Loading AI tools
gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lalande 21185 (również Gliese 411) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, czerwony karzeł niewidoczny gołym okiem. Jest to jedna z najbliższych gwiazd, znajduje się w odległości ok. 8,3 roku świetlnego od Słońca. Nazwa gwiazdy pochodzi od nazwiska francuskiego astronoma Jérôme Lalande. Ma układ planetarny.
Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rektascensja |
11h 03m 20,194s[1] | ||||||||||||||||
Deklinacja |
+35° 58′ 11,57″[1] | ||||||||||||||||
Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
Odległość | |||||||||||||||||
Wielkość obserwowana (pasmo V) |
|||||||||||||||||
Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
Ruch własny (DEC) |
−4765,85 ± 0,64 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
Prędkość radialna |
−84,69 ± 0,10 km/s[1] | ||||||||||||||||
Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||
Typ widmowy |
M2,0 V | ||||||||||||||||
Masa |
0,3899 +0,0106−0,061[2] | ||||||||||||||||
Promień |
0,3685 +0,0081−0,0054[2] | ||||||||||||||||
Metaliczność [Fe/H] |
−0,3621 +0,087−0,069[2] | ||||||||||||||||
Wielkość absolutna |
10,46m | ||||||||||||||||
Okres obrotu |
56,16 ± 0,27[2] | ||||||||||||||||
Wiek |
8,0 +4,0−4,5[2] | ||||||||||||||||
Temperatura |
3719 +21−31 K[2] | ||||||||||||||||
Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
|
Lalande 21185 jest czerwonym karłem o typie widmowym M2 V (zob. diagram Hertzsprunga-Russella); jej absolutna wielkość gwiazdowa to 10,5m. Gwiazda ta ma masę 0,39 masy Słońca i promień 0,37 promienia Słońca[2]. Jej temperatura powierzchniowa to 3500 K, a jasność stanowi 0,55% jasności Słońca. Wiek Lalande 21185 szacuje się na 3,5-12,0 miliardów lat[2].
Gwiazdę tę wyróżnia bardzo duży ruch własny. Porusza się ona z dużą prędkością prostopadle do płaszczyzny dysku galaktycznego i za ok. 20 000 lat znajdzie się w odległości 4,2 roku świetlnego od Słońca.
Ze względu na bliskość Słońca gwiazda ta była w XX wieku celem obserwacji astrometrycznych, dzięki którym astronomowie mieli nadzieję odkryć planety pozasłoneczne. W 1951 roku Peter van de Kamp i jego studentka Sarah Lippincott postulowali istnienie planety o okresie orbitalnym 1,14 roku, a 9 lat później Lippincott opublikowała wyniki dłuższych obserwacji, wskazujące na obecność w układzie mniej masywnej planety o ośmioletnim okresie obiegu. W 1974 roku George Gatewood odrzucił tę hipotezę po przeanalizowaniu oryginalnych zdjęć[3].
W 1996 roku ten sam Gatewood ogłosił, że według jego pomiarów gwiazdę okrąża co najmniej jeden gazowy olbrzym, planeta o masie 0,9 MJ i okresie obiegu 5,8 roku, a prawdopodobnie także druga planeta o trzydziestoletnim okresie orbitalnym[4]. Jednakże niezależne próby wykrycia tych hipotetycznych planet nie powiodły się; możliwe jest, że niejednorodności jasności powierzchni (plamy na gwieździe) mogą powodować efekt zinterpretowany jako grawitacyjne oddziaływanie planet[5].
Ze względu na niską jasność ekosfera Lalande 21185 jest wąska. Ocenia się, że rozciąga się ona od 0,139 do 0,272 au od gwiazdy[6] (bliżej niż orbita Merkurego w Układzie Słonecznym)[7].
W 2017 roku opublikowano wyniki pomiarów prędkości radialnej wielu gwiazd, w tym Lalande 21185, z użyciem teleskopów Kecka. Znaleziony został sygnał, który przypuszczalnie pochodzi od planety typu ziemskiego o masie minimalnej równej 2,6 M🜨, krążącej wokół tej gwiazdy. Obiekt ten ma okres orbitalny równy 12,94 doby[2] i dociera do niego strumień promieniowania ok. 5 razy większy niż dochodzący do Ziemi[8]. Istnienie planety zostało potwierdzone przez dalsze obserwacje[9][2].
Druga planeta obiegająca tę gwiazdę została wykryta w 2021 roku, dzięki długotrwałym obserwacjom. Jest to obiekt o masie podobnej do masy Neptuna (ok. 14 M🜨), obiegający gwiazdę w czasie 7,68 roku[2]. Badacze wskazali także sygnał uznany za mogący pochodzić od planety o okresie 215 dni, która – o ile istnieje – jest obiektem około czterokrotnie masywniejszym od Ziemi, obiegającym gwiazdę po ekscentrycznej orbicie poza zewnętrznym skrajem ekosfery[2]. Istnieje jeszcze inny sygnał, o okresie 25 lat, który może pochodzić od dalszej, masywnej planety[10].
Towarzyszka | Masa minimalna [M🜨] |
Okres orbitalny [d] |
Półoś wielka [au] |
Ekscentryczność |
---|---|---|---|---|
b[2] | 2,69 +0,19−0,18 | 12,9394 +0,0014−0,0013 | 0,07879+0,00056−0,00055 | 0,063 +0,061−0,043 |
(kandydat)[2] | 3,82 +0,85−0,82 | 215,7 ± 1,2 | 0,5142 +0,043−0,041 | 0,18 +0,22−0,13 |
c[2] | 13,6 +2,4−2,3 | 2946 +210−180 | 2,94 +0,14−0,12 | 0,132 +0,160−0,091 |
Lalande 21185 była inspiracją debiutanckiej powieści Janusza Zajdla z 1966 roku pod tym samym tytułem.
W grze Cywilizacja II: Próba Czasu (Civilization II: Test of Time) - gracz w jednym ze scenariuszy zajmuje się kolonizacją układu Lalande 21185. Sam scenariusz tej części gry jest oparty na hipotezie z 1996[11][12].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.