Komórki glejowe

Komórki glejowe lub glej (gr. glia = klej; ang. glial cells), stanowią obok komórek nerwowych drugi składnik tkanki nerwowej. System tworzony przez komórki glejowe nazywany jest neuroglejem. Występują w wielu różnych typach i pełnią wiele różnorodnych i do końca niezbadanych funkcji.

Schemat przedstawia neurony (żółte) i cztery typy komórek glejowych ośrodkowego układu nerwowego: ependemocyty (różowe), astrocyty (zielone), mikroglej (czerwone) i oligodendrocyty (niebieskie)

Funkcje podstawowe

Komórki glejowe ukazane przy pomocy Metody Golgiego.

Istnieje duże zróżnicowanie komórek glejowych, podobnie jak istnieje wielka różnorodność komórek nerwowych. Jednak o ile wszystkie neurony pełnią właściwie tę samą funkcję, to komórki glejowe mogą pełnić bardzo różne funkcje fizjologiczne:

• współtworzą barierę krew-mózg
• pełnią istotną rolę w odżywianiu komórek nerwowych składnikami odżywczymi transportowanymi układem krążenia
• syntetyzują wiele istotnych enzymów używanych m.in. do wytwarzania neuroprzekaźników
• tworzą osłonki mielinowe aksonów
• pełnią funkcje ochronne

Przewodzenie sygnałów

Rodzaje neurogleju

Współczesne badania pokazują też i takie funkcje, jakich dotychczas nikt się po komórkach glejowych nie spodziewał, m.in. zdolność do przekazywania sygnałów. Mianowicie, w dorosłym mózgu ssaków, w tym ludzi, istnieje pewna mała liczba komórek prekursorowych oligodendrocytów, które przy działaniu czynników uszkadzających istniejące oligodendrocyty "aktywują się" i rozwijają się z nich nowe oligodendrocyty, chociaż w przypadku poważnych uszkodzeń taki mechanizm nie jest efektywny w "naprawianiu" oligodendrocytów^[1]. Pełne znaczenie i funkcje tych komórek pozostają nieznane.

W 2008 roku odkryto w mózgu szczura, że niektóre z komórek prekursorowych oligodendrocytów zawierają w swojej błonie komórkowej napięciowo zależne kanały sodowe i potasowe, zaś ich błona komórkowa jest wrażliwa na depolaryzację i łączą się z nią (z zachowaniem odpowiedniej przerwy) synapsy pobudzające i hamujące aksonów komórek nerwowych. Ta grupa komórek jest więc w stanie generować potencjał czynnościowy podobnie jak to czynią komórki nerwowe. Inne zaś komórki glejowe nie posiadają takich zdolności^[2].

Regeneracja aksonów

Wielkim zaskoczeniem było odkrycie w 2008 r., że glejowe komórki węchowe mogą stymulować regenerację uszkodzonych aksonów w rdzeniu kręgowym^[3].

Podział komórek gleju

• Mikroglej
• Makroglej
  • Ośrodkowy układ nerwowy
    • Astrocyty - największe komórki glejowe
    • Oligodendrocyty
    • Komórki ependymalne
    • Glej radialny
    • Polidendrocyty
  • Obwodowy układ nerwowy
    • Komórki Schwanna (lemocyty)
      • Mielinujące
      • Niemielinujące
      • Końcowe
    • Komórki satelitarne

Zobacz też

• Neurobiologia
• Układ nerwowy
• Układ glimfatyczny
• R. Douglas Fields – tematyka badań