Kulanka

Kulanka^[2] (Armadillidium) – rodzaj lądowego skorupiaka z rzędu równonogów i rodziny Armadillidiidae^[1].

Kulanka

Armadillidium[1]
Brandt, 1833
Armadillidium opacum
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	pancerzowce
Rząd	równonogi
Podrząd	Oniscidea
Rodzina	Armadillidiidae
Rodzaj	kulanka

Armadillidium vulgare zwinięta w kulkę.

Należąca do dwuparców skulica obrzeżona (Glomeris marginata), również zwinięta w kulkę

Zaniepokojona potrafi zwinąć się w idealną kulkę, z czułkami schowanymi do środka^[3][a].

Opis

Przednia krawędź głowy (a dokładnie głowotułowia, cefalotoraksu) posiada szeroki występ czołowy (skutellum), należący do płytki czołowej. Jest ona przerwana pośrodku, co może być zasłonięte przez skutellum. Po obydwu bokach tworzy wyraźny płat między okiem i podstawą czułka. Flagellum czyli końcowy odcinek czułków II pary zbudowane jest z 2 segmentów. Na głowie znajdują się oczy złożone^[3].

Szerokość na granicy pereonu i pleonu (odwłoka, abdomenu) zmniejsza się stopniowo, nie gwałtownie. Skorupiak ten ma 2 pary płuc pleopodialnych widocznych jako pogrubione białe łatki, czyli w dwóch pierwszych parach pleopodiów (wyrostków na spodzie odwłoka). Ostatnim widocznym segmentem pleonu jest pleotelson, będący tak naprawdę połączeniem ostatniego segmentu i telsonu. Ma on parę uropodiów (odnóży ogonowych^[2]). Dopełniają one obrys ciała, nie wystają poza jego obręb. Egzopodit będący najbardziej widoczną ich częścią jest szeroki i płaski^[3].

Kulanki Armadillidium vulgare i A. nasatum. Przednia krawędź głowy A. vulgare (A) jest zasłonięta przez skutellum (występ czołowy, fp). Pozostałe skróty: ex – egzopodit uropodium, pl5 – tergit V pleonu, pt – pleotelson. Pasek skali: 5 mm^[3][b].

Mocno zaniepokojona kulanka potrafi zwinąć się w idealną kulkę, z czułkami schowanymi do środka^[3][a]. Zwinięcie się w kulkę chroni ją przed drapeżnikami oraz zmniejsza utratę wody^[8][7][4][6].

Gatunki

Zobacz też: Lądowe pancerzowce Polski - lista.

Znanych jest około 190 gatunków z rodzaju Armadillidium^[9], z czego w Polsce stwierdzono 6^[10].

Uwagi

1. Według jednych źródeł kulanka zwija się w idealną kulkę, z czułkami schowanymi do środka^[3][4][5][6], według innych pozostawia je na zewnątrz^[7].
2. Autor ilustracji: Jeffrey W. Shultz, Figure 3 w: Shultz 2018^[3].