Kanguroszczur reliktowy

Kanguroszczur reliktowy (Potorous gilbertii) – gatunek ssaka z rodziny kanguroszczurowatych (Potoroidae). Endemit południowo-zachodniej Australii, krytycznie zagrożony wyginięciem^[3].

Kanguroszczur reliktowy

Potorous gilbertii
(Gould, 1841)[1]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kanguroszczurowate
Plemię	Potoroini
Rodzaj	kanguroszczur
Gatunek	kanguroszczur reliktowy
Synonimy
Hypsiprymnus gilbertii Gould, 1841[1] Hypsiprymnus micropus Waterhouse, 1841[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
krytycznie zagrożony
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1841 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Hypsiprymnus gilbertii^[1]. Miejsce typowe to Zatoka Króla Jerzego, Australia Zachodnia, Australia^[4][5][6]. Holotyp to skóra (sygnatura BMNH 1841.1152) i czaszka w złym stanie (BMNH 46.4.4.47) samicy z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[7]; zebrany przez Johna Gilberta^[1].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[5].

Etymologia

• Potorous: rodzima nazwa Potoroo oznaczająca w Nowej Południowej Walii kanguroszczura^[8].
• gilbertii: John Gilbert (1812–1845), angielski taksydermista, przyrodnik, odkrywca, kolekcjoner z Australii z lat 1838–1845^[9].

Zasięg występowania

Zasięg występowania kanguroszczura reliktowego ograniczony jest do pojedynczej populacji w Two Peoples Bay Nature Reserve (Mount Gardner), niedaleko Albany, na dalekim wybrzeżu południowo-zachodniej Australii Zachodniej^[5]. Pomyślnie introdukowany na pobliską Bald Island^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 28,6–37,1 cm, długość ogona 20–23,6 cm; masa ciała 0,7–1,2 kg^[10][11]. Krótkie szarawobrązowe futro.

Tryb życia

Gatunek roślinożerny, naziemny, zamieszkuje zarośla, których używa do ukrywania się przed drapieżnikami. Osiąga do 7 lat na wolności i 12 lat w niewoli^[12].

Status zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (ang. critically endangered ‘krytycznie zagrożony’)^[3]. Już w latach 1870. uważano gatunek za wymarły, do czego przyczynić się miały inwazyjne gatunki drapieżników i polowania rdzennych Australijczyków. W 1994 r. odkryto niewielką populację w rezerwacie przyrody Two Peoples Bay Nature Reserve w Australii Zachodniej, który utworzono w 1967 r. po interwencji księcia Filipa w związku z zagrożeniem wymarciem gąszczaka krzykliwego^[13].