Leszcz

Leszcz^[3] (Abramis brama) – gatunek słodkowodnej ryby karpiokształtnej z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).

Ten artykuł dotyczy ryby z rodziny karpiowatych. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Leszcz

Abramis brama[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Abramis
Gatunek	leszcz
Synonimy Cyprinus brama Linnaeus, 1758 Abramidopsis leuckartii (Heckel, 1836) Abramis argyreus Valenciennes, 1844 Abramis brama danubii Pavlov, 1956 Abramis brama orientalis Berg, 1949 Abramis brama sinegorensis Lukash, 1925 Abramis gehini Blanchard, 1866 Abramis leuckartii Heckel, 1836 Abramis microlepidotus Valenciennes, 1844 Abramis vetula Heckel, 1836 Abramis vulgaris Mauduyt, 1849
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Występowanie

Leszcz, miedzioryt kolorowany (Johann Daniel Meyer, 1748)^[4]

Występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, Apenińskiego, zachodniej Francji, południowej części Półwyspu Bałkańskiego, północnej Szkocji oraz północnej Skandynawii. Występuje także w zachodniej Azji, został też zaaklimatyzowany na wielu obszarach Syberii. W Polsce jest pospolity w dużych jeziorach, rzekach nizinnych i w przybrzeżnej strefie Bałtyku.

W całym zasięgu występowania wyróżniano 2 rasy geograficzne^[3], traktowane też jako podgatunki leszcza:

• leszcz aralsko-kaspijski^[5] (Abramis brama orientalis) – rejon Morza Kaspijskiego i Aralskiego,
• leszcz południowoeuropejski^[5] (Abramis brama danubii) – dorzecze Dunaju, obecnie nieuznawany za podgatunek^[6].

Żyje w stadach w dolnych partiach dużych rzek (kraina leszcza), w jeziorach i zbiornikach zaporowych, najchętniej przebywa w głębokiej wodzie z bogatą roślinnością.

Układ łusek na ciele

Pęcherz pławny leszcza

Morfologia

Leszcz osiąga ponad 6 kg masy ciała^[7] i do 82 cm długości^[8]. Rekordowy okaz złowiony w 1912 w Finlandii ważył 11,5 kg^[7]. Ciało silnie wygrzbiecone oraz bocznie spłaszczone, pokryte dużymi, łatwo usuwalnymi łuskami. Otwór gębowy dolny, tworzy charakterystyczny, wysuwalny ryjek. Wzdłuż linii bocznej powyżej 50 łusek. W płetwie odbytowej powyżej 23 promieni, w płetwie grzbietowej 9–10 miękkich promieni. Grzbiet leszcza jest ciemny, z zielonkawym odcieniem, brzuch białawy, płetwy szaroniebieskie, jego boki zaś u młodych osobników srebrzyste, z wiekiem często uzyskują złotawy połysk.

Odżywianie

Leszcz jest typowym bentosożercą – żywi się zwierzętami zamieszkującymi osady denne. Dzięki właściwościom swojego aparatu gębowego jest w stanie zasysać muł, a następnie wypluwać go i wyszukiwać cząstki pokarmu. Młode osobniki żywią się zooplanktonem.

Rozród

Dojrzewa płciowo w wieku 4–7 lat. Trze się na płyciznach, gromadnie w V i VI przy temperaturze 12–16 °C. U samców w tym czasie na głowie i grzbiecie występuje wysypka tarłowa. Samica składa ikrę kilkukrotnie na roślinności podwodnej lub, w razie jej braku, na zanurzonych gałęziach. Narybek tworzy duże ławice.

Znaczenie gospodarcze

Leszcz ma dość duże znaczenie gospodarcze. Łowiony przez wędkarzy na spławik i grunt. W przeciętnie ciepłym roku wędkarski sezon leszczowy w rzece zaczyna się po tarle i trwa od czerwca do końca września. Kulminacja przypada w sierpniu.

Ochrona

Charakterystyczna wysypka na głowie samca leszcza w okresie tarła

W wodach śródlądowych nie wyznaczono wymiaru ochronnego leszcza. W wodach morskich wymiar ochronny wynosi 40 cm. Wymiary ochronne ryb w poszczególnych okręgach wędkarskich PZW mogą się różnić.

W kulturze

W sierpniu^[9] w Nowym Warpnie (powiat policki) odbywa się tradycyjne Święto Leszcza^[10].

Zobacz też

• Ryby Polski