Remove ads
Krywicze – plemię wschodniosłowiańskie.
Krywicze wyodrębnili się z plemion siewierskich. Przypuszczalnie pierwotnie zamieszkiwali tereny nad lewym brzegiem Dniepru, choć istnieją teorie o ich nadwiślańskim lub nadniemeńskim pochodzeniu[1].
Na początku VI wieku Krywicze przywędrowali nad górne odcinki Dniepru, Dźwiny i Berezyny oraz nad Wieliką i Niemnem. W trakcie wędrówki wyodrębniły się trzy grupy plemienia: północna pskowska, wschodnia smoleńska i zachodnia połocka.
- Pskowianie założyli swoje siedziby nad Wieliką, górną Dźwiną i Jeziorem Pskowskim. Na obszarach Krywiczan znajdował się Izborsk, gdzie panował Truwor – brat Ruryka pochodzenia wikińskiego. Po 1036 roku zostali wchłonięci przez Nowogród Wielki.
- Smoleńszczanie w VII–VIII wieku osiedlili się nad górną Wołgą, Dźwiną i Dnieprem – tereny, które przedtem zamieszkali Bałtowie, wyparci na zachód przez nacierających Krywiczów. Założyli na zajętych terenach grody Smoleńsk, Orszę, Kopyś, Toropiec.
- Połocczanie, podobnie, jak Krywicze smoleńscy, rozpoczęli proces osiedlania się w VII–VIII wieku. Początkowo Krywicze podlegali Kaganatowi Chazarskiemu. Po kilku wojnach wygranych przez księcia ruskiego Olega w 885 roku zostali podporządkowani Rusi Kijowskiej[2]. Po wyparciu Bałtów Rogwołod założył pod koniec X wieku w środkowym dorzeczu Dźwiny księstwo połockie[1].
Istnieje kilka hipotez na temat pochodzenia nazwy plemienia. Niektórzy naukowcy sądzą, że ma związek z topografią: słowo kriviči oznaczało ląd, brzeg. Według innej wersji staroruski przymiotnik kriv' oznaczał krzywy, fałszywy, co przełożyło się na nazwę ludu. Możliwe jest także, że plemię miało wodza o imieniu Kriv-, choć ten wariant nie ma dużego poparcia u badaczy. Ostatni raz Krywicze zostali wzmiankowani w źródłach pisanych w 1162 roku. Nazwa plemienia został użyta wówczas na określenie książąt połockich[1]. Wpływ na kulturę Krywiczów mieli Bałtowie i Finowie, co przejawia się w ugrofińskim pochodzeniu nazw miejscowych. Nazwa Krywicze przetrwała także w języku łotewskim jako określenie wszystkich Słowian wschodnich – Kreevo[3]. W XIX wieku etnograf Jan Czeczot użył przymiotnika krywicki w swoim dziele Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny, z dołączeniem pierwotwornych w mowie sławiano-krewickiéj, zaś autorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod hasłem „Krywicze” umieścili informację, że zamieszkałe niegdyś przez Krywiczów obszary od Smoleńska po Grodno, od Połocka do Mozyrza, Łotysze nazywają ziemią Krywów[4].
Krywicze mieli charakterystyczny sposób grzebania zmarłych, co odróżniało ich od sąsiednich plemion słowiańskich. Zmarłych chowano w kurhanach podłużnych o wymiarach około 50×7 m oraz wysokości ok. 1 m. Pochówki zawierały prochy do kilkunastu członków rodziny oraz niezbędne przedmioty codziennego użytku. Wierzono, że te rzeczy przydadzą się zmarłym w życiu pozagrobowym (kultura długich kurhanów). Na IX wiek datowane są najstarsze pochówki indywidualne. Pojawił się również trzeci sposób grzebania – kurhany szkieletowe – który przetrwał do XIII wieku[5].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads