Komenda Rejonu Uzupełnień Radom

Komenda Rejonu Uzupełnień Radom (KRU Radom) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[2].

Komenda Rejonu Uzupełnień Radom

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Radom

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Radom IV PKU 3 pp Leg. PKU Radom[1]
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Radom
Podległość	OKU Kielce DOGen. „Kielce” DOK I
Skład	PKU typ I

Odcisk pieczęci PKU 3 pp Leg.

Granice PKU 3 pp Leg. w ramach Okręgu Generalnego Kielce

Komendy rejonów uzupełnień OK I

Historia komendy

W 1917 roku na terenie Radomia funkcjonował Główny Urząd Zaciągu^[3].

Na podstawie rozporządzenia kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Jana Wroczyńskiego nr 144 z 27 listopada 1918 roku o organizacji władz zaciągowych została ustanowiona IV Powiatowa Komenda Uzupełnień w Radomiu dla Okręgu Wojskowego IV obejmującego powiaty: radomski, kozienicki, opatowski, sandomierski i iłżecki^[4]. Z chwilą wejścia w życie rozkazu i sformowania nowego PKU, Główny Urząd Zaciągu do Wojska Polskiego zobowiązany był przekazać całość dokumentacji tej PKU na obszarze której znajdował się^[5]. Bezpośrednią kontrolę nad PKU sprawowała Okręgowa Komendy Uzupełnień w Kielcach^[5].

W czerwcu 1921 roku PKU 3 pp Leg. była podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Kielce” i obejmowała swoją właściwością powiaty: radomski i iłżecki^[6].

1 lutego 1922 roku w kasynie batalionu zapasowego 72 pp w Radomiu odbyło się zebranie oficerskie, w czasie którego dokonano wyboru władz miejscowego Koła Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Przewodniczącym wydziału koła został płk Sieleżyński, dowódca garnizonu i komendant PKU Radom. W zebraniu uczestniczyli oficerowie i urzędnicy z wszystkich oddziałów i zakładów wojskowych garnizonu: 28 pap, bateria zapasowa 28 pap, baon zapasowy 72 pp, II/72 pp, PKU i WWK^[7].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej^[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu^[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru^[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu^[12].

W marcu 1930 roku PKU Radom była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie i administrowała powiatami: radomskim i kozienickim^[13]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I^[14].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[15].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Radom została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Radom przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[16], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[17]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Radom normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[18] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Radom oraz powiaty radomski i kozienicki^[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Radom, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Kolejne stanowisko (dalsze losy)
ppłk Eugeniusz Lenartowicz	15 I – 21 VII 1919[19][20]	Stacja Zborna Warszawa
kpt. Józef Zabielski	p.o. VII – IX 1919[21]
ppłk Henryk Kamiński	IX 1919 – X 1920[21]
płk Wiktor Sopoćko	X 1920[21] – 18 II 1921[22]
płk Marian Sieleżyński	18 II[22] – 29 V 1921[21]
płk Bohdan Rudolf	od 29 V 1921[21]
płk Marian Sieleżyński	IX 1921[23] – 19 IX 1922[24]	szef Poborowy DOK I
ppłk Ludwik Postępski	1 IX 1922[24] – IV 1928[25]	dyspozycja dowódcy OK I
ppłk tab. Julian Padjak	XI 1928[26] – XII 1929[27]	rejonowy inspektor koni we Lwowie
mjr piech. Józef Andrzej Światłowski	III 1930[28] – 31 VIII 1935[29]	stan spoczynku
mjr piech. Marian Franciszek Kowalski	1939[30]	internowany na Węgrzech, a następnie w niemieckiej niewoli

Obsada personalna PKU Radom IV w styczniu 1919 roku[31]
komendant	ppłk Eugeniusz Lenartowicz
zastępca komendanta	kpt. Bolesław Gontarski[a]
naczelnik kancelarii	ppor. Stanisław Kochański
oficer gospodarczy	urzędnik wojsk. Julian Pomorski
oficer ewidencyjny na powiat radomski	por. Alfred Święcicki
oficer ewidencyjny na powiat kozienicki	ppor. Zbigniew Osostowicz
oficer ewidencyjny na powiat opatowski	por. Eustachy Koenig
oficer ewidencyjny na powiat sandomierski	pchor. Władysław Pilecki
oficer ewidencyjny na powiat iłżecki	ppor. Ryszard Neuman

