Kranenburg (Nadrenia Północna-Westfalia)

Kranenburg (pisownia urzędowa do 9 czerwca 1936: Cranenburg^[1]) – gmina w zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf, w powiecie Kleve. Gmina leży przy holenderskiej granicy koło Nijmegen i jest członkiem Euroregionu Ren-Waal.

Ten artykuł dotyczy gminy w Nadrenii północnej-Westfalii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kranenburg

gmina
Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia Północna-Westfalia
Rejencja	Düsseldorf
Powiat	Kleve
Powierzchnia	76,89 km²
Wysokość	21 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2018) • liczba ludności	10.711
• gęstość	139,3029 os./km²
Numer kierunkowy	02826
Kod pocztowy	47559
Tablice rejestracyjne	KLE, GEL
Adres urzędu: Klever Straße 4 47559 Kranenburg
Położenie na mapie powiatu
51°47′N 6°00′E
Strona internetowa

Geografia

Obszar gminy

Z ok. 77 km kwadratowych powierzchni gminy, jedynie 26 km kwadratowych jest używanych jako powierzchnia mieszkalna, budowlana lub rolnicza; 25 km kwadratowych to łąki a 26 km kwadratowych to lasy. Duże części obszaru gminy są niezamieszkanymi obszarami przyrodniczymi; na południu las Reichswald, na północy nizina Renu – Düffel^[2].

Gmina podzielona jest na 9 miejscowości:

Miejscowość	Liczba mieszkańców[3]
Kranenburg	4.614
Nütterden	3.008
Schottheide	663
Mehr	542
Zyfflich	505
Wyler	564
Frasselt	515
Niel	222
Grafwegen	78

Sąsiednie gminy

Gmina Kranenburg granicy na wschodzie z miastem Kleve, na południowym wschodzie z miastem Goch, na południowym zachodzie z gminą Gennep (prowincja Limburgia, w Holandii), na zachodzie i północy z gminą Berg en Dal (prowincja Gelderland, w Holandii).

Historia

Średniowiecze

Kranenburg został założony w XIII wieku przez klewowskich grafów. Zamek Kranenburg był wspomniany po raz pierwszy 1270; już za życia Dietricha Luf von Kleve, zmarłego w 1277 roku, zbudowano pierwszy kościół^[4][5]. Już przed 1294 miejscowość posiadała prawa miejskie^[4]. Przez odnalezienie „cudownego krzyża” w 1308 Kranenburg stał się ważnym miejscem pielgrzymek katolików^[4][6].

21 października 1314 graf Dietrich von Kleve i jego żona Margarethe zastawili Gerhardowi von Horn miasto i zamek Kranenburg i ustanowili go rektorem i gubernatorem hrabstwa Kleve^[5]. Między jego synem i spadkobiercą Dietrichem von Horn i grafem Kleve doszło do sporu przez odwołanie zastawu, który został zażegnany w roku 1370 przez orzeczenie księżnej Johanny von Brabant^[5]. Kwota odszkodowania wyniosła 30.000 écu.

Mury miasta i wieża-młyn

Tego czasu miasto Kranenburg posiadało pierwsze fortyfikacje. Na przełomie XIV i XV wieku został wybudowany nowy zamek i kamienna fortyfikacja z dwoma bramami z niewyjaśnioną ilością wież, najbardziej wysunięta na południe, służąca między innymi jako miejski młyn^[6]. W pierwszej połowie XV wieku miasto przeżywało okres rozkwitu, który został uwieczniony budową dużego kościoła w stylu gotyckim. W 1436 została przeniesiona kapituła św. Marcina z Zyfflich do Kranenburga.

