Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze (dawniej: Kościół Łaski Pod Krzyżem Chrystusa, Kościół Garnizonowy) – dawny ewangelicki kościół łaski, po II wojnie światowej i wysiedleniu ludności niemieckiej przejęty przez państwo i przekazany Kościołowi katolickiemu. Znajduje w Jeleniej Górze przy ulicy 1 Maja.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

nr rej. A/1995/996 z dnia 10.10.1963
kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Jelenia Góra
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Podwyższenia Krzyża Świętego
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Świętego
Historia Data zakończenia budowy 1717-1770
Dane świątyni Architekt Martin Frantz
Położenie na mapie Jeleniej Góry Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Położenie na mapie Polski Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
50°54′14″N 15°44′39″E

Otoczony jest parkiem z 19 kaplicami grobowymi patrycjatu miejskiego powstałymi w latach 1717–1770 tj. okresie ożywionego handlu lnem.

Historia

Okres ewangelicki

Kościół Łaski Pod Krzyżem Chrystusa był największym spośród sześciu luterańskich Kościołów Łaski. Ukończenie budowy zlecono do 1709 roku. Architektem świątyni był Martin Frantz, który zaprojektował kościół w stylu barokowym na planie krzyża greckiego z płaską kopułą w centrum otoczoną czterema wieżyczkami wzorowany na kościele Katarzyny Wazówny w Sztokholmie.^[1] Tuż po wybudowaniu długość razem z pomieszczeniem na zakrystię wynosiła około 74 metry, a wysokość, łącznie z krzyżem na szczycie kopuły – 57 metrów. Świątynia otrzymała bogate wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. freski w nawie głównej pędzla Felixa Antona Schefflera, freski Johanna Franza Hoffmanna w sklepieniu kopuły i nawach poprzecznych^[2].

Stojąca na skrzyżowaniu naw ambona, ufundowana przez Melchiora Bertholda, została wykonana z jednego bloku piaskowca w 1717 roku.^[3] Ołtarz został wybudowany w 1727 roku i ma charakter budowli jednokondygnacyjnej. Nad nim mieści się, wybudowany również w 1727 roku prospekt organowy, będący pozostałością po organach Michaela Rödera z Berlina, a za nim organy z 1905 roku (wybudowane przez świdnicką firmę Schlag & Söhne), które obecnie posiadają 4571 piszczałek, podzielonych pomiędzy 3 manuały i pedał oraz pokaźną sekcję perkusyjną (dzwonki oraz Pauken).

Kościół posiada 4020 miejsc siedzących, drugie tyle osób może stać. W 1745 roku w kościół uderzył piorun, co spowodowało zerwanie liny podtrzymującej „daszek” ambony, który spadając zabił pastora wygłaszającego kazanie (na południowej elewacji świątyni jest zachowane epitafium pastora z wizerunkiem pioruna uderzającego w ambonę).

16 listopada 1806 spłonęły dach, wieże i kopuła kościoła. Zniszczenia usuwano do 1811 roku^[4].

Okres katolicki

Po II wojnie światowej i wysiedleniu ludności niemieckiej kościół został przejęty przez państwo i przekazany Kościołowi katolickiemu.

• 
  Malowidła na sklepieniach
• 
  Ołtarz główny
• 
  Tabernakulum
• 
  Chrzcielnica

Przypisy

1. Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, s. 125-126. ISBN 83-213-4366-X.
2. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 216
3. Ambona w kościele Podwyższenia Krzyża Świetego. na str. polska-org.pl
4. CezaryC. Wiklik CezaryC., Sekrety Jeleniej Góry, IvoI. Łaborewicz (oprac.), Jelenia Góra: Wydawnictwo „Ad Rem”, 2009, ISBN 978-83-61719-07-6, OCLC 750815344. Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Oficjalna strona kościoła. [dostęp 2011-07-29].

Kontrola autorytatywna (kościół):

• VIAF: 150317791
• LCCN: n2007041746