Jožin z bažin

Jožin z bažin (pol. „Józek z bagien”; w Polsce często pisane Jożin z bażin z powodu trudniejszego dostępu do czeskich znaków diakrytycznych) – piosenka czeskiej (czechosłowackiej) grupy Banjo Band, wydana po raz pierwszy w 1977 na albumie Nashledanou!^[1]. Jeden z najpopularniejszych utworów autorstwa Ivana Mládka, szczególnie w Czechach i na Słowacji. Autorem tekstu jest Zdeněk Navrátil^[2].

Jožin z bažin

Wykonawca utworu z albumu Nashledanou!
Banjo Band
Wydany	14 kwietnia 1977
Nagrywany	1976–1977
Gatunek	folk
Długość	2:31
Twórca	Ivan Mládek, Zdeněk Navrátil
Wydawnictwo	Panton

Popularny w latach 70. samochód Škoda 100 na czeskiej drodze, taki jak ten, którym jedzie podmiot liryczny piosenki

Miasto Vizovice, rzekomo napastowane przez Jožina

Jak wyznał Ivan Mládek, piosenka o Jožinie z bažin powstała na zamówienie ich przyjaciół, którzy przygrywali do posiłków w jednym z lokali w Zlinie. Jožin z bažin był ich maskotką^[3].

W materiale filmowym piosence śpiewanej przez Ivana Mládka towarzyszą: charakterystyczny taniec wykonywany przez Iva Pešáka, gra na krowim dzwonku w wykonaniu Jana Bosiny, sztuczka Ladislava Gerendáša z szybą, do której przykłada on usta, gra na tubie Vaclava Dědiny, gra na tarce Tomáša Procházki oraz gra na gitarze Vitezsláva Marka. Marynarka, w której wystąpił Ivan Mládek, została kupiona w Katowicach^[4].

Treść

Utwór jest parodią średniowiecznych opowieści i legend, w których dzielny rycerz z daleka ratuje królestwo terroryzowane przez potwora, poślubia księżniczkę i dostaje pół królestwa jako nagrodę. Opowiada on o ludożerczym potworze Jožinie, mieszkającym na bagnach i zjadającym przejeżdżających nieopodal miejscowości Vizovice – głównie mieszkańców Pragi. Jedyną skuteczną przeciw niemu bronią są opryski proszkiem z samolotu. Wójt obiecuje córkę i połowę JZD-u (czechosłowacki odpowiednik polskich Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych czy radzieckich kołchozów) temu, kto dostarczy mu Jožina. Mládek śpiewa, że wykonał oprysk proszkiem z samolotu, złapał potwora i postanowił sprzedać go do ZOO.

Popularność w Polsce

Piosenka, a właściwie jej studyjne nagranie wideo dla czechosłowackiej telewizji z 1978 roku^[a], zyskało dużą popularność wśród polskich użytkowników Internetu na przełomie lat 2007 i 2008. Utwór zamieszczony w serwisie YouTube doczekał się kilkunastu milionów wyświetleń^[b]. Utwór przypomniał portal Joe Monster.org^[5], program Szkło kontaktowe^[6][7][8] i tygodnik Przekrój^[9]. Pisali o nim także: „Rzeczpospolita”^[10], Newsweek^[11], portal TVN24^[12] i Wprost^[3], który opublikował odpowiedzi Mladka i Pešáka na pytania internautów. W serwisie należącym do koncernu Agora – widelec.pl – piosenka ta zajęła drugie miejsce w „Rankingu 2007”.

Ivan Mládek (pierwszy z prawej) i Banjo Band przed Hotelem Lech w Poznaniu (2008)

W 2008 roku grupa Banjo Band przyjechała do Polski na koncerty. 21 lutego wystąpiła w Hali Gwardii w Opolu, 22 lutego w Poznaniu, 23 lutego w Warszawie, a 24 lutego w Kielcach. 12 marca 2008 r. zespół koncertował w Teatrze Ludowym w Krakowie^[13], a 17 marca w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Cieszynie.

W związku z ogromną popularnością utworu w Polsce Ivan Mládek nagrał go także w języku polskim. Obie wersje – polska i czeska – znalazły się wraz z 15 innymi utworami na płycie Jožin z bažin w Polsce (EMI)^[14]. Jej premiera miała miejsce 22 lutego 2008 r.

Popularność piosenki spowodowała, że została ona sparodiowana, zarówno przez internautów, którzy swoje wersje zamieścili w serwisie YouTube, jak i Kabaret pod Wyrwigroszem, którego utwór Donald marzy nawiązuje do ówczesnych wydarzeń politycznych. Utwór zremiksowali DJ Remo, Forseco, Salco, DJ Cargo oraz C-Bool. Na fali popularności piosenki, kompozytor i dyrygent Jacek Sykulski zaaranżował utwór a capella na chór mieszany. Jožin z bažin był wielokrotnie wykonywany przez Chór Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza^[15][16][17].

Duet Robert Trujillo i Kirk Hammett z zespołu Metallica wykonał piosenkę 2 kwietnia 2018 r. podczas koncertu w O2 Arena w Pradze^[18].

Uwagi

1. W oryginalnej wersji filmu znajduje się informacja o prawach autorskich „© ČsT 1978”. Jeden z krążących po sieci materiałów został jednakże nagrany z telewizji później, o czym świadczy logo ČT1 używane w latach 1994–2007.
2. Utwór został zamieszczony w kilku wersjach, m.in. 1: 1 102 230 wyświetleń, 2: 798 491, 3: 1 070 900, 4: 2 325 066, 5: 1 161 501, 6: 806 908, 7: 173 473. Łącznie strony te miały 7 438 569 wyświetleń (stan na 22 lutego 2008). W grudniu 2020 roku miał on ponad 16 milionów wyświetleń

Przypisy

1. discogs.com
2. Zdenek „Kňučík” Navratil: autor tekstu „Jożina z bażin” nie żyje, „Onet Muzyka”, 9 marca 2017 [dostęp 2017-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-13] (pol.).
3. Wprost: Zapytaj wprost – Jožin z bažin powstał za butelkę śliwowicy. Wprost 5/2008 (1310). [dostęp 2008-02-22]. (pol.).
4. Marynarkę w kratkę kupiłem w Polsce, „Angora” nr 7 z dnia 17 lutego 2008, s 48.
5. Joe Monster: Wszystko o Jożinie z Bażin. joemonster.org, 11 stycznia 2008. [dostęp 2008-02-22]. (pol.).
6. „Szkło kontaktowe” 8.1.2008. tvn24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-01)]..
7. „Szkło kontaktowe” 9.1.2008. tvn24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-01)]..
8. „Szkło kontaktowe” 14.1.2008. tvn24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-01)]..
9. Przekrój: Kariera Józka z bagien. przekroj.pl, 24 stycznia 2008. [dostęp 2008-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 stycznia 2008)]. (pol.).
10. Rzeczpospolita: Jożin z bażin wystąpi w Opolu. www.rp.pl, 20 lutego 2008. [dostęp 2008-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 maja 2011)]. (pol.).
11. Z. Miłoszewski, Technokultura, Newsweek 6/2008 (10.02.2008), s. 88–93.
12. TVN24: Jożin z Bażin idzie w Polskę. www.tvn24.pl, 21 lutego 2008. [dostęp 2008-02-22]. (pol.).
13. Michał Szewczyk: Jožin z bažin zawitał do Krakowa. www.wiadomosci24.pl. [dostęp 2008-03-19]. (pol.).
14. Muzyka Onet: „Jožin z bažin” po polsku. muzyka.onet.pl, 20 lutego 2008. [dostęp 2008-02-23]. (pol.).
15. „Kolory Polski” – 11. Wędrowny Festiwal Filharmonii Łódzkiej. Filharmonia Łódzka, 2010-08-02. [dostęp 2011-05-11].
16. Chór Akademicki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kalendarium. 2009. [dostęp 2011-05-11].
17. „Jožin z Bažin” Ivana Mladka i Banjo Band w wykonaniu Chóru Akademickiego UAM podczas Koncertu Noworocznego „Szczęście dla Neli” u Ojców Dominikanów w 2009 roku. muzyka.pl. [dostęp 2011-05-11].
18. VojtěchV. Koval VojtěchV., ''Metallica zahrála v Praze. Došlo i na Jožina z bažin a práškovací letadlo'' [online], iROZHLAS, 3 kwietnia 2018 [dostęp 2018-07-31] (cz.).