Kuks (niem. Kux) – pojęcie z zakresu prawa górniczego, oznaczające udział[1] gwarka, który stanowił części nadania górniczego[2]; połowa kuksa to grenis[3].
Gwarkowie, którzy dysponowali swoimi kuksami, byli zrzeszeni w bractwach górniczych zwanych również gwarectwami[4]. W Polsce takie stowarzyszenia powstawały od 1363 roku[4].
Gwarectwa tzw. starego prawa (według landrechtu pruskiego z 1794 roku[5]) dzieliły się na 128 kuksów[6] , co wynikało z podziału pola górniczego, zaś gwarectwa tzw. nowego prawa (Das Allgemeine Berggesetz für die Preußischen Staaten, uchwalone 24 czerwca 1865 roku[7]) dzieliły się na 100, 1000[8][6] lub na wielokrotności tysiąca, lecz nie więcej niż 10 000[7].
Przykładowy podział kuksów na Śląsku według starego prawa wyglądał następująco:
- 122 kuksy gwareckie[6][9]
- pozostałe tzw. „wolne kuksy”[6] :
- 2 kuksy przypadały właścicielowi gruntu, na którym prowadzono eksploatację (tylko w przypadku osiągniętego zysku)[10]
- 2 kuksy przeznaczano na utrzymanie szkół i kościołów[9]
- 2 kuksy przypadały kasie Spółce Brackiej[9]
Cechą charakterystyczną udziałów w postaci kuksów jest brak ustalonej wartości nominalnej, jak w przypadku akcji[5].
W II połowie XX wieku udziały w postaci kuksów były oficjalnie notowane na giełdzie papierów wartościowych w Düsseldorfie (niem. Börse Düsseldorf)[7].
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.