Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ludwik I Czarny, niem. Ludwig I. der Schwarze (ur. 1424 w Simmern, zm. 19 lipca 1489 w Meisenheim[1]) – hrabia-palatyn Veldenz w 1444–1489, książę-palatyn Dwóch Mostów w 1459–1471, z dynastii Wittelsbachów.
XVII w., zb. Muzeum Palatynatu | |
Książę-palatyn Dwóch Mostów | |
Okres | |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Hrabia-palatyn Veldenz | |
Okres | |
Poprzednik |
Fryderyk III |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku |
Kościół zamkowy w Meisenheim |
Ojciec | |
Matka |
Anna z Veldenz |
Rodzeństwo |
Anna, Małgorzata, Fryderyk Hunsrycki, Ruprecht, Stefan, Jan |
Żona | |
Dzieci |
Małgorzata, |
Urodził się jako szóste dziecko i czwarty syn Stefana (1385–1459), księcia-palatyna na Simmern, i Anny (ok. 1390–1439), hrabianki Veldenz. Spośród licznego rodzeństwa znany jest los głównie braci. Starszy Fryderyk zw. Hunsryckim (1417–1480) został później księciem-palatynem w Simmern, Rupreht (1420–1478) biskupem Strasburga, Stefan (1421-1485) kanonikiem w Strasburgu, Moguncji i Kolonii, Spirze i Liège, oraz młodszy Jan (1429-1475) arcybiskupem Moguncji. Spośród sióstr starsza Anna (1413–1455) została wydana za hrabiego Moers Wincentego (zm. 1499), zaś młodsza Małgorzata (1416–1426) nie dożyła wieku dorosłego.[2]
Po śmierci dziadka Fryderyka III (ok. 1365–1444) Ludwik otrzymał hrabstwo Veldenz[3]. Ludwik pozostawał pod kuratelą ojca do osiągnięcia 18. r.ż. w 1453, kiedy to objął pełnię rządów i oddalił Stefana do Meisenheim[3].
W 1455 wystąpił zbrojnie przeciwko Fryderykowi I Zwycięskiemu (1425–1476), próbując zrzucić zwierzchnictwo lenne Palatynatu Reńskiego[4]. Ludwikowi udało się splądrować i spalić opactwo w Eußerthal, po czym w bitwach pod Spirą i Weißenburgiem został zmuszony do odwrotu pod Bergzabern, gdzie się obwarował[1]. Nieudane oblężenie miasta pozwoliło Ludwikowi uzyskać korzystny układ pokojowy, podpisany w 1456 w Wormacji[5]. Zachował hrabstwo, jednak musiał złożyć hołd lenny i przysięgę wierności Fryderykowi[5].[6]
W 1459 odziedziczył po zmarłym Stefanie pośledni tytuł księcia-palatyna Dwóch Mostów. Pozwoliło to Ludwikowi zwiększyć dochody i utrzymać liczniejsze wojska. W 1460 sprzymierzył się z arcybiskupem Moguncji Teodorykiem z Isenburga (1412–1482) i wspólnie z nim uderzył na Fryderyka[5]. Poniósł druzgocącą klęskę w bitwie pod Pfeddersheim, po czym podjął nieudane oblężenie Meisenheim. Ostatecznie został zmuszony w 1471 do zrzeczenia się Palatynatu Dwóch Mostów na rzecz syna Kacpra (1450–1509), którego oddał pod opiekę Fryderyka[1]. W Veldenz panował dozgonnie[7].
Ludwik zmarł w 1489 i został pochowany w książęcej krypcie nowo wybudowanego kościoła zamkowego w Meisenheim[1]. Palatynat Veldenz odziedziczył po nim kolejny syn Aleksander Kulawy (1462–1514)[8].
Swój przydomek zawdzięcza ciemnej cerze i czarnym włosom[1].
20 marca 1454 w Luksemburgu ożenił się z Joanną z Croÿ (ok. 1435–1504), córką Antoniego I Wielkiego (ok. 1402–1475), hrabiego Porcien[3]. Małżeństwo miało dwanaścioro dzieci:
Wywód przodków[9] | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Prapradziadkowie | palatyn reński
(1300–1327) ∞ 1320 Irmengarda z Oettingen (ok. 1304–1389) |
kr. Sycylii
(1304–1342) ∞ 1323 Elżbieta z Karyntii (1298–1352) |
burgrabia Norymbergi
(ok. 1309–1357) ∞ ok. 1330 Elżbieta z Hennebergu (1318–ok. 1377) |
margrabia Miśni, landgraf Turyngii
(1310–1349) ∞ 1323 Matylda bawarska (1478–1534) |
hr. Veldenz
Henryk II (ok. 1300–1378) ∞ ok. 1325 Agnieszka z Kreuznach (ok. 1305–† ?) |
hr. Sponheim
Jan III Szlachetny (ok. 1315−1398) ∞ 1331 Matylda reńska (1312–1375) |
hr. Nassau
Gerlach I (ok. 1285–1361) ∞ ok. 1307 Agnieszka heska (ok. 1290–1332) |
hr. Saarbrücken
Jan II (ok. 1310–1381) ∞ 1334 Gizela z Baru (ok. 1315–ok. 1360) |
Pradziadkowie | elektor reński
(1325–1398) ∞1345 Beatrycze z Sycylii (1326–1365) |
burgrabia Norymbergi
(1333–1398) ∞1350 Elżbieta miśnieńska (1329–1375) |
hr. Veldenz
Henryk III (ok. 1345–1389) ∞ ok. 1364 Loretta ze Sponheim (ok. 1347–po 1365) |
hr. Nassau
Jan I (1309–1371) ∞ 1353 Joanna z Saarbrücken (ok. 1335–1381) | ||||
Dziadkowie | kr. Niemiec
(1352–1410) ∞ 1374 (1358–1411) |
hr. Veldenz
Fryderyk III (ok. 1365–1444) ∞ ok. 1389 Małgorzata z Nassau (ok. 1371–1427) | ||||||
Rodzice | palatyn Simmern, Stefan (1385–1459)
∞ 1410 Anna z Veldenz (ok. 1390–1439) | |||||||
Ludwik I Czarny (1424–1489), palatyn Dwóch Mostów |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.