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[32][33]
I referent	por. piech. Karol Jakóbiec	do 29 IX 1923[34]	3 pp Leg.
	por. kanc. Artur Wiktor	29 IX 1923[34] – X 1925	II referent
	mjr piech. Bronisław Krąkowski	X 1925[35] – II 1926	kierownik I referatu
II referent	por. piech. Stanisław III Paprocki	do 23 V 1923[36]	76 pp
	ppor. rez. czas. pow. do sł. czyn. Artur Wiktor	23 V[36] – 29 IX 1923	I referent
	urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Bolesław Jaskulski	28 IX 1923[37] – X 1925[35]	młodszy referent
	por. kanc. Artur Wiktor	X 1925[35] – II 1926	kierownik II referatu
oficer instrukcyjny	por. piech. Bronisław Bielawski[b]	1923 – III 1926[40]	72 pp
oficer ewidencyjny na powiat kozienicki	urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Stanisław I Mazur	1923 – 1924
oficer ewidencyjny na powiat radomski	urzędnik wojsk. XI rangi Bolesław Jaskulski	do 28 IX 1923	II referent
	urzędnik wojsk. XI rangi Antoni Górka	od 28 IX 1923[37]
	por. kanc. Jan Grochowski	1924 – X 1925[41]	Komenda Obozu Warownego Modlin
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[42][43][44][45][46]
kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta	mjr piech. Bronisław Krąkowski	II 1926 – II 1927[47]
	mjr piech. Edward Zygmunt Żarski	VIII 1927[48] – II 1929[49]	dyspozycja dowódcy OK I
	mjr piech. Józef Andrzej Światłowski	p.o. III 1929[50] – III 1930	komendant PKU
	kpt. piech. Władysław Kubicki	VI[51] – IX 1930[52][53]	dyspozycja dowódcy OK I
	kpt. piech. Franciszek Sowiński[c]	IX 1930[55] – 31 XII 1935[56]	stan spoczynku, †1940 Charków[57]
kierownik II referatu poborowego	por. kanc. Artur Maksymilian Eugeniusz Tadeusz Wiktor[d]	II 1926 – 31 III 1931[58]
	por. piech. Stefan Traczewski[e]	II 1931 – 31 XII 1935[56]	stan spoczynku
referent	por. kanc. Bolesław Jaskulski	II 1926 – IX 1930	kierownik kancelarii 3 DP Leg.[61]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[30][f]
kierownik I referatu ewidencji	kpt. adm. (piech.) Władysław Aleksander Przybylski[g]		niemiecka niewola
kierownik II referatu uzupełnień	kpt. adm. (piech.) Czesław Cierpicki[h]

Uwagi

1. Mjr piech. Bolesław Gontarski (ur. 27 lipca 1874) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej i byłych Korpusów Wschodnich. W czerwcu 1921 roku, w stopniu majora, w dalszym ciągu pełnił służbę w PKU 3 pp Leg., a jego oddziałem macierzystym był 3 pp Leg. W 1923 roku był oficerem rezerwy 27 pp w Częstochowie.
2. Por. piech. Bronisław Bielawski (ur. 5 lutego 1897) był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych^[38]. W czerwcu 1921 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego Kielce, a jego oddziałem macierzystym był 26 pp w Piotrkowie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 2186. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Jego oddziałem macierzystym był nadal 26 pp, ale stacjonujący już w garnizonie Lwów. Później został przeniesiony do 6 psp w Stryju i przydzielony do PKU Radom na stanowisko oficera instrukcyjnego. W marcu 1926 roku został przeniesiony do 72 pp w Radomiu. W grudniu 1932 roku został przeniesiony z KOP do 25 pp w Piotrkowie^[39]. W czerwcu 1935 w dalszym ciągu pełnił służbę w 25 pp.
3. Kpt. piech. Franciszek Sowiński urodził się 30 maja 1889 roku w rodzinie Andrzeja. Został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej. W czerwcu 1921 roku pełnił służbę w 6 dżand. we Lwowie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 62. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii, a jego oddziałem macierzystym był 7 dżand. w Poznaniu. Dowodził plutonem żandarmerii Ostrów Wlkp. W marcu 1924 roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 57 pp w Poznaniu. W latach 1928–1930 pełnił służbę w 86 pp w Mołodecznie. We wrześniu 1930 roku został przeniesiony do PKU Radom na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta. Z dniem 31 grudnia 1935 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie. 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[54]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
4. Por. kanc. Artur Maksymilian Eugeniusz Tadeusz Wiktor (ur. 10 marca 1885) z dniem 1 lutego 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i skierowany na dwumiesięczny urlop, a z dniem 31 marca tego roku przeniesiony w stan spoczynku.
5. Stefan Traczewski (ur. 26 grudnia 1889^[59]) we wrześniu 1930 roku został przeniesiony z 10 pp do PKU Radom^[60]. Po zwolnieniu por. Artura Wiktora ze stanowiska kierownika II referatu (1 lutego 1931 roku) przejął jego obowiązki.
6. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[62].
7. kpt. adm. (piech.) Władysław Aleksander Przybylski ps. „Nowina” ur. 6 października 1892 w Płocku, w rodzinie Władysława i Wiktorii z Żukowskich^[63] . W latach 1932–1935 pełnił służbę w KOP^[64][65]. Dostał się do niemieckiej niewoli, z której został uwolniony 1 kwietnia 1945^[63] . Zmarł 28 lutego 1955^[63] . Był odznaczony Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[66].
8. Czesław Cierpicki ur. 10 grudnia 1893 roku. Mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku w korpusie oficerów piechoty. Był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza m.in. na stanowisku dowódcy kompanii granicznej KOP „Druja”^[67].