Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w mieście Pruszcz Gdański w województwie pomorskim. Należy do dekanatu Pruszcz Gdański archidiecezji gdańskiej.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim

nr rej. 218 z 13.08.1962 i z 23.12.2007[1]
kościół parafialny
widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Pruszcz Gdański
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Świętego
Historia Data zakończenia budowy połowa XIV wieku Poprzednie wyznanie luteranizm (do 1944)
Dane świątyni Styl gotyk Wieża kościelna • liczba wież 1 Organy • liczba głosów • liczba manuałów 25 2
Położenie na mapie Pruszcza Gdańskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
Położenie na mapie Polski Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
Położenie na mapie powiatu gdańskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
54°15′27″N 18°37′59″E

Wnętrze kościoła

Historia

Pierwsza świątynia murowana, została wzniesiona przed rokiem 1367 jako kościół rzymskokatolicki. W czasie pożaru wsi w 1460 roku zostały zniszczone dachy i wnętrze budowli. Po 1466 roku świątynia została odbudowana. W czasach reformacji, około 1585 roku, budowla została przejęta został przez ewangelików. W latach 1742 i 1831 świątynia była remontowana. Podczas tego ostatniego remontu został umieszczony zegar na wieży, który w 1936 roku został poddany gruntownej renowacji. Ewangelicy odprawiali nabożeństwa w świątyni do 1944 roku. W 1945 roku budowla powróciła do katolików^[2].

Prawdopodobnie w XVII stuleciu dookoła kościoła urządzono cmentarz. Jego reliktami są ceglane ogrodzenie z bramką z 1864, brama cmentarna z 1648 z inskrypcją, pochodząca z drugiej połowy XIX w. ceglana kaplica przedpogrzebowa oraz dwa pomniki nagrobne – umieszczony na postumencie kamień z inskrypcją upamiętniającą Eugena Johsta (1878 – 1933), epitafium pastora z Rokitnicy Carla Ludwiga Hellwicha (1809-1893) oraz znacznych rozmiarów płyta nagrobna – pozostałość grobowca rodzinnego^[3].

W 2016 przeprowadzono remont wieży kościoła, w czasie którego w blendach odtworzono malowane maswerki. Jak okazało się podczas prac konserwatorskich, zachowały się duże fragmenty tych detali, stanowiących na Pomorzu rzadkość (najbliższe tej skali maswerki znajdują się w Toruniu)^[4].

Od 1578 do 1945 w kościele znajdował się datowany na rok 1515 i przypisywany warsztatowi Colijna de Cotera z Brukseli Ołtarz Ukrzyżowania – jeden z najbardziej okazałych zabytków malarstwa niderlandzkiego w Polsce. Po wojnie przekazany do Muzeum Narodowego w Warszawie, gdzie pozostaje do dziś, pomimo trwających od lat 80. XX wieku zabiegów władz samorządowych i kościelnych o powrót ołtarza do historycznego miejsca ekspozycji.

Zachowało się bogate, rzeźbione z drewna i polichromowane wyposażenie kościoła, m.in. renesansowa ambona z 1578 r., galeria i barokowy prospekt organowy^[5].

Poliptyk Ołtarz Ukrzyżowania Colijn de Coter, (Muzeum Narodowe w Warszawie)

Linki zewnętrzne

• Historia oraz galeria zdjęć kościoła