Kawa arabska

Kawa arabska (Coffea arabica L.) – gatunek roślin z rodziny marzanowatych, zwany też kawowym drzewem lub kawowym krzewem. Pochodzi z Etiopii, Mozambiku i obszaru Wielkich Jezior afrykańskich^[4].

Kawa arabska

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	kawowiec
Gatunek	kawa arabska
Nazwa systematyczna
Coffea arabica L. Sp. pl. 1:172. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
zagrożony

Rejony uprawy kawy arabskiej
a, kolor żółty – kawa arabska
m, kolor jasnozielony – kawa arabska i robusta
r, kolor ciemnozielony – kawa robusta

Owoce

Kwitnący krzew

Morfologia

Pokrój

Krzew dorastający do wysokości 5 m.

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe, liście skórzaste, zimozielone, lancetowate, o długości 7–10 cm.

Kwiaty

Nieduże, pachnące. Mają białą zrosłopłatkową koronę z 5 ząbkami.

Owoc

Ciemnoczerwony, mięsisty pestkowiec zawierający dwa spłaszczone z jednej strony nasiona^[4].

Zastosowanie

• Roślina uprawna: Dostarcza ok. 80–90% światowej produkcji kawy^[4]. Najczęściej uprawiana (na plantacjach) w strefie międzyzwrotnikowej Afryki, Ameryki Pd., na Cejlonie, Jawie i Sumatrze^[4]. Kwitnie i owocuje prawie przez cały rok. Zewnętrzne części owocu usuwa się poprzez poddanie owoców fermentacji, a następnie wypłukanie nadgniłej, miękkiej owocni. Wysuszone pestki mają barwę szarozieloną i w tej postaci są wysyłane do krajów przeznaczenia. Palenia ziarna kawowego dokonuje się bezpośrednio przed sprzedażą. Podczas prażenia powstają w nasionach substancje nadające im charakterystyczny smak. Zawartość kofeiny w prażonych ziarnach wynosi ok. 1,5%^[4].
• Ze względu na swoje błyszczące liście, białe i wonne kwiaty oraz barwne owoce, bywa uprawiana w doniczkach jako roślina ozdobna.

Zmienność

Występuje w wielu odmianach^[5]:

• Coffea arabica L. var. arabica
• Coffea arabica L. var. goiaba Taschdjian
• Coffea arabica L. var. laurina P. J. S. Cramer
• Coffea arabica L. var. maragogipe A. Fern. ex A. Froehner
• Coffea arabica L. var. mirta P. J. S. Cramer
• Coffea arabica L. var. mokka P. J. S. Cramer
• Coffea arabica L. var. polysperma P. J. S. Cramer

Uprawa

Jako roślina pokojowa jest łatwa w uprawie. Wymaga stanowiska jasnego, bez bezpośredniego promieniowania słonecznego (brązowienie liści). Strefy mrozoodporności 10-12^[6]. Roślina wymaga umiarkowanego podlewania, po dokładnym przeschnięciu powierzchni ziemi. Rozmnaża się za pomocą nasion lub z sadzonek^[6].

Największe zbiory kawy na świecie w 1993 roku:

Lp.	Kraj	tys. ton	%
1	Brazylia	1362	24,1
2	Kolumbia	888	15,7
3	Indonezja	470	8,3
4	Etiopia	220	3,9
5	Wyb. Kości Słoniowej	192	3,4
6	Gwatemala	191	3,4
7	Meksyk	184	3,3
8	Uganda	180	3,2
9	Indie	165	2,9
10	Salwador	147	2,6
	ŚWIAT	5651	100,0

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
3. Coffea arabica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
4. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. Brak numerów stron w książce
5. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
6. GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Linki zewnętrzne

• Czym się różni arrabica od robusta?
• Arrabica Coffe PLant. (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• GND: 4300347-3

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: plant/Coffea-arabica

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 1109554
• Flora of China: 200022076
• Flora of North America: 200022076
• GBIF: 2895345
• identyfikator iNaturalist: 64342
• IPNI: 747038-1
• ITIS: 35190
• NCBI: 13443
• Plant Finder: 286663
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-45400
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:747038-1
• identyfikator Tropicos: 27900016
• USDA PLANTS: COAR2
• CoL: WVWV