Kakadu palmowa

Kakadu palmowa^[4], żałobnica palmowa^[10], kakadu wielka^[11] (Probosciger aterrimus) – gatunek dużego ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae). Zamieszkuje niziny Nowej Gwinei, do wysokości 1300 m n.p.m., występuje także na pobliskich wyspach. W Australii zamieszkuje tylko półwysep Jork. Jest jedynym przedstawicielem plemienia Proboscigerini^[4] i rodzaju Probosciger^[4][12].

Kakadu palmowa

Probosciger aterrimus[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	kakaduowate
Podrodzina	kakadu
Plemię	Proboscigerini Mathews, 1916
Rodzaj	Probosciger[2] Kuhl, 1820[3]
Gatunek	kakadu palmowa
Synonimy
Plemienia: Microglossini Hogg, 1846[4] Gatunku: Psittacus aterrimus J.F. Gmelin, 1788[5] Microglossus aterrimus stenolophus van Oort, 1911[6] Solenoglossus aterrimus macgillivrayi Mathews, 1912[7]
Podgatunki
P. a. stenolophus (van Oort, 1911) P. a. goliath (Kuhl, 1820)[8] P. a. aterrimus (J.F. Gmelin, 1788) P. a. macgillivrayi (Mathews, 1912)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]
bliski zagrożenia
Zasięg występowania

Podgatunki i zasięg występowania

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia cztery podgatunki P. aterrimus^[12]:

• P. a. stenolophus – wyspa Yapen, północna i wschodnia Nowa Gwinea
• P. a. goliath – wyspy u zachodnich wybrzeży Nowej Gwinei, zachodnia, środkowa i południowo-wschodnia Nowa Gwinea. Proponowano wydzielenie z niego podgatunków alecto i intermedius, lecz nie są one obecnie uznawane.
• P. a. aterrimus – Wyspy Aru i Misool
• P. a. macgillivrayi – południowa Nowa Gwinea, półwysep Jork (północno-wschodnia Australia)

Etymologia

• Probosciger: łac. proboscis, proboskidis „pysk, trąba”, od gr. προβοσκις proboskis, προβοσκιδος proboskidos „pysk, trąba”; -ger „noszący”, od gerere „nosić”^[13].
• aterrimus: nieudokumentowane łac. aterrimus „bardzo czarny, najczarniejszy”, forma wyższa od ater „czarny”^[14].
• stenolophus: gr. στηνος stēnos cienki, smukły; λοφος lophos „grzebień, czub”^[15].
• goliath: Goliat z Gat, biblijny gigant filistyński, zabity przez chłopca o imieniu Dawid^[16].
• macgillivrayi: dr William David Kerr MacGillivray (1867–1933), australijski lekarz, przyrodnik, owolog^[17].

Zbliżenie głowy

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

Duża kakadu o ostrym, potężnym, ciemnoszarym dziobie, jest jednolicie czarno umaszczona, z czubem na głowie składającym się z piór w kształcie sierpa, który może stroszyć. Jedyna kolorowa plama w czarnym upierzeniu to pomarańczowa skóra na nieopierzonych policzkach (u samic dziób i plamy są mniejsze). U zdenerwowanego ptaka przybiera kolor szkarłatny. Skrzydła i długi ogon są zaokrąglone.

Rozmiary

długość ciała: 50–63 cm, rozpiętość skrzydeł: 70–100 cm

Masa ciała

samiec 545–1092 g, samica 503–950 g

Zachowanie

Chętnie przebywają na bezlistnych drzewach, które wystają ponad kopułę lasu deszczowego lub eukaliptusowego. Żyją w parach lub w grupach składających się z pięciu lub sześciu ptaków. Śpią osobno. Samce są terytorialne i przepędzają rywali ze swojego terytorium. Samiec zajmując jakieś terytorium, bierze w palce kawałek gałęzi i uderza nią w suchy, pusty pień^[18]. Wydają różne dźwięki (gwizdy, niski skrzek lub zawodzące wołanie), które niosą się daleko. Wysokość tonu tych dźwięków jest różna, czasami bardzo wysoka.

Długość życia

W niewoli do 56 lat (samica w London Zoo); według niepotwierdzonych informacji samiec w australijskim zoo dożył do 80–90 lat^[19]. Brak informacji o długości życia osobników na wolności^[19].

Środowisko

Tropikalne lasy deszczowe i galeriowe oraz obrzeża lasów; w Australii także w drzewostanach eukaliptusowych.

Pożywienie

Żywią się dużymi nasionami o twardych łupinach, a także owocami, jagodami i pąkami.

Lęgi

Zachowania godowe

Sezon rozrodczy rozpoczyna się w sierpniu. Podczas toków samiec i samica z nastroszonymi czubami kłaniają się, tupiąc nogami.

Gniazdo

Budowane jest w dużych dziuplach drzew, w których tworzą platformę z gałęzi.

Jaja i wysiadywanie

Samica składa tylko jedno białe jajo, które wysiaduje sama przez 33–35 dni. W tym czasie jest karmiona przez samca.

Pisklęta

Młode po wykluciu jest nagie, pozbawione puchu. W gnieździe pozostaje około 100–110 dni, gdzie jest dokarmiane przez obydwoje rodziców. Po opuszczeniu gniazda jest jeszcze karmione przez około 6 tygodni. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 7–8 lat.

Status zagrożenia i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kakadu palmową za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Całkowita wielkość populacji jest szacowana na 260000-640000 dorosłych odobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk i odłów przez ludzi. Populacja podgatunku macgillivrayi jest stabilna i liczy około 3000 osobników^[9][20].

Gatunek ten jest ujęty w I załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)^[21].