List żelazny

List żelazny – dokument gwarantujący nietykalność osobistą posiadaczowi (np. wykluczając możliwość jego aresztowania), występujący w wielu systemach prawnych na świecie^[1]. Dawniej, jako glejt stanowił dodatkowo gwarant bezpieczeństwa podczas przemieszczania się przez terytorium obcego państwa.

List żelazny wydany w 1522 r. przez Ferdynanda I Habsburga

W polskim kodeksie karnym

Zgodnie z kodeksem postępowania karnego specjalny dokument, wydawany przez właściwy miejscowo sąd okręgowy, zapewniający oskarżonemu pozostawanie na wolności do czasu prawomocnego ukończenia postępowania.

Warunki udzielenia

List żelazny gwarantuje oskarżonemu wolność, ale pod pewnymi warunkami:

• jeżeli stawi się on w wyznaczonym przez sąd (w postępowaniu przygotowawczym też przez prokuratora) terminie (art. 282 § 1 pkt 1 k.p.k.),
• nie będzie się oddalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.k.),
• nie będzie nakłaniał świadków do fałszywych zeznań lub starał się w inny sposób usuwać dowodów przestępstwa (art. 282 § 1 pkt 3 k.p.k.).

Wydanie listu można uzależnić od złożenia poręczenia majątkowego.

Konsekwencje sprzeniewierzenia się warunkom

Jeżeli oskarżony, pozostający pod ochroną listu żelaznego, swoim postępowaniem naruszy warunki określone w art. 282 § 1 k.p.k, właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego. Jeżeli zostało złożone poręczenie majątkowe, sąd orzeka o przepadku lub ściągnięciu tych wartości. Ponadto sąd może orzec o zastosowaniu aresztu tymczasowego, gdyż z chwilą uprawomocnienia się postanowienia ustaje ochrona gwarantowana przez list żelazny. Na postanowienie przysługuje zażalenie na warunkach ogólnych.

Art. 282 § 1 k.p.k. w sposób taksatywny wylicza warunki, których naruszenie może być podstawą wydania postanowienia o odwołaniu listu żelaznego, co oznacza, że sąd zobowiązany jest do brania pod uwagę tylko tych czynów podejrzanego, które naruszają owe warunki.

Przykład

Przykładem zastosowania listu żelaznego w latach 90. XX w. był dokument wystawiony przebywającemu za granicą bokserowi Andrzejowi Gołocie w okresie, gdy był oskarżony w Polsce o popełnienie przestępstwa.

Zobacz też

Zobacz hasło list żelazny w Wikisłowniku

• list inhibicyjny