Wczesna nowożytność

Liczne pożary i powodzie doprowadziły do końca czasów świetności miasta. Z wymarciem książąt Jülich-Kleve-Berg w 1609 Kranenburg, wraz z księstwem Kleve został dołączony do Brandenburgii-Prus. Wielki Elektor, Fryderyk Wilhelm I, oddał w 1675 Kranenburg w ręce jego przybocznego lekarza, Arnolda Feya. Po jego śmierci w 1678 miejscowość została z powrotem oddana Brandenburgii^[4]. W 1650 w Kranenburgu założono gminę protestancką, która w 1723 zajęła mały kościół^[4][6]. W 1789 pożar miasta zniszczył historyczny ratusz a grożące zawaleniem bramy miasta zostały zburzone w roku 1800.

Przełom XIX i XX wieku

W czasach dominacji Francji Kranenburg był siedzibą kantonu w departamencie Ruhry i czasowo najbardziej wysuniętym na północ punktem Francji, jednak stracił prawa miejskie^[4]. Po kongresie Wiedeńskim gminy Kranenburg, Nütterden i Frasselt-Schottheide stworzyły gminę łączoną Kranenburg^[4]. Ze względu na położenie granicy z Holandią, Kranenburga miał wielkie znaczenie. Od 1818 do 1856 Kranenburg był nawet siedzibą głównego urzędu celnego^[4].

W 1936 do gminy zostało dołączone Grafwegen, które wcześniej należało do gminy Kessel^[4]. Kranenburg pozostawał pod silnym wpływem rolnictwa aż do XX wieku.Podczas zimy 1944/1945 (II wojna światowa) miejscowość bardzo ucierpiała. 7 lutego 1945 alianci zachodni stoczyli bitwę w lesie Reichswald. 10 lutego Kranenburg^[7] został przez nich wyzwolony. Pod koniec marca 1945 udało im się w Wesel przebić na drugą stronę Renu (Forsowanie Renu).

Zestrzelony amerykański Boeing B-17 nad Kranenburgiem

Po drugiej wojnie światowej gminy Wyler i Zyfflich zostały dołączone do urzędu Kranenburg. Gmina Kranenburg w jej dzisiejszej formie została stworzona 1 lipca 1969 podczas pierwszej reformy komunalnej w Nadrenii-Północnej Westfalii^[4]. Gminy Kranenburg (wraz z Nütterden, Frasselt, Schottheide i Grafwegen), Wyler i Zyfflich urzędu Kranenburg, jak i gminy Mehr i Niel urzędu Rindern zostały połączone w nową gminę Kranenburg^[4][8]. 1 stycznia 1975 wraz z drugą komunalną reformą w Nadrenii-Północnej Westfalii stary powiat Kleve został połączony z dawnym powiatem Geldern i częściami powiatów Moers i Rees w nowy dolnoreński, duży powiat Kleve. W przygranicznej gminie Kranenburg żyje do dzisiaj wielu Holendrów^[6].

Rozwój populacji

Poniższe dane odnoszą się do obecnego terytorium gminy Kranenburg:

Rok	liczba mieszkańców (każdego 01 stycznia)[2]
1950	5.620
1960	6.222
1970	7.840
1980	7.860
1990	7.984
2000	9.250
2005	9.812
2010	10.128
2011	10.159
2012	10.208
2013	10.250
2014	10.306
2015	10.433
2016	10.536

Polityka

Rada gminy

Od ostatnich wyborów komunalnych w 25 maja 2014 w radzie gminy są następujące partie:

Partia	Miejsca w Radzie Gminy	Poparcie wyrażone w „%”
CDU	13	48,3
SPD	9	31,4
Związek 90/Zieloni	3	11,4
FDP	3	9,0

Frekwencja wyniosła 47,61%^[9]. Następne wybory komunalne odbędą się w 2020 roku^[10].

Burmistrz

Burmistrzem gminy Kranenburg jest od 30 sierpnia 2009^[10] Günter Steins (CDU). Podczas ostatnich wyborów na burmistrza został wybrany jako kandydat lokalnych CDU i FDP, osiągając wynik 66% głosów. Jego kontrkandydatką była popierana przez SPD Tatjaana Kemper, która osiągnęła wynik 34%. Frekwencja wyniosła 44,91% uprawnionych do głosowania^[11].

