Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie

Kamienica Ignacego Partowicza^[4] – kamienica znajdująca się przy ul. Żelaznej 75a róg ul. Chłodnej w Warszawie.

Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie

nr rej. A-1016 z 24 lutego 2011[1]
Kamienica od strony ul. Chłodnej (2023)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Żelazna 75a
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Edward Herstein
Kondygnacje	6
Rozpoczęcie budowy	1937[2]
Ukończenie budowy	1938[3]
Zniszczono	II wojna światowa
Odbudowano	1958–1959
Położenie na mapie Polski Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie
Położenie na mapie Warszawy Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie
52°14′13,16″N 20°59′20,26″E

Opis

Nowoczesny, 5-piętrowy budynek z półkolistym narożnikiem i podcieniami z kolumnami od strony ul. Chłodnej, został wzniesiony w latach 1937–1938 według projektu Edwarda Hersteina. W konstrukcji zastosowano m.in. strop Kleina, co zwiększyło wytrzymałość na obciążenia i pozwoliło na zaprojektowanie w budynku większych pomieszczeń^[5].

W czasie II wojny światowej w kamienicy znajdował się posterunek żandarmerii niemieckiej tzw. Nordwache, z którego m.in. w latach 1940–1942 Niemcy nadzorowali skrzyżowanie ulic Chłodnej i Żelaznej, stanowiące do stycznia 1942 (otwarcie kładki nad ul. Chłodną) jedyne oficjalne połączenie między małym a dużym gettem.

W czasie powstania warszawskiego, 3 sierpnia 1944, Nordwache została zdobyta przez żołnierzy z batalionu „Chrobry I”^[6]. Wzięto do niewoli ok. 40 jeńców oraz wiele broni (m.in. kilkadziesiąt karabinów, kilka karabinów maszynowych, granaty i amunicję)^[7]. Z piwnic, zamienionych przez Niemców na więzienie, uwolniono kilkadziesiąt osób^[7].

W lutym 2011 kamienica została wpisana do rejestru zabytków^[1].

Upamiętnienia

• Na budynku (od strony ul. Chłodnej) znajduje się tablica upamiętniająca zdobycie 3 sierpnia 1944 siedziby żandarmerii niemieckiej Nordwache^[8].
• Na chodniku ul. Żelaznej, przy dawnym wejściu do Nordwache, umieszczono obrys znajdującego się w tym miejscu niemieckiego bunkra.
• Naprzeciwko kamienicy (na ul. Chłodnej) znajdował się mural Tam była kładka odsłonięty 21 kwietnia 2007 przez Marka Edelmana^[9].

Galeria

• 
  Drewniana kładka nad Chłodną łącząca małe i duże getto (1942). W głębi widoczna kamienica Partowicza
• 
  Wejście do Nordwache (od strony ul. Żelaznej), po lewej widoczny niemiecki bunkier
• 
  Upamiętnienie bunkra na chodniku ul. Żelaznej
• 
  Tablica pamiątkowa na budynku

Przypisy

1. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2023 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 75. [dostęp 2023-07-15].
2. Kamienica w serwisie Warszawa1939.pl (stan na 04.12.2013).
3. Kamienica w serwisie Warszawa1939.pl (stan na 04.12.2013).
4. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta-Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, s. 43. ISBN 83-9066291-4.
5. Artur Nadolski: Pani Chłodna (Opowieść o warszawskiej ulicy). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2008, s. 192. ISBN 978-83-11-11258-2.
6. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 109.
7. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 90. ISBN 83-11-09261-3.
8. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 365. ISBN 83-912463-4-5.
9. Mural "Tam była kładka". Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 24 kwietnia 2007. [dostęp 2013-12-04].

Linki zewnętrzne

• Kamienica w serwisie FotoPolska.pl