LWD Szpak

LWD Szpak – polski samolot turystyczny i dyspozycyjny zbudowany w Lotniczych Warsztatach Doświadczalnych w Łodzi, konstrukcji inż. T. Sołtyka. Pierwszy samolot zbudowany i oblatany w Polsce po zakończeniu II wojny światowej.

LWD Szpak

Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	LWD, PZL Mielec
Typ	samolot jednosilnikowy
Konstrukcja	dolnopłat zastrzałowy konstrukcji mieszanej, Szpak-4T kratownica spawana z rur stalowych, podwozie stałe dwukołowe z płozą ogonową, Szpak-3 podwozie trójkołowe
Załoga	1 + 3, 1 + 1 w Szpak-4A
Historia
Data oblotu	28 października 1945
Lata produkcji	1945–1948
Wycofanie ze służby	lata 70.
Dane techniczne
Napęd	7-cylindrowy silnik gwiazdowy Bramo Sh-14A4
Moc	118 kW (160 KM)
Wymiary
Rozpiętość	11,4
Długość	8,05
Wysokość	2,4
Powierzchnia nośna	18,20
Masa
Własna	700
Startowa	1200
Osiągi
Prędkość maks.	180
Pułap	3350
Zasięg	630
Dane operacyjne

Historia

W październiku 1944 w Lublinie pod kierunkiem inż. Tadeusza Sołtyka zebrał się zespół konstruktorów celem zaprojektowania czteromiejscowego samolotu łącznikowo-dyspozycyjnego, nazwanego Szpak-1. Na początku 1945 biuro to przeniesiono do Łodzi, z dniem 1 kwietnia 1945 powołując Lotnicze Warsztaty Doświadczalne w Łodzi. Z powodu większych możliwości warsztatów w Łodzi, zrezygnowano z budowy Szpaka-1 na rzecz dalszego rozwoju samolotu.

Silnik Sh-14A eksponowany w MLP w Krakowie

Samolot LWD Szpak-2 był rozwinięciem wcześniejszej konstrukcji, z zastosowaniem konstrukcji mieszanej zamiast drewnianej. Już 28 października 1945 został oblatany jego prototyp na lotnisku Lublinek przez por. pilota Antoniego Szymańskiego (podczas pierwszego lądowania złamało się podwozie i oficjalny oblot został dokonany 6 listopada 1945 ok. godz. 12.45^[1]). Samolot ten był pierwszym samolotem zbudowanym i oblatanym w Polsce po zakończeniu II wojny światowej i otrzymał rejestrację SP-AAA. Zbudowano go w jednym egzemplarzu. Do budowy użyto części podzespołów poniemieckich, przede wszystkim silnika Bramo Sh 14 i rur z rozbitych samolotów. Okazał się on być konstrukcją udaną i w okresie od 10 maja 1946 do 5 kwietnia 1948 wykonał 500 lotów z 250 pasażerami. W latach 1947–1948 był rządowym samolotem dyspozycyjnym. Po wycofaniu z eksploatacji ostatecznie trafił do Muzeum Lotnictwa w Krakowie.

Następcą był LWD Szpak-3, który po PZL S-1 stał się trzecią polską powojenną konstrukcją lotniczą. Oblatany 17 grudnia 1946 roku przez tego samego pilota był samolotem doświadczalnym z podwoziem trójkołowym, zbudowany w jednym egzemplarzu i zarejestrowany jako SP-AAB. Samolot wykorzystywany był jako dyspozycyjny w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, później w LWD jako fabryczny, aż ostatecznie znalazł się w Muzeum Lotnictwa w Krakowie.

W 1947 powstał prototyp LWD Szpak-4A jako dwumiejscowy samolot akrobacyjny. Podstawową zmianą było zastąpienie drewnianej kratownicy kadłuba przez stalową z rur spawanych. Oblatany został 28 maja 1947 roku. Nie został jednak dopuszczony do akrobacji, lecz używany był jako fabryczny samolot dyspozycyjny w latach 1947–1948. Miał on odkrytą kabinę z miejscami obok siebie.

Na jego podstawie powstał czteromiejscowy samolot turystyczny LWD Szpak-4T, którego pierwszy fabryczny egzemplarz został oblatany 5 stycznia 1948 przez pilota Ludwika Lecha. Budowę serii zamówiło Ministerstwo Komunikacji w zakładach WSK Mielec, według dokumentacji LWD. Produkcję zakończono na 10 egzemplarzach o numerach rejestracyjnych SP-AAF do SP-AAO i SP-AAR. Były to pierwsze samoloty seryjnie produkowane w Polsce powojennej. Jeden z wyprodukowanych egzemplarzy SP-AAF wystawiony był na Międzynarodowych Targach Poznańskich w maju 1947 roku. Dziewięć egzemplarzy Szpaków-4T przekazano później aeroklubom, z wyjątkiem SP-AAG, wycofanego z eksploatacji w 1955 r., który obecnie znajduje się w Muzeum Lotnictwa w Krakowie.

Przypisy

1. M, Szpak-2 [w:] „Żołnierz Polski”, 1945, nr ..., s. 7; mylnie podawana jest data 10 listopada...

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia na www.airliners.net