda Olivero [online], A Few Reasonable Words, 24 listopada 2014 [dostęp 2019-03-01] (ang.).
3. Magda Olivero - Sopranos [online], Opera Vivrà, 23 października 2016 [dostęp 2019-03-01] (ang.).
4. Magda Olivero Biography [online], www.liricadomani.com [dostęp 2019-03-01].
5. Decca, UPC: 028947830467, catalog number: 001614802
6. David T.D.T. Evans David T.D.T., Phantasmagoria: Sociology of Opera, Routledge, 9 listopada 2018, ISBN 978-0-429-75768-6 [dostęp 2019-03-01] (ang.). Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Vincenzo Quattrocchi, Magda Olivero. Una Voce Per Tre Generazioni, Azzali, 1984, ASIN: B0068RUPC2
• Vincenzo Quattrocchi, Magda Olivero. I miei personaggi, ISBN 88-88252-32-0, Azzali 2006
• Elio Battaglia, La rivoluzione vocale di Magda Olivero - La voix humaine, «Rivista Music@», Conservatorio Statale di Musica "Alfredo Casella" dell'Aquila, 21, styczeń -luty 2011, ss. 39-42
• Giancarlo Landini, Olivero, Maria Maddalena, detta Magda, w: Dizionario Biografico degli Italiani (2017)
• Każdy kompozytor jest dla mnie Święty. Rozmowa z Magdą Olivero, Trubadur, Nr 4(9)/1998
• SchuylerS. Chapin SchuylerS., Sopranos, Mezzos, Tenors, Bassos, And Other Friends, James-DanielJ.D. Radiches, wyd. 1st ed, New York: Crown, 1995, ISBN 0-517-58864-1, OCLC 30974650. Brak numerów stron w książce
• Magda Olivero's biography on Bel Canto Society
• Dieter David Scholz, Mythos Primadonna, Parthas, Berlin 1999, ISBN 3-932529-60-X, s. 139–157
• Repertuar operowy Magdy Olivero na stronie: ESDF-Opera Aufnahmen
• Porozmawiajmy o piractwie, OKMO Trubadur, Nr 1(2)/1997

Linki zewnętrzne

• "Verismo Muse". highbeam.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-21)].
• Magda Olivero: Repertuar i nagrania na stronie www.esdf-opera.de
• Interview with Magda Olivero on Bel Canto Society (by Stephan Zucker)
• Ostatni gasi światło… – Magda Olivero (1910-2014), blog Proprostuopera

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000354427686
• VIAF: 34644112
• LCCN: n83192982
• GND: 122388569
• BnF: 14803785z
• SUDOC: 179454331
• SBN: RAVV050909
• NKC: xx0085965
• NTA: 07205011X
• CiNii: DA11414118
• PLWABN: 9810584698605606
• NUKAT: n2014091877
• J9U: 987007432146605171
• CANTIC: a11506702

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3950879
• Treccani: magda-olivero
• Catalana: 0246785