Jerzy Gottfried

Jerzy Gottfried (ur. 29 grudnia 1922 we Lwowie, zm. 24 października 2017 w Katowicach) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu, urbanista, prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich Oddział w Katowicach w latach 1953–1955, 1955–1957, 1965–1967, jeden z najwybitniejszych architektów doby modernizmu w Polsce. Działacz społeczny.

Jerzy Gottfried

Benefis Jerzego Gottfrieda w ramach projektu "Twórcy Śląskiej Architektury" prowadzonego przez Bibliotekę Śląską w Katowicach, 2015 r.
Data i miejsce urodzenia	29 grudnia 1922 Lwów
Data i miejsce śmierci	24 października 2017 Katowice
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
Ważne dzieła
Teatr Ziemi Rybnickiej w Rybniku Budynek Dyrekcji Kolei Państwowych w Katowicach Hala wystawowa Kapelusz

Życiorys

Jerzy Gottfried urodził się we Lwowie, od roku 1928 mieszkał w Rybniku, następnie, w latach 1934–1939, w Świętochłowicach, Mikołowie i Chorzowie, od 1940 roku w Warszawie. Był członkiem organizacji harcerskich i Sodalicji Mariańskiej. W czasie II wojny światowej działał w konspiracji. W ramach Grup Katolickich organizował samokształcenie młodzieży, od 1942 żołnierz AK (pułk „Baszta”). Brał udział w powstaniu warszawskim, wtedy to podczas walk na Mokotowie został ranny, był internowany w obozie w Pruszkowie^[1].

W latach 1940–1943 uczęszczał do Miejskiej Szkoły Budowlanej w Warszawie. W ramach tajnego nauczania ukończył 1 rok Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej i 1 rok Wydziału Medycyny na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego^[2]. Po II wojnie światowej kontynuował naukę na Wydziale Architektury przy Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1945–1949). W latach 1949–1990 był głównym projektantem i kierownikiem pracowni w Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Katowicach oraz (1982–1989) głównym projektantem w Pracowni Sztuk Plastycznych i Pracowni Usług Architektonicznych w Katowicach. W okresie od 1949 do 1958 współpracował z Aleksandrem Frantą i Henrykiem Buszką. Najciekawsze samodzielne realizacje Jerzego Gottrieda przypadają na lata 60.XX wieku. Zaliczane są do nich między innymi hale, w których projektant zastosował wiszące samosprężone dachy wsparte na przestrzennych kozłach, spięte łukami obrzeżnymi, których zadaniem było utrzymanie właściwego napięcia siatki (przekrycia budowli)^[3].

Pochowany na cmentarzu przy ulicy Szpitalnej w Świętochłowicach.

Wybrane dzieła

Teatr Ziemi Rybnickiej w Rybniku

Hala wystawowa "Kapelusz" w Chorzowie

1949–1958 wspólnie z Henrykiem Buszko i Aleksandrem Frantą (zespół projektowy „Zielone Konie”):

• Gmach Okręgowej Rady Związków Zawodowych w Katowicach (I nagroda w konkursie 1950), 1950–1955;
• Dom Kultury huty „Małapanew” w Ozimku, 1950–1951;
• Szkoła Górnicza w Katowicach, 1951;
• Szkoła Zawodowa huty „Baildon” (obecnie Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe), 1951;
• Dom Kultury huty „Zgoda” w Świętochłowicach, 1954-1955;
• Teatr Ziemi Rybnickiej w Rybniku, 1955-1964;
• Dom wczasowy „Transportowiec” w Bielsku-Białej Mikuszowicach, 1955–1962;
• Tor łyżwiarski „Torkat” w Katowicach, 1956–1957.

Samodzielnie 1958–2000:

• Ośrodek Postępu Technicznego w Katowicach – zagospodarowanie terenu, pawilony wystawowe, budynki administracyjne, 1961–1967;
• Wieżowiec Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, 1965-1974;
• „Hala Kwiatów” w Parku Śląskim w Chorzowie, 1969 – nagroda III stopnia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych;
• Hala Sportowo-Widowiskowa przy ul. Żeromskiego w Sosnowcu, 1967^[4];
• Wydział Elektryczny Politechniki Częstochowskiej w Częstochowie, 1970;
• Hala Sportowo-Widowiskowa „Okrąglak” w Opolu, 1967 – nagroda II stopnia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych;
• Hala Widowiskowo-Sportowa w Jastrzębiu Zdroju, 1970;
• Hala wystawowa „Kapelusz” w Parku Śląskim w Chorzowie, 1985–1988.

Zobacz też

• Architektura Katowic

Przypisy

1. Tadeusz Barucki: Zielone Konie. Henryk Buszko, Aleksander Franta, Jerzy Gottfried. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2015, s. 17. ISBN 978-83-930937-8-6.
2. Iga Herok-Turska red.: Jerzy Gottfried architekt. Katowice: Biblioteka Śląska w Katowicach, SARP oddział Katowice, 2015, s. 43. ISBN 978-83-64210-26-6.
3. Iga Herok-Turska red.: Jerzy Gottfried architekt. Katowice: Biblioteka Śląska w Katowicach, SARP oddział Katowice, 2015, s. 36. ISBN 978-83-64210-26-6.
4. Jerzy Gottfried nie żyje. Był wybitnym architektem. Przypominamy jego projekty [online], katowice.wyborcza.pl, 24 października 2017 [dostęp 2024-03-11] (pol.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 193153126224624750002
• PLWABN: 9810589237905606