Kukułka szerokolistna

Kukułka szerokolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	kukułka
Gatunek	kukułka szerokolistna
	Nazwa systematyczna
	Dactylorhiza majalis (Rchb.) P.F. Hunt & Summerh. 1965
Synonimy
	Orchis latifolia L.; Orchis latifolius L. p. p.;
	Orchis latifolia L.; Orchis latifolius L. p. p.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kukułka szerokolistna, stoplamek szerokolistny (Dactylorhiza majalis) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Inne nazwy zwyczajowe: stoplamek szerokolistny, storczyk szerokolistny. Występuje w Europie i Azji na obszarach o klimacie suboceanicznym, od niżu po położenia górskie. W Polsce roślina pospolita (ostatnio coraz rzadsza).

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Pokrój: Bylina osiągająca 50 cm wysokości.
Łodyga: Prosta, pusta w środku. Część odziomkowa pokryta skórzastymi łuskami
Liście: Jajowo-lancetowate z krótką pochwą, na wierzchu liści często występują nieregularne, ciemne plamki. Zwykle od 4–8 liści na łodydze, najwyższe z nich sięgają do kwiatostanu.
Kwiaty: Fioletowopurpurowe, zebrane w grono na końcu łodygi. Pod kwiatami zielone lub czerwonawe przysadki. Zewnętrzne boczne listki okwiatu wąskie i wzniesione. Warżka wyraźna, o długości 8–10 mm i szerokości do 15 mm, trójłatkowa. Ostroga warżki krótsza od skręconej zalążni. Na warżce występują ciemniejsze plamy. Zalążnia jest wydłużona, skręcona i swoim wyglądem przypomina szypułkę.
Część podziemna: Posiada korzenie oraz dwie głęboko wcinane pozorne bulwy. Z bulw tych czerpie podczas kwitnienia substancje zapasowe. W wyniku tego ulegają one silnemu pomarszczeniu. W nowych młodych bulwach białej barwy gromadzi substancje zapasowe na przyszły sezon wegetacyjny.
Owoc: Torebka zawierająca bardzo liczne i bardzo drobne nasiona. Nie zawierają one żadnych substancji odżywczych. Ich kiełkowanie i dalszy rozwój jest uzależniony od grzybni, której strzępki znajdują się już w nasionach. Grzybnia rozrastając się wewnątrz tkanek rośliny dostarcza jej substancji odżywczych^[3].

Pokrój
Kwiatostan
Kwiaty

Remove ads

Roślina kwitnie od maja do czerwca. Powstanie nasion możliwe jest wyłącznie w wyniku zapylenia krzyżowego, samozapylenie jest niemożliwe^[3].

Rośnie na wilgotnych glebach torfowych środkowej Europy, głównie na wilgotnych łąkach. W górach występuje po regiel górny. Na podłożu wapiennym rzadko. Geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Juncetum subnodulosi^[4].

W latach 1983–2014 gatunek znajdował się pod ochroną ścisłą. Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową^[5]. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[6].

Tworzy mieszańce z gatunkami: gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea), kukułka bzowa (Dactylorhiza sambucina), kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata), kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii), kukułka plamista (Dactylorhiza maculata), kukułka Russowa (Dactylorhiza russovii), storczyk błotny (Orchis laxiflora), storczyk cuchnący (Orchis coriophora), storczyk męski (Orchis mascula), storczyk samiczy (Orchis morio)^[7].

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-03] (ang.).
[3]
D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
[4]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
[5]
Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
[6]
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
[7]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Remove ads

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-03] (ang.).

[A-3] [3]
D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.

[matuszkiewicz-4] [4]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[rozp2014-5] [5]
Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin

[6] [6]
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[rutkowski-7] [7]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Kukułka szerokolistna

Wikiwand in your browser!

Kukułka szerokolistna

Wikiwand in your browser!

Morfologia

Biologia i ekologia

Zagrożenia i ochrona

Zmienność

Przypisy