Kaduceusz

Kaduceusz (łac. caduceus „laska heroldów”), kerykejon (gr. κηρύκειον kērýkeion), oba od gr. κῆρυξ (kēryks „herold”)^[1] – symboliczna laska.

☤

kaduceusz, grafika wektorowa

kaduceusz, metaloplastyka

Symbolika

Stanowi symbol (znak) pokoju i handlu^[2][3]. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego kija (pierwotnie z drewna oliwnego lub laurowego) z dwoma oplatającymi go wężami, które pochylają ku sobie łby (symbolizują mądrość, równowagę sił)^[3][4][5]. Niekiedy bywa zakończona parą skrzydeł lub ozdobiona wieńcem, przewiązana wstążkami^[2][6].

Czasem jest błędnie używana jako symbol medycyny, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, z powodu mylenia jej z tradycyjnym symbolem medycyny, jakim jest laska Asklepiosa^[7].

Pojawia się również w 7 scenie II aktu Wesela Stanisława Wyspiańskiego jako laska błazna, wręczona Dziennikarzowi przez Stańczyka^[8][9].

Kaduceusz w mitologii

W starożytnej Grecji kaduceusz był oznaką nietykalności keryksa^[6][10] i służyła do uśmierzania sporów. Według mitologii greckiej i rzymskiej należała do atrybutów boskich posłańców: boga Hermesa^[11][12] (Merkurego)^[13] i bogini Iris^[14][15].

Od razu się wszystko wydało i Hermes, aby przebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę ze skorupy żółwia. Apollo tak się ucieszył, że dał mu w zamian laseczkę z leszczyny, która miała cudowną właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Gdy ją Hermes rzucił między dwa walczące ze sobą węże, one natychmiast przestały się gryźć i zgodnie oplotły się dokoła laski, nachylając ku sobie głowy. Tak powstał kaduceusz, z którym Hermes nigdy się nie rozstawał [...]^[16].

Wykorzystanie w heraldyce

Kaduceusz znajduje się na herbie Ekwadoru oraz herbie wenezuelskiego stanu Bolívar. W polskiej heraldyce symbol ten użyty został w dawnym herbie Rzeszowa, herbie Marek oraz herbie gminy Nur. Jest to również symbol często używany w heraldyce ukraińskiej i rosyjskiej, m.in. w herbach Charkowa i obwodu charkowskiego, Armawiru, Ułan Ude, Nowozybkowa, Zielonodolska.

• 
  Herb Ekwadoru
• 
  Herb stanu Bolívar
• 
  Herb Marek
• 
  Herb gminy Nur
• 
  Herb Rzeszowa w latach 1788–1945
• 
  Herb Armawiru
• 
  Herb Charkowa
• 
  Herb obwodu charkowskiego
• 
  Herb Irbitu
• 
  Herb Nowozybkowa
• 
  Herb rejonu kirowskiego
• 
  Herb Ułan Ude
• 
  Herb Zielonodolska
• 
  Herb Horodzieja
• 
  Herb Gałacza

Zobacz też

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• laska marszałkowska
• tyrs – laska Dionizosa