Kołbiel

Kołbiel – wieś sołecka^[1] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Kołbiel^[3][5]. Siedziba gminy Kołbiel oraz rzymskokatolickiej parafii Świętej Trójcy. Ośrodek sztuki ludowej znany m.in. z pasiaków i kilimów. Dawniej miasto, Kołbiel uzyskała lokację miejską w 1532 roku, zdegradowana w 1870 roku^[6]. W drugiej połowie XVI wieku Kołbiel położona była w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Integralne części wsi Kołbiel^[5][3]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0674773	Piaski	część wsi

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kołbiel

wieś
Kościół parafialny pw. św. Trójcy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
Gmina	Kołbiel
Wysokość	126 m n.p.m.
Liczba ludności (2023)	1827[1]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-340[2]
Tablice rejestracyjne	WOT
SIMC	0674767[3]
Położenie na mapie gminy Kołbiel Kołbiel
Położenie na mapie Polski Kołbiel
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kołbiel
Położenie na mapie powiatu otwockiego Kołbiel
52°03′52″N 21°29′00″E[4]
Strona internetowa

Kołbiel leży na Równinie Garwolińskiej, na południowy wschód od Otwocka, przy drodze krajowej nr 17, będącej częścią drogi międzynarodowej E372 oraz drodze krajowej nr 50, nad rzeką Świder, w odległości 3 kilometrów od wsi przystanek kolejowy Kołbiel.

Historia

Ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą˛ ze starożytności i wczesnego średniowiecza. Wieś założona w 1326 r. przy przeprawie przez Świder na trakcie z Czerska do Liwu. Pierwsze wzmianki o Kołbieli pochodzą z 1407 roku, gdy prawdopodobnie został pobudowany drewniany kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy, ufundowany przez Mikołaja Kurzca herbu Jasieńczyk z rodu Kolibielskich z Kołbieli (Kolibieli) i Mikołaja herbu Pobóg z Sufczyna. W 1422 roku biskup poznański Andrzej Łaskarz z Gosławic podniósł ów kościół do rangi kościoła parafialnego. Obecny kościół wybudowany został według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w 1901 r. w stylu neogotyckim. W kościele parafialnym znajduje się barokowy ołtarz główny św. Trójcy z XVII w., drewniane ołtarze boczne w stylu renesansowym: św. Józefa z XVI w. i Miłosierdzia Bożego. Parafia w Kołbieli należy do dekanatu mińskiego św. Antoniego, diecezji warszawsko-praskiej.

Kołbiel niegdyś posiadała prawa miejskie (miasto prywatne), nadane w 1532 roku przez króla Zygmunta I Starego, potwierdzone w 1624. Podobnie jak wiele innych miejscowości z zaboru rosyjskiego Kołbiel utraciła prawa miejskie w roku 1869 na mocy ukazu carskiego. W 1806 roku Kołbiel nabywają Zamoyscy, przyczynia się to do ożywienia miasta. W 1877 roku uruchomienie Nadwiślańskiej Linii Kolejowej. W 1853 roku powstała w Kołbieli gmina żydowska, do II wojny światowej istniała drewniana synagoga.

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 16 eskadra towarzysząca^[8].

W 1941 Niemcy utworzyli w Kołbieli getto dla ludności żydowskiej^[9]. Przebywało w nim ok. 1000 Żydów z powiatu mińskiego^[9]. 27 września 1942 getto zostało zlikwidowane, a jego mieszkańcy wywiezieni do obozu zagłady w Treblince^[9]. W 1944 miały miejsce ciężkie walki wojsk pancernych Armii Czerwonej z Niemcami.

Kołbielska sztuka ludowa

Okolice Kołbieli słyną z odrębnej kultury ludowej, jednym z jej przejawów jest tradycyjny strój kobiecy szyty z tkaniny samodziałowej. Na przenośnych warsztatach tkackich zwanych staciwami powstają tkaniny lniano-wełniane o charakterystycznym układzie bardzo drobnych kolorowych prążków, które występują w skupiskach na jednobarwnym, najczęściej czerwonym tle. W podobny sposób tworzone są chodniki zwane szmaciakami oraz narzuty i tkaniny pościelowe. Do dziś pielęgnowana jest tradycja wycinanek z kolorowego papieru glansowanego. W Kołbieli i okolicy zachowało się miejscowe budownictwo drewniane^[10].

Zabytki

Pałac Zamoyskich

• Kościół parafialny pw. św. Trójcy, wybudowany w latach 1897–1901 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego.
• Murowana, neogotycka plebania z końca XIX w.
• Kaplica grobowa Zamoyskich według projektu W. Strzałkowskiego, na cmentarzu Parafialnym.
• Zespół pałacowy Zamoyskich — Stara Wieś.
• Pałac wzniesiony ok. 1866 r. według projektu Leandra Marconiego dla hr. Józefa Zamoyskiego.
• Park krajobrazowy.
• Granitowy obelisk z II poł. XIX w. ku czci Józefa hr. Zamoyskiego (1833–78)
• Cmentarz żydowski w Kołbieli

Ludzie związani z Kołbielą‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kołbielą‎.