Kompania graniczna KOP „Dundery”

Kompania graniczna KOP „Dundery” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-łotewskiej.

Kompania graniczna KOP „Dundery”

kompania graniczna KOP „Obabie”
kompania graniczna KOP „Gawryłowce”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Obabie Gawryłowce Dundery
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Słobódka”

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w 1925 sformowano 19 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP „Obabie”. W 1930 3 kompania graniczna 19 batalionu KOP „Słobódka” stacjonowała w Gawryłowcach^[2] . W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 78 żołnierzy służby zasadniczej^{[uwaga 1]}. W 1939 3 kompania graniczna KOP „Dundery” podlegała dowódcy batalionu KOP „Słobódka”^[3].

Osobny artykuł: kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[4]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[5].

3 kompania graniczna „Dundery” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 44 kilometrów 445 metrów^[6].

Sąsiednie kompanie graniczne:

• 2 kompania graniczna KOP „Mieżany” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Druja” – 1929^[7], 1931^[8]  w 1932^[9], 1934^[10] i 1938^[11]

Struktura organizacyjna

Rozmieszczenie batalionu KOP „Słobódka” w 1931

Strażnice kompanii w 1929^[7]

• strażnica KOP „Dubinowo”
• strażnica KOP „Świlimoście” (punkt przejściowy)
• strażnica KOP „Pawłowszczyzna”
• strażnica KOP „Szmaryszki”^{[uwaga 2]}
• strażnica KOP „Łapiny”

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934^{[8] [9][10]}

• strażnica KOP „Olszany”^{[uwaga 3]}
• strażnica KOP „Pawłowszczyzna”^{[uwaga 4]}
• strażnica KOP „Świlimoście”^{[uwaga 5]} (punkt przejściowy)
• strażnica KOP „Dumaryszki”^{[uwaga 6]} IV
• strażnica KOP „Łapiny”^{[uwaga 7]}

Strażnica KOP „Olszany” po 1934 przeniesiona została do Dubinowa^[12]
W 3 kompanii KOP „Dundery” funkcjonowała strażnica KOP (punkt przejściowy) „Świlemieście” i strażnica KOP „Pawłowszczyzna”. W 1936 zlikwidowano strażnicę KOP „Pawłowszczyzna” i punkt przejściowy „Świlemieście”. Ich zadania przejęła strażnica „Świlemieście”^[13]

Strażnice kompanii w 1938^[11] i we wrześniu 1939^[3]

• strażnica KOP „Dubinowo”^{[uwaga 8]}
• strażnica KOP „Świlemieście”
• strażnica KOP „Dumaryszki”
• strażnica KOP „Berce”^{[uwaga 9]} (?)

Dowódcy kompanii

• por. Józef Josse (− 24 IX 1928)^[2] 
• kpt./mjr Wincenty Mendoszewski (24 IX 1928 − 7 IX 1929 → kwatermistrz 7 batalionu KOP)^[2] 
• kpt. Władysław Zych (17 IX 1929 −)^[2] 
• por. Oskar Fink (18 IV 1930 − 14 III 1931 → przeniesiony do 32 pp)^[2] 
• kpt. Franciszek Trojan (13 III 1931 − )^[2] 
• kpt. Roman Ligęza (31 III 1932 − )^[2] 
• kpt. Józef Łubnicki^{[uwaga 10]} ( – 1939)

Uwagi

1. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
2. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Dumaryszki → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓ 
3. zaścianek Olszany, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie
4. wieś Pawłowszczyzna, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
5. wieś Świlemieście, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
6. kolonia Dumaryszki, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
7. wieś Łapiny, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
8. wieś Dubinowo, gmina Plusy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
9. zaścianek Berce, gmina Słobódka, powiat brasławski, województwo wileńskie
10. Józef Łubnicki, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dowódca 3 kompanii granicznej „Dundery Folwark”. We wrześniu 1939 adiutant II batalionu piechoty 2 pułku piechoty KOP. W końcowych walkach kampanii wrześniowej dowódca kompanii piechoty I batalionu piechoty 8 pułku piechoty Legionów zgrupowania 3 Dywizji Piechoty Legionów → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 731

Przypisy

1. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
2. Obsada oficerska bg „Słobódka” ↓.
3. Szubański 2000 ↓, s. 88.
4. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
5. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
6. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 293.
7. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 9/1929.
8. Szkice dyslokacyjne ↓.
9. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 15/1932.
10. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 52/1934.
11. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 83/1938.
12. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 62/1934.
13. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 71/1934.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Słobódka” w latach 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.181/105.)