Loading AI tools
warszawski tygodnik literacko-kulturalny mniejszości żydowskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Literarisze Bleter (jidysz: ליטערארישע בלעטער) – warszawski tygodnik literacko-kulturalny mniejszości żydowskiej wydawany w latach 1924–1939 w jidysz. Czołowy magazyn literacki w tym języku w międzywojennej Polsce.
_1936.jpg)
Magazyn „Literarisze Bleter” („Karty Literackie”)[1] z początku redagowali i wydawali razem Melech Rawicz, Perec Markisz, Izrael Jehoszua Singer i Nachman Majzel, publikując numery własnym kosztem[2][3]. Pierwszy numer ukazał się 9 kwietnia 1924 roku i nosił podtytuł „Wochnszrift far Literatur, Teater un Kunstfragen” („tygodnik poświęcony zagadnieniom literackim, teatralnym i sztuce”)[1]. Z początku nakład wynosił 2 tys. sztuk, jednak podwojono go po roku działalności[2], choć faktyczny zasięg czasopisma był znacznie szerszy ze względu na jego dostępność w bibliotekach w Polsce i za granicą[3], licząc około 20 tys. regularnych odbiorców[2]. W marcu 1925 roku wydawcą został Borys Kleckin, a Majzel został redaktorem naczelnym[2]. Tego samego roku zmieniono podtytuł na „Ilustrirte Wochnszrift far Literatur Teater un Kunst” („tygodnik ilustrowany, poświęcony literaturze, teatrowi i sztuce”)[1]. Majzel prowadził czasopismo do 1937 roku, gdy wyjechał z Polski[3]. W początkowym okresie krótko współpracował na stanowisku z Alterem Kacyzne, a następnie z Mojsze Zylburgiem[3].
„Literarisze Bleter” stał się czołowym magazynem literacko-kulturalnym w międzywojennej Polsce[2][3], mając także znaczny wpływ w zagranicznych ośrodkach kultury jidysz[3]. Na jego łamach regularnie pojawiały się teksty dotyczące literatury, sztuki, teatru, filmu i edukacji[2]. Tygodnik wpisywał się w ruch jidyszyzmu[3]. Dzięki staraniom Majzela wiele miejsca poświęcano historii literatury i kultury jidysz, analizowano rynek wydawniczy[3]. Specjalne numery poświęcano najważniejszym twórcom, a także lokalnym ośrodkom literatury jidysz, opisując m.in. kręgi w Niemczech, Galicji, Wilnie czy Argentynie[3]. Pojawiały się jednak także artykuły na temat współczesnej literatury europejskiej oraz wywiady z pisarzami odwiedzającymi Warszawę[2].
Na łamach „Literarisze Bleter” publikowali literaci z Polski i zagranicy[2], tacy jak Józef Opatoszu, Dawid Pinski, Noach Pryłucki, Hilel Cajtlin[1], H. Lejwik, Chaim Grade, Icyk Manger, Abraham Suckewer, Jehoszua Perle, Aron Cajtlin, Rachela Korn, czy Izrael Sztern[3]. W tygodniku ukazało się debiutanckie opowiadanie Isaaka Bashevisa Singera, który do czasu wyjazdu do Stanów Zjednoczonych często publikował na jego łamach kolejne teksty[3]. W „Literarisze Bleter” ukazywały się również teksty innych literatów na początku kariery, takich jak Chaim Siemiatycki czy Izrael Rabon[3], a także teksty krytyczne na temat sztuki żydowskiej autorstwa Henryka Berlewi, Feliksa Frydmana, czy Marka Szwarca[4].
Magazyn miał dodatki w formie dwutygodników: w latach 1925–1932 był to „Jedijes fun Jidiszn Wisnszaftłechn Institut”[1] (biuletyn informacyjny YIVO[2][3]), z kolei od 1936 roku ukazywał się „Teater Jedijes”[1].
Gdy w 1935 roku wydawnictwo Borysa Kleckina zbankrutowało, redakcja została zmuszona do kontynuacji działalności w okresie pogarszającej się sytuacji ekonomicznej[3]. W tym okresie powstało wydawnictwo „Literarisze Bleter”, które po części zastąpiło lukę na rynku pozostawioną przez działalność Kleckina[3]. Ostatni numer tygodnika ukazał się 30 czerwca 1939 roku[3][1]. W historii magazynu wydano razem 782 numery[1].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