Herb, pieczęć, transparent i logo

Zgodnie z ustawą gmina Kranenburg ma zezwolenie na używanie herbu, pieczęci i transparentu. Oprócz tego gmina posiada także logo.

• 
  Godło
• 
  Pieczęć
• 
  Transparent

Miasta partnerskie

Wraz z graniczącymi holenderskimi gminami Groesbeek i Ubbergen Kranenburg posiada jedno miasto partnerskie: Körmend na Węgrzech^[12].

Kultura i zabytki

Teatry

• Guck-Mal-Theater Kranenburg
• Bühnenfreunde Mehr e. V.

Muzyka

• Musikverein Kranenburg e. V.
• Musikzug der Allgemeinen Schützengesellschaft Nütterden e. V.
• Musikverein 1923 Zyfflich e. V.

Budowle

Po okresie rozkwitu gminy na przełomie XIII i XIV wieku zbudowano wiele budowli, które zachowały się do dzisiaj. Niektóre zostały zniszczone podczas II wojny światowej, lecz ze względów historycznych zostały odbudowane (niektóre w zmienionej formie, lecz w tych miejscach, w których były przed zniszczeniem).

Kranenburg

Katolicki kościół parafialny św. Piotra i Pawła w Kranenburgu (XV wiek)

• katolicki kościół parafialny Św. Piotra i Pawła
• Muzeum Katharinenhof
• wieża-młyn z wystawą o historii miejscowości
• kościół ewangelicki
• resztki murów miejskich

Zyfflich

• kościół katolicki Św. Marcina

Niel

• kościół katolicki Św. Bonifacego

Mehr

• kościół katolicki Św. Marcina
• Burg Zelem
• Młyn

Frasselt

• kościół katolicki Św. Antoniego

Nütterden

• kościół katolicki Św. Antoniego

Wyler

• stary i nowy kościół katolicki Św. Jana Chrzciciela

Ochrona środowiska

Strefa ochrony środowiska „Kranenburger Bruch”

Stacja ochrony środowiska NABU angażuje się szczególnie dla ochrony gęgaw, które żyją lub zimują w dużej liczbie w wilgotnych regionach Düffel^[13].

Gospodarka i infrastruktura

Transport

Port lotniczy Weeze

Transport lotniczy

Najbliższymi lotniskami są Port Lotniczy Weeze, przeznaczony dla tanich linii lotniczych oraz Port Lotniczy Düsseldorf.

Transport autobusowy

W lokalnym transporcie kursują zarówno niemieckie, jak i holenderskie linie autobusowe. Dla całego transportu miejskiego obowiązuje jedna taryfa związku komunikacyjnego Rhein-Ruhr (VRR):

Niemieckie linie autobusowe

• szybka linia autobusowa SB58 (VRR) między Emmerich i Nijmegen
• linia autobusowa 55 (VRR) między Kleve i Kranenburgiem (przez Schottnheide i Frasselt)
• linia autobusowa 59 (VRR) między Kleve i Kranenburgiem (przez Zyfflich i Wyler)
• „obywatelska” linia autobusowa bKr (VRR) między Kranenburgiem i Zyfflich

Holenderskie linie autobusowe

• linia autobusowa 57 (Breng) między Kranenburgiem i Nijmegen

Transport kolejowy

Do 1991 czynną w ruchu pasażerskim była linia kolejowa Nijmegen – Kleve – Krefeld należąca do Kolei lewobrzeżnej Doliny Renu^[4][14]. Obecnie linia jest czynna w ruchu pasażerskim na odcinku Krefeld – Kleve, po przeprowadzonej w 2008 roku naprawie głównej torowiska^[15]. Na pozostałym odcinku linii, czyli Kleve – Nijmegen od 2008 roku wykonywane są jedynie przewozy turystyczne drezyną ręczną. Drezyny te kursują między Kleve i Kranenburgiem, podobnie między Kranenburgiem i Groesbeekiem^[6]. Dawny budynek dworca Kranenburg jest dzisiaj używany jako kawiarnia „Caféhaus Niederrhein”, „Besucherzentrum De Gelderse Poort Kranenburg” oraz punkt informacyjny NABU.

