Lista światowego dziedzictwa UNESCO na Białorusi

Lista światowego dziedzictwa UNESCO na Białorusi – lista miejsc na Białorusi wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 roku^[1] i ratyfikowanej przez Białoruś 12 października 1988 roku^[2].

Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajdują się cztery obiekty: trzy dziedzictwa kulturowe oraz jedno o charakterze przyrodniczym^[2].

Na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Białoruś zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się pięć obiektów (stan na 2023 rok)^[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Puszcza Białowieska

Zamek w Mirze

Zamek w Nieświeżu

Południk Struvego stacja Ciupiszki

Południk Struvego stacja Łopaty

Południk Struvego stacja Osownica

Południk Struvego stacja Szczekock

Południk Struvego stacja Laskowicze

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Zobacz multimedia związane z tematem: Lista światowego dziedzictwa UNESCO na Białorusi

Poniższa tabela przedstawia białoruskie wpisy na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[3] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę;

Opis – krótki opis wpisu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
33	Puszcza Białowieska Białowieża Forest		Obwód brzeski oraz Obwód grodzieński 52°39′30,8″N 23°57′21,2″E	P (ix)(x)	1979 1992 2014	Puszcza Białowieska to ogromny obszar lasów pierwotnych, w których występuje duża bioróżnorodność gatunkowa. Występuje tutaj najliczniejsza populacja żubra europejskiego. Wpis transgraniczny z Polską[5].
625	Zespół zamkowy w Mirze Mir Castle Complex		Mir, Obwód grodzieński 53°27′04,7″N 26°28′24,4″E	K (ii)(iv)	2000	Zamek został wybudowany w stylu gotyckim na przełomie XV i XVI wieku. Budynek był dwukrotnie przebudowywany, najpierw w stylu renesansowym, a następnie w stylu barokowym. W 1792 roku doszło tutaj do bitwy pod Mirem między wojskami polskimi a rosyjskimi[6].
1187	Południk Struvego Struve Geodetic Arc		Obwód brzeski oraz Obwód grodzieński 54°17′30″N 26°02′43″E 53°33′38″N 24°52′11″E 52°17′22″N 25°38′58″E 52°12′28″N 25°33′23″E 52°09′39″N 25°34′17″E	K (ii)(iv)(vi)	2005	Na Białorusi znajduje się 5 z 34 punktów pomiarowych południka Struvego. Zostały one założone w latach 1816–1852 na terenie ówczesnej unii Szwecji i Norwegii oraz Imperium Rosyjskiego, pod nadzorem rosyjskiego naukowca Friedricha Georga Wilhelma von Struvego i rosyjskiego oficera Carla F. Tennera. Wpis transgraniczny z Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją oraz Ukrainą[7].
1196	Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu Architectural, Residential and Cultural Complex of the Radziwill Family at Nesvizh		Nieśwież, Obwód miński 53°13′22″N 26°41′29″E	K (ii)(iv)(vi)	2005	Zamek był siedzibą polskiego rodu Radziwiłłów od XVI do XX wieku. Wybudowano go w latach 1582–1600 na zlecenie Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. W okresie dwudziestolecia międzywojennego zamek zasłynął jako miejsce spotkania Józefa Piłsudskiego z polskimi arystokratami[8].

Obiekty na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO

Kanał Augustowski

Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Połocku

Sobór św. Zofii w Połocku

Cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach

Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance

Kościół św. Jana Chrzciciela w Komajach

Cerkiew Świętych Borysa i Gleba w Grodnie

Obiekty wpisane na białoruską listę informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na białoruskiej liście informacyjnej^[2];

Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
1892	Kanał Augustowski Augustow Canal		Obwód grodzieński 53°51′46,3″N 23°37′25,0″E	K (i)(ii)	2004	Kanał Augustowski został zbudowany w latach 1823–1839, aby zapewnić bezpośrednie połączenie dwóch głównych rzek, Wisły oraz Niemna. Jego długość wynosi 101 km, a średnia głębokość 2,25 m[9].
1893	Cerkiew Przemienienia Pańskiego oraz Sobór św. Zofii w Połocku Saviour Transfiguration Church and St. Sophia Cathedral in the town of Polatsk		Połock, Obwód witebski 55°30′14,7″N 28°46′50,8″E 55°29′10,3″N 28°45′31,3″E	K (i)(ii)	2004	Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Połocku została wybudowana w latach 1152–1161. W 1582 roku król Stefan Batory przekazał cerkiew zakonowi jezuitów. Sobór św. Zofii został wybudowany w latach 1044–1066. Katedra była dwukrotnie przebudowywana w 1447 oraz w 1618 roku[10].
1895	Cerkiew Świętych Borysa i Gleba w Grodnie SS. Boris and Gleb (Kalozha) Church in the city of Hrodna		Grodno, Obwód grodzieński 53°40′42,2″N 23°49′07,3″E	K (i)(ii)	2004	Cerkiew została wybudowana w 1180 roku niedaleko Niemna. W kolejnych wiekach budynek przeszedł szereg remontów. W 1853 roku w wyniku osunięcia się skarpy niemeńskiej zawaliła się południowa ściana oraz apsyda[11].
1899	Ufortyfikowane świątynie na Białorusi, w Polsce i na Litwie Edifices for Worship of Fortress Type in Belarus, Poland and Lithuania		Synkowicze, Murowanka, Komaje Obwód brzeski oraz Obwód miński 53°07′23,2″N 25°09′26,7″E 53°41′51,6″N 25°00′00,0″E 55°03′37,0″N 26°36′19,0″E	K (i)	2004	Wpis na listę informacyjną obejmuje trzy ufortyfikowane świątynie chrześcijańskie na Białorusi: cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach, cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance oraz kościół św. Jana Chrzciciela w Komajach. Wszystkie one powstały na przełomie XVI i XVII wieku[12].
1901	Drewniana architektura sakralna (XVII–XVIII w.) na Polesiu Worship wooden architecture (17th -18th centuries) in Polesye		Obwód brzeski oraz Obwód homelski	K (i)(ii)(iii)	2004	Nominacja na listę informacyjną obejmuje architekturę drewnianą na Polesiu, gdzie drewno jest od wieków głównym materiałem budowlanym. Architektura ta pochodzi z XVII oraz XVIII wieku[13]. Wpis obejmujeː cerkiew w Dawidgródku, cerkiew w Kożangródku, cerkiew w Rublu, cerkiew w Wielemiczach, cerkiew w Olpieniu, cerkiew w Bereźnie[14], cerkiew w Zdzitowie, cerkiew w Ołtuszu[13], cerkiew w Chmielewie. Ponadto wskuzuje się także cerkiew w Zbirogach, cerkiew w Czersku, cerkiew w Dywinie oraz cerkiew w Stepankach[15].