Młynów (obwód rówieński)

Młynów (ukr. Млинів) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie i stolica rejonu w obwodzie rówieńskim. Liczy 8446 mieszkańców (2001)^[1].

Ten artykuł dotyczy miejscowości na Ukrainie. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Młynów

Млинів

Oficyna w majątku Chodkiewiczów
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	rówieński
Rejon	młynowski
Populacja (2001) • liczba ludności	8446
Nr kierunkowy	+380 3659
Kod pocztowy	35100
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego Młynów
Położenie na mapie Ukrainy Młynów
50°30′50″N 25°36′24″E
Strona internetowa

Obecnie w skład osiedla wchodzi dawne miasteczko Murawica.

Historia

Pałac Chodkiewiczów w Młynowie, rys. N. Orda

Miejscowość lokowana na prawie magdeburskim w 1789 r. U schyłku I Rzeczypospolitej powstał tu pałac Chodkiewiczów, w którym Aleksander Chodkiewicz zgromadził pokaźne zbiory biblioteczne i tu też zmarł.

W II Rzeczypospolitej Młynów siedzibą gminy Młynów w powiecie dubieńskim województwa wołyńskiego. Funkcjonowała tu szkoła powszechna^[2].

Dzieje podczas II wojny światowej

Do II wojny światowej większość mieszkańców Młynowa stanowili Żydzi^[3]. W czasie kampanii wrześniowej stacjonował tu IV/1 dywizjon myśliwski Brygady Pościgowej oraz III/6 dywizjon myśliwski^[4].

We wrześniu 1939 roku miasteczko zostało zajęte przez Armię Czerwoną. Od 26 czerwca 1941 okupowane przez Wehrmacht. Pierwszą masową egzekucję Niemcy przeprowadzili 12 lipca 1941 zabijając, po donosie ukraińskim, ponad 30 Polaków i 11 Żydów jako rzekomych komunistów^[3]. Według innej wersji zabitych Żydów było 18 i zginęli oni 7 lipca^[5].

W miasteczku ulokowano posterunek niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji. Burmistrzem został Trofimczuk a komendantem policji Dmytro Nowosad, który publicznie chwalił się swoimi zbrodniami na Żydach. Obaj należeli do OUN^[3].

W maju 1942 ludność żydowską zamknięto w getcie, które zostało zlikwidowane na przełomie września-października 1942. W pierwszej egzekucji oddział SD z Równego wraz z niemiecką żandarmerią i ukraińską policją rozstrzelał 980 Żydów, w drugiej egzekucji – 520^[5]. Według Władysława i Ewy Siemaszków liczba zabitych była większa (około 3000), ponieważ byli wśród nich także Żydzi z Murawicy, Ostrożca i Targowicy. Według tych autorów ofiary wywożono ciężarówkami poza miasto i rozstrzeliwano w suchym korycie Ikwy oraz na bagnach tej rzeki^[3].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkające tutaj czeskie małżeństwo, Václav i Maria Šircowie, ukrywało Żydówkę Rachelę Rabinowicz. W 2017 roku Instytut Jad Waszem uhonorował oboje za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[6].

W marcu 1943 policjanci ukraińscy z Młynowa zdezerterowali do UPA, w związku z czym Niemcy wzmocnili swój garnizon w miasteczku. Podczas rzezi wołyńskiej do Młynowa ściągali polscy uchodźcy w liczbie około 2000 z eksterminowanych przez UPA wsi; zorganizowano konspiracyjną samoobronę. Jednak poza jednorazowym ostrzelaniem miejscowości z broni palnej do ataku UPA na Młynów nie doszło^[3].

W latach 1944–1945 niemal wszyscy Polacy z Młynowa zostali ekspatriowani^[3].

Zabytki

Cerkiew Opieki Matki Bożej

• pałac wybudowany przez Ludwikę Chodkiewiczową według projektu Leopolda Szlegiela^[7] w latach 1790–1791.
  Został uszkodzony podczas I wojny światowej oraz splądrowany w 1919 roku przez bolszewików. Ocalałe zbiory, w tym cenne archiwalia, hr. Mieczysław Chodkiewicz wywiózł do Krakowa i Lwowa. Odbudowę pałacu przerwał wybuch II wojny światowej; został on rozebrany jeszcze podczas wojny lub wkrótce po niej. Na jego miejscu w latach 60. wzniesiono budynek szkoły. Z kompleksu pałacowego do czasów współczesnych (2005) zachowały się: klasycystyczna oficyna (obecnie muzeum) i dwa pawilony parkowe^[8].
• cerkiew prawosławna pw. Opieki Matki Bożej z lat 1830–1840. Wybudowana w pobliżu rynku przez Aleksandra Chodkiewicza; styl empirowy^[8].

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu rówieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
2. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego” (R. 7, nr 4), kwiecień 1930, s. 115.
3. WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 90-91, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
4. Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991, s. 148. ISBN 83-206-0795-7.
5. Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.607
6. Širc Václav & Maria. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-23]. (ang.).
7. Wioletta Brzezińska-Marjanowska Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780–1831 r.. [dostęp 2013-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
8. GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 294-296, ISBN 83-89188-32-5, OCLC 69330692.

Bibliografia

• Wioletta Brzezińska-Marjanowska Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780-1831 r.. repcyfr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].

Linki zewnętrzne

• Młynów (pow.dubieński), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 547.
• Młynów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy

Kontrola autorytatywna (osiedle typu miejskiego Ukrainy):

• J9U: 987007484885005171

Encyklopedie internetowe:

• ЕСУ: 69527