Julia Kristeva (bułg. Юлия Кръстева, Julija Krystewa; ur. 24 czerwca 1941 w Sliwenie) – bułgarsko-francuska językoznawczyni, psychoanalityczka i filozofka.
 Julia Kristeva (2008) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
krytyk literacki, filozof |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo |
Philippe Sollers |
| Odznaczenia | |
     | |
Życie i kariera akademicka
Kristeva była córką księgowego kościelnego. Z uwagi na to, że jej rodzice nie należeli do Bułgarskiej Partii Komunistycznej, zarówno ona, jak i jej siostra, pozbawiona została związanych z tym przywilejów[doprecyzuj!]. Uczęszczała do szkoły prowadzonej przez siostry dominikanki, w której nauczanie prowadzone było w języku francuskim. W tym czasie miała okazję poznać dzieła Michała Bachtina. Naukę kontynuowała na Uniwersytecie Sofijskim. Podczas dalszych studiów, w wieku 24 lat, w 1965, uzyskała możliwość prowadzenia pracy naukowej, co pozwoliło jej na wyjazd do Francji w grudniu tego samego roku. Studia kontynuowała na kilku francuskich uniwersytetach.
Julia Kristeva poślubiła francuskiego pisarza Philippe’a Sollersa, z którym ma syna.
Koncepcje i publikacje
Zainteresowania Julii Kristeva sytuują się na przecięciu takich dziedzin jak językoznawstwo, literaturoznawstwo i psychoanaliza. W krajach anglosaskich znana jest przede wszystkim jako przedstawicielka feminizmu francuskiego. Jej prace wpłynęły przede wszystkim na feministyczną teorię literatury i filozofię feministyczną, szczególnie w nurcie postmodernistycznym.
Kristeva wychowała się w tradycji marksizmu i formalizmu. Duże oddziaływania na nią miały prace Michała Bachtina (co uwidacznia się szczególnie w jej esejach poświęconych transgresji, które wywarły spory wpływ na badaczy polityki kulturalnej). Kristeva przyczyniła się też do popularyzacji prac Bachtina na Zachodzie.
Początkowo zainteresowała się strukturalizmem, nawiązując też ścisłą współpracę z Rolandem Barthesem, czołowym reprezentantem tego nurtu. Jednak podobnie jak sam Roland Barthes szybko rozczarowała się tym kierunkiem.
Po wydarzeniach wiosny 1968 poszukiwała nowej drogi w polityce, która byłaby alternatywą zarówno dla zachodniego kapitalizmu, jak i wschodniego komunizmu.
W 1970 przystąpiła do grupy intelektualistów skupionych wokół pisma Tel Quel.
W opublikowanej w 1974 książce La Révolution du langage poétique dokonała analizy tekstów literackich, korzystając z podejścia językoznawczego i psychoanalitycznego, przedstawiając swój projekt swoistej mikropolityki tożsamości (w wyniku psychoanalitycznego procesu podmiot zdobywa wyzwalającą wiedzę o sobie).
W pracach z 1980 Pouvoirs de l’horreur. Essai sur l’abjection, z 1981 Temp du Femme i z 1986 Stabat Mater (w której to skoncentrowała się na kulcie Maryi Panny), przedstawiła swoje studia nad konstrukcją kobiecej tożsamości.
Ponadto pisała też o pracach Marcela Prousta (o sposobie przedstawiania czasu w jego powieściach).
Ukuła określenie „intertekstualność” w odniesieniu do teorii literatury, zmieniając dotychczasowy sposób patrzenia i analizowania dzieł literackich. Według Kristevej każdy tekst jest „mozaiką” składającą się z innych tekstów; jego intertekstualność polega na tym, iż czerpie ze wszystkich tekstów przed nim napisanych. Analiza tekstu literackiego nie może zatem polegać na rozpatrywaniu go w oderwaniu od innych tekstów; jedynie poprzez odniesienie danego tekstu do tekstów wcześniej powstałych pozwoli umieścić jego znaczenie w szerszym kontekście społecznym i zrozumieć, w jaki sposób powstała struktura tego tekstu[1].
Teoria Kristevej jest ściśle związana z teorią poststrukturalizmu.
Krytyka warsztatu naukowego Kristevej
Profesorowie matematycy i fizycy Alan Sokal i Jean Bricmont w książce Modne bzdury (Fashionable Nonsense)[2] zwracają uwagę na fakt, że Julia Kristeva jako teoretyk literatury, w swoich pracach stara się stworzyć matematyczną teorię języka poetyckiego. W tym celu powołuje się ona na rozmaite twierdzenia matematyczne, których, jak wynika z tekstu, nie rozumie. Np. w traktacie o teorii polityki Kristeva wypisała definicję pewnego pojęcia matematycznego ze źle przerysowanymi niezrozumiałymi dla niej symbolami matematycznymi. Według Sokala i Bricmonta, Kristeva nie rozumie tego, o czym pisze, a jeżeli ozdabia swoje teksty o literaturze odwołaniami do matematyki, to tylko po to, aby na czytelnikach zrobić wrażenie osoby niezwykle wykształconej i inteligentnej, wiedząc, że wśród ludzi zajmujących się teorią literatury mało jest takich, którzy jej aluzje do matematyki zrozumieją.
Przypisy
Tłumaczenia prac na język polski
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
