Remove ads
Judaszowiec (Cercis L.) – rodzaj roślin z podrodziny Cercidoideae, jednej z najstarszych lub najstarszej linii rozwojowych bobowatych (Fabaceae). Należy do niego 10 gatunków[4]. Większość – 6 gatunków występuje w Chinach, dwa w Ameryce Północnej, jeden (judaszowiec południowy C. siliquastrum) w basenie Morza Śródziemnego i jeden w Azji Środkowej[5][6]. Występują w typowych dla klimatu śródziemnomorskiego formacjach zaroślowo-leśnych (chaparral, makia), w lasach mieszanych i liściastych na siedliskach świeżych, na nizinach i w niższych położeniach górskich[5].
 Judaszowiec południowy, Izrael | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
judaszowiec | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cercis L. Sp. Pl. 374, 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Rośliny te są uprawiane jako ozdobne, głównie dla efektownych kwiatów pojawiających się przed lub równocześnie z liśćmi[7]. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze, pokarmowe (jadalne są kwiaty i młode strąki), miododajne i źródło drewna. Indianie północnoamerykańscy z drewna judaszowca kanadyjskiego wykonywali łuki[5].
Judaszowiec południowy uprawiany w rejonie Jerozolimy jako drzewo ozdobne określany był mianem Arbor Judae – „drzewa żydowskiego”[8] (tak też po polsku był zwany np. w początkach XIX wieku[7]). Później, najprawdopodobniej z powodu mylącej nazwy, rozpowszechniła się legenda o tym, że to drzewo, na którym powiesić się miał Judasz Iskariota (Arbor Judaeae), co wpłynęło na nazwę zwyczajową tych roślin w różnych językach[8]. Nazwa naukowa pochodzi od starożytnej nazwy greckiej – cerkis, której Teofrast z Eresos używał w odniesieniu do judaszowca południowego[5].
Remove ads
- Pokrój
- Krzewy i niewielkie drzewa do 10 m wysokości[9].
- Liście
- Skrętoległe i sezonowe[9], u nasady z łuskowatymi, błoniastymi i szybko odpadającymi przylistkami[6]. Ogonki zgrubiałe u nasady blaszki[7]. Liście są pojedyncze, co jest cechą wyraźnie różniącą od innych przedstawicieli bobowatych[10]. Blaszka zaokrąglona, sercowata lub nerkowata[9][7], całobrzega, na wierzchołku zaostrzona, rzadziej zaokrąglona (C. siliquastrum) lub wcięta (C. occidentalis). Użyłkowanie dłoniaste[6]. Jesienią liście przebarwiają się na żółto[7].
- Kwiaty
- Wszystkie gatunki mają kwiaty skupione w pęczkach tworzących się nie tylko na młodych pędach, ale również na grubych konarach, a nawet na pniu (kaulifloria). Tylko C. racemosa ma kwiaty skupione w gronach wyrastających wyłącznie w kątach liści[8]. Kwiaty są motylkowe, ale z wszystkimi płatkami wolnymi – brak łódeczki[7], różowo-fioletowe, bardzo rzadko białe[9]. Dwa dolne płatki są większe – one obejmują i chronią pręciki i słupek. Trzy górne są rozpostarte lub odgięte. Działek kielicha jest 5, nierównej długości, u nasady zrośniętych. Pręcików jest 10 i są one wolne. Nitki pręcików często w dole są owłosione. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią[9][6], w której rozwija się od dwóch do 10 zalążków. Szyjka słupka jest nitkowata, zwieńczona główkowatym znamieniem[6].
- Owoce
- Strąki płaskie[7], często czerwieniejące po dojrzeniu i długo wiszące na drzewie, jeszcze po zrzuceniu liści[9]. Nasiona zaokrąglone i spłaszczone[6].
Remove ads
- Pozycja systematyczna
Jeden z kilkunastu rodzajów podrodziny Cercidoideae stanowiącej jeden z kladów bazalnych w obrębie rodziny bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny stanowi klad bazalny[11][12][5]. Pierwotnie był to jeden gatunek rozprzestrzeniony na półkuli północnej, którego różnicowanie nastąpiło w wyniku izolacji w różnych refugiach w czasie zlodowaceń[9]. Dawniej rodzaj zaliczany był do brezylkowych Caesalpinioideae (podrodziny lub rodziny w zależności od ujęcia systematycznego)[10].
- Cercis canadensis L. – judaszowiec kanadyjski
- Cercis chinensis Bunge – judaszowiec chiński
- Cercis chingii Chun
- Cercis chuniana F.P.Metcalf
- Cercis glabra Pamp.
- Cercis griffithii Boiss. – judaszowiec Griffitha
- Cercis occidentalis Torr. ex A.Gray
- Cercis orbiculata Greene
- Cercis racemosa Oliv.
- Cercis siliquastrum L. – judaszowiec południowy
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads