Kościoły stacyjne w Rzymie

Kościoły stacyjne w Rzymie − kościoły, w których zgodnie z tradycją Kościoła rzymskiego, zrodzoną w IV-V w., kultywowany jest zwyczaj stacji wielkopostnych, celebrowanych każdego dnia w innej świątyni Wiecznego Miasta. W dawnej organizacji kościelnej najważniejsze parafie rzymskie, wzniesione zazwyczaj w miejscach związanych ze świadectwem wiary pierwszych chrześcijan-męczenników Chrystusa, nazywano „titulus”. W tych właśnie najstarszych rzymskich kościołach „tytularnych” zaczęto regularnie w okresie Wielkiego Postu gromadzić się na modlitwę i sakramenty, zwykle pod przewodnictwem papieża lub jednego z tytularnych proboszczów Wiecznego Miasta (kardynałów). Tradycyjnie gromadzono się w jednym kościele i procesyjnie, śpiewając litanię do wszystkich świętych, przechodzono do wyznaczonego na dany dzień kościoła stacyjnego^[1]. Praktyka upadła w okresie niewoli awiniońskiej papieży. Do zwyczaju zaczęto powracać w XVI w., a ostatecznie powrócono do niego w XX w. W 1959 Jan XXIII powrócił do tradycji odprawiania przez papieża liturgii Środy Popielcowej. W 1993 roku diecezja rzymska wprowadziła nowy rytuał celebracji stacji wielkopostnych oraz okresu wielkanocnego^[2].

Lista kościołów stacyjnych

Oficjalna lista kościołów stacyjnych publikowana przez Papieską Akademię Kultu Męczenników^[3]:

Wielki Post:

• Środa Popielcowa – S. Sabina all’Aventino − bazylika św. Sabiny na Awentynie – liturgii, którą poprzedza procesja z kościoła św. Anzelma (dawniej odbywała się z kościoła św. Anastazji, przy Circo Massimo) w górę do bazyliki św. Sabiny, przewodniczy papież
  • Czwartek – S. Giorgio al Velabro − kościół św. Jerzego na Velabrum
  • Piątek – Ss. Giovanni e Paolo al Celio − bazylika świętych Jana i Pawła na Celiusie
  • Sobota – S. Agostino in Campo Marzio − bazylika św. Augustyna na Polu Marsowym
• I niedziela Wielkiego Postu – S. Giovanni in Laterano − bazylika św. Jana na Lateranie
  • Poniedziałek – S. Pietro in Vincoli al Colle Oppio − bazylika św. Piotra w Okowach
  • Wtorek – S. Anastasia (S. Teodoro) al Palatino − bazylika św. Anastazji na Palatynie
  • Środa − S. Maria Maggiore − bazylika Matki Bożej Większej
  • Czwartek − S. Lorenzo in Panisperna − kościół św. Wawrzyńca „in Panisperna”
  • Piątek − Ss. XII Apostoli al Foro Traiano − bazylika Dwunastu Apostołów
  • Sobota − S. Pietro in Vaticano − bazylika św. Piotra na Watykanie
• II niedziela Wielkiego Postu – S. Maria in Domenica alla Navicella − kościół św. Marii
  • Poniedziałek − S. Clemente presso il Colosseo − bazylika św. Klemensa
  • Wtorek − S. Balbina all’Aventino − bazylika św. Balbiny na Awentynie
  • Środa − S. Cecilia in Trastevere − bazylika św. Cecylii na Zatybrzu
  • Czwartek − S. Maria in Trastevere − bazylika Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu
  • Piątek − S. Vitale in Fovea − bazylika św. Witalisa
  • Sobota − Ss. Marcellino e Pietro al Laterano − kościół świętych Marcelina i Piotra na Lateranie
• III niedziela Wielkiego Postu – S. Lorenzo fuori le Mura − bazylika św. Wawrzyńca za Murami
  • Poniedziałek − S. Marco al Campidoglio − bazylika św. Marka
  • Wtorek − S. Pudenziana al Viminale − bazylika św. Pudencjany na Wiminale
  • Środa − S. Sisto (SS. Nereo e Achilleo) − bazylika św. Sykstusa (kościół świętych Nereusza i Achillesa)^[a]
  • Czwartek − Ss. Cosma e Damiano in Via Sacra (Fori Imperiali) − kościół świętych Kosmy i Damiana
  • Piątek − S. Lorenzo in Lucina − bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina”
  • Sobota − S. Susanna alle Terme di Diocleziano − kościół św. Zuzanny przy Termach Dioklecjana
• IV niedziela Wielkiego Postu – S. Croce in Gerusalemme − bazylika Świętego Krzyża z Jerozolimy
  • Poniedziałek − Ss. Quattro Coronati al Celio − bazylika Czterech Koronatów
  • Wtorek − S. Lorenzo in Damaso − bazylika św. Wawrzyńca „in Damaso”
  • Środa − S. Paolo fuori le Mura − bazylika św. Pawła za Murami
  • Czwartek − Ss. Silvestro e Martino ai Monti − bazylika św. Sylwestra i św. Marcina w Monti
  • Piątek – S. Eusebio all’Esquilino − kościół św. Euzebiusza na Eskwilinie
  • Sobota − S. Nicola in Carcere − bazylika św. Mikołaja w Więzieniu
• V niedziela Wielkiego Postu – S. Pietro in Vaticano − bazylika św. Piotra na Watykanie
  • Poniedziałek − S. Crisogono in Trastevere − bazylika św. Chryzogona na Zatybrzu
  • Wtorek − S. Maria in Via Lata − bazylika Matki Bożej przy Via Lata^[b]
  • Środa − S. Marcello al Corso − kościół św. Marcelego na Corso
  • Czwartek − S. Apollinare in Campo Marzio − bazylika św. Apolinarego przy Termach
  • Piątek − S. Stefano al Celio − bazylika św. Szczepana (Stefana) w Rzymie
  • Sobota − S. Giovanni a Porta Latina − kościół św. Jana w Łacińskiej Bramie

Wielki Tydzień:

• Niedziela Palmowa − S. Giovanni in Laterano − bazylika św. Jana na Lateranie
• Wielki Poniedziałek − S. Prassede all’Esquilino − bazylika św. Praksedy w Rzymie
• Wielki Wtorek − S. Prisca all’Aventino − kościół św. Pryski na Awentynie
• Wielka Środa − S. Maria Maggiore − bazylika Matki Bożej Większej
• Wielki Czwartek − S. Giovanni in Laterano − bazylika św. Jana na Lateranie
• Wielki Piątek − S. Croce in Gerusalemme − bazylika Świętego Krzyża z Jerozolimy
• Wielka Sobota − S. Giovanni in Laterano − bazylika św. Jana na Lateranie

Okres wielkanocny:

• Niedziela wielkanocna − S. Maria Maggiore − bazylika Matki Bożej Większej
• Poniedziałek Wielkanocny − S. Pietro in Vaticano − bazylika św. Piotra na Watykanie
• Wtorek − S. Paolo fuori le Mura − bazylika św. Pawła za Murami
• Środa − S. Lorenzo fuori le Mura − bazylika św. Wawrzyńca za Murami
• Czwartek − Ss. XII Apostoli al Foro Traiano − bazylika Dwunastu Apostołów
• Piątek − S. Maria ad Martyres in Campo Marzio − kościół Najświętszej Marii Panny od Męczenników (Panteon)
• Sobota − S. Giovanni in Laterano − bazylika św. Jana na Lateranie
• Biała niedziela − S. Pancrazio − bazylika św. Pankracego za Murami

Uwagi

1. W związku z zamknięciem od 2013 roku remontowanej bazyliki św. Sykstusa rolę kościoła stacyjnego pełni kościół świętych Nereusza i Achillesa
2. W XV w. stacja wielkopostna została przeniesiona z kościoła S. Ciriaco de Camilliano do bazyliki S. Maria in Via Lata

Przypisy

1. Hanna Suchocka: Rzymskie pasje. Kościoły stacyjne Wiecznego Miasta. Rosikon Press, 2013, s. 13. ISBN 978-83-62981-52-6.
2. Henri Leclercq: Station Days. www.newadvent.org, 1912. [dostęp 2014-03-05]. (ang.).
3. Pontifical Adademy Cultorum Martyrum: Lenten Stations. www.vatican.va. [dostęp 2014-03-05]. (ang.).