Hipopotam

Hipopotam^[10] (Hippopotamus) – rodzaj ssaków parzystokopytnych z rodziny hipopotamowatych (Hippopotamidae).

Hipopotam

Hippopotamus
Linnaeus, 1758[1]
Przedstawiciel rodzaju – hipopotam nilowy (H. amphibius)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	Ancodonta
Rodzina	hipopotamowate
Rodzaj	hipopotam
Typ nomenklatoryczny
Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758
Synonimy
Hippopothamus[a]: Boddaert, 1785[2] Hippotamus[b]: Rafinesque, 1815[3] Hyppopotamus[a] Schinz, 1845[4] Tetraprotodon Falconer & Cautley, 1836[5] Tetraproctodon[c]: J.E. Gray, 1869[6] Hippoleakius Deraniyagala, 1947[7] Prechoeropsis Deraniyagala, 1948[8] Trilobophorus Gèze, 1985[9]
Gatunki
17 gatunków (w tym 16 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden współcześnie występujący gatunek występujący w Afryce^[11][12][13].

Morfologia

Długość ciała 290–355 cm, ogona 40–56 cm, wysokość w kłębie 150–165 cm; masa ciała 1000–4500 kg^[12][14].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu publikacji swojego autorstwa o tytule Systema Naturae^[1]. Linneusz wymienił dwa gatunki – Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758 i Hippopotamus terrestris Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758.

Etymologia

• Hippopotamus (Hippopothamus, Hippotamus, Hyppopotamus): gr. ιπποποταμος ippopotamos ‘hipopotam’, od ἱππος hippos ‘koń’; ποταμος potamos ‘rzeka’^[15].
• Tetraprotodon (Tetraproctodon): gr. τετρα- tetra- ‘czworo-’, od τεσσαρες tessares ‘cztery’; πρωτο- prōto- ‘pierwszy’; οδους odous, οδων odōn ‘ząb’^[16]. Gatunek typowy: autorzy wymienili pięć gatunków – Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758, †Hippopotamus antiquus Desmarest, 1822, †Hippopotamus minor Desmarest, 1822, †Hippopotamus medius Desmarest, 1822 i †Hippopotamus minimus Desmarest, 1822 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758.
• Hippoleakius: rodzaj Hippopotamus Linnaeus, 1758; Louis Seymour Bazett Leakey (1903–1972), kenijski paleoantropolog i archeolog^[7]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Hippopotamus gorgops Dietrich, 1928.
• Prechoeropsis: łac. prae ‘przed’; rodzaj Choeropsis Leidy, 1853]^[8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Prechoeropsis pharaohensis Deraniyagala, 1948.
• Trilobophorus: gr. τρι- tri- ‘trój-’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; λοβος lobos ‘płatek’; -φορος -phoros ‘noszący’, od φερω pherō ‘nosić’^[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Trilobophorus afarensis Gèze, 1985.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą współczesne^[d] gatunki^{[18][14][11][10]}:

• Hippopotamus amphibius Linnaeus, 1758 – hipopotam nilowy
• Hippopotamus lemerlei A. Grandidier, 1868^[19] – hipopotam malgaski – gatunek wymarły
• Hippopotamus madagascariensis Guldberg, 1883 – hipopotam madagaskarski – gatunek wymarły

Opisano również gatunki wymarłe^[20][21]:

• Hippopotamus aethiopicus Coryndon & Coppens, 1975^[22] (Afryka; pliocen–plejstocen).
• Hippopotamus afarensis (Gèze)^[9] (Afryka; neogen).
• Hippopotamus andrewsi Arambourg, 1947^[23] (Afryka; środkowy pliocen).
• Hippopotamus antiquus Desmarest, 1822^[24] (Europa; wczesny i środkowy plejstocen).
• Hippopotamus creutzburgi Boekschoten & Sondaar, 1966^[25] (Europa; plejstocen).
• Hippopotamus dulu (Boisserie, 2004)^[26] (Afryka; wczesny pliocen).
• Hippopotamus gorgops Dietrich, 1928^[27] (Afryka; plejstocen).
• Hippopotamus kaisensis Hopwood, 1926^[28] (Afryka; plejstocen).
• Hippopotamus karumensis (Coryndon, 1977)^[29] (Afryka; plejstocen).
• Hippopotamus laloumena Faure & Guérin, 1990^[30] (Madagaskar; holocen)
• Hippopotamus melitensis Forsyth Major, 1902^[31] (Madagaskar)
• Hippopotamus minor Desmarest, 1822^[24] (Europa; plejstocen).
• Hippopotamus pentlandi C.E.H. Meyer, 1832^[32] (Europa; plejstocen).
• Hippopotamus pharaohensis (Deraniyagala, 1948)^[8] (Afryka; plejstocen).
• Hippopotamus protamphibius Arambourg, 1944^[33] (Afryka; plejstocen).

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Hippopotamus Linnaeus, 1758.
2. Nieuzasadniona poprawka Hippopotamus Linnaeus, 1758.
3. Niepoprawna późniejsza pisownia Tetraprotodon Falconer & Cautley, 1836.
4. W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku^[17].