Kurzyślad polny

Kurzyślad polny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	pierwiosnkowate
Rodzaj	tojeść / kurzyślad
Gatunek	kurzyślad polny
	Nazwa systematyczna
	Anagallis arvensis L.; Sp. pl. 1:148. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kurzyślad polny (Anagallis arvensis L., właśc. Lysimachia arvensis (L.) U. Manns & Anderb^[3].) – gatunek rośliny należący do rodziny pierwiosnkowatych. Występuje w całej Europie, w dużej części Azji oraz w Afryce Północnej i Makaronezji^[4]. W polskiej florze archeofit, gatunek pospolity, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Pokrój: Drobna roślina zielna, rozesłana.
Korzeń: Rozgałęziony.
Łodyga: Płożąca, czterokanciasta, długości około 10–20 cm, prawie naga, dołem rozgałęziająca się. Płożące się po ziemi pędy dość łatwo ukorzeniają się.
Liście: Ulistnienie przeważnie naprzeciwległe, czasami w okółkach po 3–4 liście. Liście o długości do 3 cm, jajowate, tępe lub nieco tylko zaostrzone, siedzące. Od spodu usiane czarnymi kropkami gruczołków.
Kwiaty: Kwiaty o średnicy około 8 mm, ceglastoczerwone lub błękitne, na dość długich szypułkach wyrastających w kątach liści. Płatki korony rozpostarte, na brzegu gruczołowato owłosione, na wierzchołku słabo karbowane. Wąskolancetowate działki kielicha całobrzegie, niewiele krótsze od płatków korony. Pręciki przyrośnięte do gardzieli, o nitkach równej długości, w górnej części owłosionych fioletowymi (czasem białymi) włoskami. Pylniki 3–5 razy krótsze od nitek.
Owoc: Torebka otwierająca się wieczkiem.
Gatunki podobne: Kurzyślad błękitny (Anagallis foemina), dużo rzadszy w Polsce. Różni się zawsze błękitnymi i węższymi płatkami (do 3,5 mm szerokości – prawie o połowę węższe niżeli długie), podczas gdy płatki kurzyśladu polnego mają szerokość zbliżoną do długości (6 × 7 mm). Płatki u kurzyśladu błękitnego nie zachodzą na siebie, na brzegu są nieregularnie ząbkowane z nielicznymi włoskami niegruczołowymi. Szypułki kwiatowe nie są dłuższe od ostro zakończonych, ciemnozielonych liści je wspierających^[5].

Liście i kwiaty
Pąk kwiatowy
Kwiat
Owoc

Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do października. Słupek i pręciki dojrzewają równocześnie, kwiaty bez miodników, samopylne. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Liczba chromosomów 2n = 22, 28, 40^[6].

Na noc i podczas pochmurnej pogody kwiaty zamykają się. Otwarte rano kwiaty kurzyśladu uznaje się w związku z tym za zwiastun dobrej pogody.

Siedlisko tego gatunku to pola, ogrody, przydroża, wysypiska i winnice. Chwast występujący w większości rodzajów upraw, jednak o niewielkiej szkodliwości. Preferuje gleby gliniaste, bogate w składniki pokarmowe.

Roślina częsta na niżu oraz niższych położeniach górskich. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae^[7].

Roślina trująca – ziele zawiera saponiny i glikozydy (cyklaminę), flawonoidy (kemferol, kwercetynę), garbniki, kwasy organiczne (kwas kawowy, ferulowy, sinapowy i kumarowy) oraz gorycz glikozydową^[8]^[9]. Powoduje zatrucia u zwierząt, których objawami są m.in.: brak apetytu, biegunki i przyspieszony oddech^[9].

Tworzy mieszańce z kurzyśladem błękitnym. Kurzyślad polny też może mieć kwiaty niebieskie, jednak od kurzyśladu błękitnego odróżnia go brak ząbkowania płatków^[10].

Roślina lecznicza – znana i stosowana już w starożytności. Obecnie bywa stosowana w medycynie ludowej i homeopatii. Niegdyś usiłowano leczyć kurzyśladem choroby psychiczne.

Na oglądanym pod światło liściu układ nerwów przypomina kurzą łapę i stąd pochodzi nazwa rodzajowa rośliny.

Poczta Polska wyemitowała 5 września 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający kurzyślad polny o nominale 4,50 zł, w serii Kwiaty polne. Autorem projektu znaczka był Tadeusz Michaluk. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.^[11]

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
[3]
Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39–91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
[4]
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
[5]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 355. ISBN 83-01-14342-8.
[6]
Anagallis arvensis na Flora of China [dostęp 2014-01-17].
[7]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
[8]
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
[9]
Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1982, s. 221. ISBN 83-09-00660-8.
[10]
Dietmar Aichele: Jaki to kwiat?. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 1997. ISBN 83-7073-109-0.
[11]
Marek Jedziniak: Kwiaty polne. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).

[3] [3]
Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39–91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[grin-4] [4]
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].

[5] [5]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 355. ISBN 83-01-14342-8.

[6] [6]
Anagallis arvensis na Flora of China [dostęp 2014-01-17].

[Matuszkiewicz-7] [7]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Mowszowicz-8] [8]
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

[Mowszowicz_1982-9] [9]
Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1982, s. 221. ISBN 83-09-00660-8.

[Aichele-10] [10]
Dietmar Aichele: Jaki to kwiat?. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 1997. ISBN 83-7073-109-0.

[11] [11]
Marek Jedziniak: Kwiaty polne. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wikiwand in your browser!

Kurzyślad polny

Wikiwand in your browser!

Morfologia

Biologia i ekologia

Zmienność

Zastosowanie

Nazewnictwo

Filatelistyka

Przypisy