Liptowski Mikułasz

Liptowski Mikułasz^[6] (słow. Liptovský Mikuláš, do 1952 Liptovský Svätý Mikuláš; węg. Liptószentmiklós; niem. Sankt Nikolaus in der Liptau, Liptau-Sankt-Nikolaus) – miasto powiatowe w północnej Słowacji, w kraju żylińskim. Centrum gospodarcze, kulturalne i turystyczne historycznego regionu Liptów.

Liptowski Mikułasz

Liptovský Mikuláš

Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Liptowski Mikułasz
Burmistrz	Ján Blcháč[1]
Powierzchnia	70,11[2] km²
Wysokość	607[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	30 040[4] 429,34[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 44[3]
Kod pocztowy	031 01[3]
Tablice rejestracyjne	LM
Położenie na mapie kraju żylińskiego Liptowski Mikułasz
Położenie na mapie Słowacji Liptowski Mikułasz
49°04′52″N 19°37′05″E
Strona internetowa

Liptowski Mikułasz – centrum miasta

Liptowski Mikułasz – pomnik Janka Kráľ'a

Miasto leży nad rzeką Wag w Kotlinie Liptowskiej między Górami Choczańskimi (Chočské vrchy) i Tatrami Zachodnimi na północy a Niżnymi Tatrami na południu. Tuż na zachód od miasta leży wielki sztuczny zbiornik wodny Liptovská Mara.

Przez Liptowski Mikułasz przebiega słowacka droga krajowa nr 18 i równoległa do niej autostrada D1 z Popradu do Rużomberka. Łączy się z nią droga lokalna nr 584 z Nižnej koło Twardoszyna. Przez miasto przebiega również magistrala kolejowa, równoległa do drogi nr 18 / D1.

Historia

W okolicach Liptowskiego Mikułasza znaleziono wyroby z epoki brązu i późniejsze (lateńskie i celtyckie), wskazujące na istnienie osadnictwa na tym terenie już dwa tysiące lat p.n.e. Na przełomie IX i X wieku istniała tu słowiańska osada. Pierwsza wzmianka o Liptowskim Mikułaszu pochodzi z 1286 r. z czasów Władysława IV Kumana.

Przez większość swych dziejów miasto należało do możnowładczego rodu Pongráczów. W pierwszej połowie XIV wieku Liptowski Mikułasz uzyskał spore znaczenie handlowe, w 1424 r. otrzymał prawo organizowania targów dwukrotnie w ciągu roku. W XVI wieku rozwinęło się rzemiosło. W 1677 r. miasto stało się siedzibą władz komitatu Liptów. Na początku XVIII wieku w Mikułaszu osiedlili się Żydzi z Moraw, którzy rozwinęli na szeroką skalę miejski handel. W 1713 r. w mieście stracono legendarnego słowackiego zbójnika Juraja Jánošika.

W XIX wieku Liptowski Mikułasz stał się ośrodkiem słowackiego przebudzenia narodowego – w 1829 r. powstała słowacka biblioteka, w 1830 pierwszy słowacki teatr amatorski. W 1844 r. koło współpracowników Ľudovíta Štúra założyło tu słowackojęzyczny związek literacko-kulturalny Tatrín. 10 maja 1848 r. w Liptowskim Mikułaszu ogłoszono postulaty słowackiego ruchu narodowego, znane jako Żądania narodu słowackiego. W 1910 Liptowski Mikułasz liczył 3,3 tys. mieszkańców, z czego 1,7 tys. Słowaków, 0,9 tys. Węgrów i 0,7 tys. Niemców. W 1938 w miejscowości powstał jeden z zakładów Baty. W czasie II wojny światowej społeczność żydowska (800 osób) została wymordowana. W okresie słowackiego powstania narodowego w okolicy miasta działały liczne oddziały powstańcze, a od 3 lutego aż do 4 kwietnia 1945 ciężkie walki o jego wyzwolenie toczył I Czechosłowacki Korpus Armijny. Po wojnie w Liptowskim Mikułaszu rozbudowano przemysł, a od lat siedemdziesiątych XX wieku miasto zyskało znaczenie jako ośrodek turystyki górskiej i rekreacji.

Zabytki

• Kościół pw. świętego Mikołaja (Kostol sv. Mikuláša);
• Kościół ewangelicki (Evanjelický kostol);
• Klasycystyczno-secesyjna synagoga (Synagóga v Liptovskom Mikuláši);
• Dwór Pongraczów (Pongrácovská kúria) – najstarsza świecka budowla w mieście;
• Tzw. pierwszy dom żupny (Dwór Illešházych, Illešházyovská kúria);
• Dawny Dom Żupny (Bývalý Župný dom);
• Dawny zajazd Čierny orol;
• Pomniki Jerzego Trzanowskiego i M. M. Hodžy (Sochy Juraja Tranovského a Michala Miloslava Hodžu);
• Kasztel Okolicsanyich w Okolicznem (Kaštieľ rodiny Okoličániovcov v Okoličnom);
• Kościół i klasztor franciszkanów w Okolicznem (Kostol a kláštor františkánov);
• Kasztel Vranovo (Kaštieľ Vranovo).

Podział administracyjny

W skład miasta wchodzi 12 dzielnic:

• Benice (165 mieszkańców – dane z 2004),
• Bodice (449 mieszkańców),
• Demänová (994 mieszkańców),
• Iľanovo (515 mieszkańców),
• Ploštín (511 mieszkańców),
• Palúdzka (2956 mieszkańców),
• Liptovská Ondrašová (1753 mieszkańców),
• Okoličné (1188 mieszkańców),
• Stošice (90 mieszkańców),
• Vitálišovce (105 mieszkańców),
• Podbreziny (9812 mieszkańców),
• Liptovský Mikuláš (14539 mieszkańców).

Sport i rekreacja

• MHk 32 Liptovský Mikuláš – klub hokejowy
• Tatran Liptowski Mikułasz – klub piłkarski
• Aquapark Tatralandia – aquapark
• Jasná – największy ośrodek narciarski na Słowacji, położony na południe od Liptowskiego Mikułasza

Miasta partnerskie

• Opawa, Czechy
• Kiskőrös, Węgry
• Kalamaria, Grecja
• Annecy, Francja
• Jefriemow, Rosja
• Dinkelland, Holandia
• Galanta, Słowacja
• Kemi, Finlandia
• Slovenske Konjice, Słowenia
• Żywiec, Polska

Galeria

• 
  Fontanna
• 
  Kościół św. Mikołaja
• 
  Kościół ewangelicki
• 
  Synagoga
• 
  Nowoczesna zabudowa
• 
  Urząd miasta
• 
  Dom Żupny na Rynku
• 
  Rynek