Krzemieńczuk

Krzemieńczuk (ukr. Кременчук, Kremenczuk) – miasto w środkowej części Ukrainy, w obwodzie połtawskim.

Krzemieńczuk

Кременчук

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	połtawski
Data założenia	1571
Prawa miejskie	1635
Burmistrz	Witalij Małecki
Powierzchnia	96 km²
Wysokość	80 m n.p.m.
Populacja (2019) • liczba ludności	219 477[1]
Nr kierunkowy	+380-5366
Kod pocztowy	39600-39689
Tablice rejestracyjne	BI. HI / 17
Położenie na mapie obwodu połtawskiego Krzemieńczuk
Położenie na mapie Ukrainy Krzemieńczuk
49°04′N 33°25′E
Strona internetowa

Historia

Krzemieńczuk ok. 1900 roku

Krzemieńczuk prawdopodobnie został założony w 1571 roku^[2]. Leżał wówczas w województwie kijowskim Korony Królestwa Polskiego. W 1596 r. został tu wzniesiony przez Polaków zamek^[3]. W XVII wieku twierdzę w Krzemieńczuku obwarował Guillaume Le Vasseur de Beauplan. W 1625 na obszarze współczesnego Krzemieńczuka została podpisana ordynacja kurukowska pomiędzy Polską a zbuntowanymi Kozakami. W 1635 roku Krzemieńczuk uzyskał prawa miejskie magdeburskie od Władysława IV^[4]. Krzemieńczuk wraz z Ukrainą Lewobrzeżną odpadł od Polski w połowie XVII wieku na skutek powstania Chmielnickiego. Na mocy Artykułów Moskiewskich z 1665 roku w mieście ustanowiono garnizon rosyjski. Utratę miasta na rzecz Rosji potwierdził pokój Grzymułtowskiego w 1686 roku. Od 1803 r. przynależało administracyjnie do guberni połtawskiej Imperium Rosyjskiego.

W 1897 r. miasto zamieszkiwało 63 007 ludzi, głównie Żydzi, Ukraińcy i Rosjanie, w mniejszym stopniu Polacy, Niemcy i Tatarzy^[5].

W latach 1899–1917 w mieście kursowała komunikacja tramwajowa.

Od 1922 r. miasto należało do ZSRR. Znajdowało się pod okupacją niemiecką od września 1941 do września 1943 roku.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. W styczniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni była niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja^[6].

W 2014 roku mer Krzemieńczuka Ołeh Babajew został zastrzelony^[7].

27 czerwca 2022 miasto stało się celem ataku rakietowego ze strony wojsk rosyjskich^[a][8].

Zabytki

• Kościół katolicki pw. św. Mikołaja
• Dawna siedziba ziemstwa
• Gmach Banku Państwowego
• Dwie wieże ciśnień
• Dom kupca Czurkina
• Dom fabrykanta Rabinowicza

• 
  Kościół św. Mikołaja
• 
  Gmach Banku Państwowego
• 
  Dom Czurkina
• 
  Dom Rabinowicza

Transport

Port nad Dnieprem. Duży ośrodek przemysłowy, m.in. fabryka ciężarówek KrAZ, rafineria ropy naftowej Ukrtatnafta(inne języki), zakłady budowy taboru kolejowego. W pobliżu miasta znajdują się złoża rudy żelaza.

Więcej informacji znajduje się w artykułach:

• Tramwaje w Krzemieńczuku
• Trolejbusy w Krzemieńczuku

Religia

• Eparchia krzemieńczucka

Sport

• Stadion Politechnik w Krzemieńczuku
• Wahonobudiwnyk Krzemieńczuk – klub piłkarski
• Kremiń Krzemieńczuk (wcześniej Torpedo) – klub piłkarski
• Naftochimik Krzemieńczuk – klub piłkarski
• Adoms Krzemieńczuk – klub piłkarski
• HK Krzemieńczuk – klub hokejowy

Ludzie związani z Krzemieńczukiem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Krzemieńczukiem.

Miasta partnerskie

• Borysów, Białoruś
• Berdiańsk, Ukraina
• Bydgoszcz, Polska
• Biała Cerkiew, Ukraina
• Bitola, Macedonia Północna
• Wenzhou, Chiny
• Kołomyja, Ukraina
• Michalovce, Słowacja
• Providence, USA
• Swisztow, Bułgaria
• Snina, Słowacja

Uwagi

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Kremieńczuk

1. Skutki ataku 27.06.2022 dwoma rakietami typu Ch-22 na centrum handlowe „Amstor” w Krzemieńczuku – na zdjęciach w Wikimedia Commons.

Przypisy

1. Чисельність населення (за оцінкою) на 1 липня 2019 року // Головне управління статистики у Полтавській області.
2. http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/32684/10-Vyrskyj.pdf?sequence=1
3. Kremenchuk [online], encyclopediaofukraine.com [dostęp 2017-11-24] (ang.).
4. Смерека Б. Локаційний привілей міста Кременчука 1635 року // Архіви України. К., 2021. Вип. 2 (327). С. 156–169.
5. Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-24].
6. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1596.
7. У Кременчуці застрелили мера. pravda.com.ua, 26 lipca 2014. (ukr.).
8. Rosjanie zbombardowali centrum handlowe w Krzemieńczuku. „Nie sposób nawet pomyśleć, ile jest ofiar” [online], Wprost, 27 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-27] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Kremieńczuk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 662.
• www.kremenchuk.org (ang.)

Kontrola autorytatywna (ukraińskie miasto o znaczeniu regionalnym):

• VIAF: 125526610
• LCCN: n83132592
• GND: 4600695-3
• NKC: ge646159
• J9U: 987007557414305171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3928122
• Britannica: place/Kremenchuk
• БРЭ: 5740116
• ЕСУ: 185
• DSDE: Krementjuk