Transport drogowy

Wykaz dróg^[16]

Numer	Przebieg
B504	Kranenburg B9 – Grunewald
K2	Keeken K3 – K31 – Niel – Kranenburg K44
K15	Frasselt B504 – Schottheide – Nütterden – Kleve L484
K31	Wyler K44 – B9 – Zyfflich – Niel – K2 – Mehr – Nütterden B9
K44	Wyler B9 – K31 – Kranenburg – K2 – B9
B9	Granica NL N325 – Kranenburg B504 – Nütterden – Donsbrüggen

Przez gminę Kranenburg przebiegają dwie drogi federalne (19,195 km^[2]) i cztery powiatowe (28,760 km^[2]). Oprócz tego przez gminę przebiega jeszcze 107,000 km^[2]dróg gminnych i 24,330 km^[2] dróg polnych/rolnych.

Große Straße podczas przebudowy w 2006 roku

Sytuacja na „Große Straße”

Po przebudowie „Große Straße” w 2006 roku centrum miejscowości stało się strefą o małym natężeniu ruchu; ruch pomiędzy Kleve i Nijmegen jest prowadzony obwodnicą wokół centrum, jednak z powodu nadal zbyt wielkiego natężenia ruch „Große Straße” stało się nieprawdziwą ulicą jednokierunkową^[17].

Sport

W gminie Kranenburg znajdują się, dzięki systematycznej realizacji planów rozwoju sportu, obiekty umożliwiające uprawianie bardzo wielu dyscyplin sportowych. Wiele z nich jest zarządzanych przez kluby sportowe, a niektóre są własnością gminy^[18].

Lista obiektów sportowych^[19]

Kranenburg

• Boisko sportowe
• Hala sportowa przy Hauptschule
• Hala sportowa przy szkole podstawowej
• Kort tenisowy klubu tenisowego „Rot-Gelb” e.V.
• Strzelnica Schützenhaus Kranenburg
• Ośrodek jeździecki Reiterverein Kranenburg und Umgebung e.V.
• Skatepark Jugendfreizeitheim „Train-Stop” Kranenburg
• Tor do grania w kule przy dworcu drezyn

Nütterden

• Boisko sportowe
• Hala sportowa przy szkole podstawowej
• Ośrodek jeździecki Reitstall Schulte-Geldermann
• Ośrodek jeździecki Pferdebetrieb KM-Horses an more
• Fitness- und Gesundheitszentrum maxemove

Mehr

• Boisko sportowe

Schottheide

• Boisko sportowe
• Strzelnica Bürgerhaus Schottheide
• Ośrodek jeździecki Reitclub „Papengatt”
• Ośrodek jeździecki Pferdebetrieb Eichelkampshof

Wyler

• Boisko sportowe

Frasselt

• Strzelnica Schützenhaus Frasselt
• Ośrodek jeździecki Reiterverein Kranenburg und Umgebung e.V.

Zyfflich

• Tor do grania w kule w Zyfflich

Osobistości

• Gisbert Schairt (1380–1452), budowniczy
• Johann von Vlatten (1498–1562), humanista
• Diederich Pies (1590–ok. 1666), felczer
• Peter Heinrich Thielen (1839−1908), kompozytor
• Alphons J. van der Grinten (1852–1921), kartograf
• Jürgen Dahl (1929–2001), eseista i dziennikarz
• Hans van der Grinten (1929–2002), dyrektor lokalnego muzeum, pisarz i artysta
• Franz Joseph van der Grinten (ur. 1933), historyk sztuki, artysta
• Rolf Kramer (ur. 1938), dziennikarz sportowy
• Engelbert Lütke Daldrup (ur. 1956), urbanista i sekretarz krajowy
• Jean-Pierre Wils (ur. 1957), profesor religioznawstwa i filozof