Lystrozaur

Lystrozaur (Lystrosaurus) – bardzo szeroko rozprzestrzeniony terapsyd z wczesnego triasu, żyjący 251–248 milionów lat temu.

Lystrozaur

Lystrosaurus
Hipotetyczna rekonstrukcja lystrozaura.
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	Anomodontia
Infrarząd	dicynodonty
Rodzina	Lystrosauridae
Rodzaj	Lystrosaurus
Gatunki
L. curvatus L. declivus L. mccaigi L. murrayi L. oviceps L. platyceps

Jego nazwa „łopaciasty jaszczur” nawiązuje do wyrastającej z górnej szczęki pary kłów, w które prawdopodobnie zaopatrzone były samce grupy Dicynodontia, do której należał lystrozaur.

Występowanie Lystrosaurus (brązowe) na superkontynencie Gondwana

Było to zwierzę roślinożerne, wielkości świni (przeciętna długość – 1 m). Miał krótki, baryłkowaty tułów i krępe kończyny. Żył w stadach.

Początkowo myślano, że lystrozaury odznaczały się ziemno-wodnym trybem życia, jak współczesne hipopotamy. Jednak później odkryto, że zamieszkiwały pustynne tereny charakterystyczne dla wczesnego triasu.

Szczątki lystrozaura odnajdywane są na terenach Ameryki Południowej, Indii i Antarktydy, wchodzących w owym czasie w skład superkontynentu Gondwana. Od niedawna naukowcy dysponują poza tym skamieniałościami zwierzęcia z takich krajów jak Rosja czy Mongolia.

Lystrozaur miał beczułkowatą klatkę piersiową, żeby zmieścić zwiększone objętościowo płuca. Mógł mieć też umięśnioną przeponę, żeby efektywniej pompować powietrze oraz serce z czterema komorami, żeby zwiększyć wydajność krążenia krwi. Te przystosowania powstały jako odpowiedź na zmniejszone stężenia tlenu w atmosferze w okresie permu i triasu^[1].

Paleoekologia

Lystrosaurus jest znany z powodu szerokiego rozpowszechnienia w południowej części Pangaei, przez miliony lat, we wczesnym triasie. Co najmniej jeden niezidentyfikowany gatunek tego rodzaju przetrwał masowe wymieranie pod koniec permu i przy braku drapieżników i roślinożernych konkurentów rozwijał się i wtórnie wyodrębnił się tworząc szereg gatunków^[2], stając się najbardziej rozpowszechnioną grupą kręgowców lądowych we wczesnym triasie; przez pewien czas 95% kręgowców lądowych stanowiły Lystrosaurusy^[2][3]. Taki rodzaj dominacji jednego rodzaju zwierząt na Ziemi nie ma analogii w żadnym innym okresie^[4]. Kilka innych permskich rodzajów terapsydów również przetrwało masowe wymieranie i pojawia się w skałach triasowych – terocefale Tetracynodon, Moschorhinus, Ictidosuchoides i Promoschorhynchus, ale nie wydaje się, by były one liczne w triasie^[5][6]; całkowita odbudowa ekologiczna trwała 30 milionów lat, obejmując wczesny i środkowy trias^[7].

W kulturze masowej

Lystrozaury pojawiły się w odcinku serialu Zanim przywędrowały dinozaury.