Pałeczka zapalenia płuc

Pałeczka zapalenia płuc (Klebsiella pneumoniae, dawniej nazywana pałeczką Friedländera^[1]) – otoczkowa, nieprzetrwalnikująca, bezrzęskowa bakteria Gram ujemna o dużej zjadliwości. Została opisana po raz pierwszy przez Friedländera w 1883 roku^[2]. Wchodzi w skład bioty fizjologicznej skóry, jamy ustnej i jelit^[3]. Jest przyczyną około 8% zakażeń szpitalnych.

Pałeczka zapalenia płuc

Śluzowy wygląd kolonii na agarze MacConkeya
Systematyka
Domena	bakterie
Typ	proteobakterie
Klasa	Gammaproteobacterie
Rząd	Enterobacteriales
Rodzina	Enterobacteriaceae
Rodzaj	Klebsiella
Gatunek	Klebsiella pneumoniae
Nazwa systematyczna
Klebsiella pneumoniae (Schroeter 1886) Trevisan 1887

Fizjologia i profil biochemiczny

Pałeczki Klebsiella pneumoniae wytwarzają ureazę, fermentują laktozę, glukozę; potrafią wykorzystać kwas malonowy i cytrynian sodu jako źródło węgla. Hodowla odbywa się na agarze zwykłym, agarze z krwią oraz podłożu MacConkeya. Śluzowy wygląd kolonii w trakcie hodowli pozwala na kwalifikację do prawidłowego rodzaju, dalsza identyfikacja wymaga testów biochemicznych^[2]. Mikroskopowo przyjmują wygląd pałeczek.

Chorobotwórczość

Pałeczka zapalenia płuc występuje bardzo często w drogach oddechowych i przewodzie pokarmowym u pacjentów przebywających w szpitalu (u 1–6% zdrowych osób i u około 20% hospitalizowanych)^[4]. Może spowodować zapalenie płuc z wykrztuszaniem gęstej, podbarwionej krwią, lepkiej plwociny^[5], zakażenia w obrębie przewodu pokarmowego, kości, stawów lub układu moczowego, przy czym zakażenie tego ostatniego prowadzi czasami do sepsy. U noworodków jest ponadto czynnikiem etiologicznym zapalenia opon mózgowych.

Leczenie i oporność na antybiotyki

Bakteria posiada wrodzoną oporność na antybiotyki z grupy penicylin związaną z wytwarzaniem penicylinazy, przy czym także penicyliny z inhibitorem wykazują niezadowalającą aktywność. Część szczepów – w Polsce jest to około 60% – wytwarza enzym rozkładający antybiotyki o szerokim spektrum substratowym (ESβL), który wyklucza stosowanie cefalosporyn wszystkich generacji. Pierwsze szczepy oporne wyizolowano w 1983, a ich selekcja jest jednym z negatywnych skutków stosowania antybiotyków o szerokim spektrum działania. Część pałeczek jest ponadto oporna na aminoglikozydy. W 1996 po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych opisano szczepy Klebsiella pneumoniae produkujące karbapenemazy^[6].

Aktywność zachowują: kolistyna, kotrimoksazol i fluorochinolony.