Jane Birkin

Jane Mallory Birkin^[1] (ur. 14 grudnia 1946 w Londynie^[2][3], zm. 16 lipca 2023 w Paryżu) – brytyjska aktorka, piosenkarka, ikona mody lat 60. i 70. XX w.^[2][4][5] Od końca lat 60. XX w. mieszkała we Francji i tworzyła głównie w języku francuskim.

Jane Birkin

Jane Birkin (1970)
Imię i nazwisko	Jane Mallory Birkin
Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1946 Londyn
Data i miejsce śmierci	16 lipca 2023 Paryż
Zawód, zajęcie	aktorka, piosenkarka
Małżeństwo	John Barry (1965–1968; rozwód)
Partner	Serge Gainsbourg (1968–1980), Jacques Doillon (1980–1992)
Dzieci	Kate Barry Charlotte Gainsbourg Lou Doillon
Odznaczenia

Jane Birkin (1985)

Serge Gainsbourg i Jane Birkin (1976)

Jane Birkin (2017)

Torebka „Birkin”

Rodzina i edukacja

Urodziła się w Marylebone w Londynie^[6]. Jej matka, Judy Campbell (1916–2004), była angielską aktorką^[7][8]. Jej ojciec, David Birkin (1914–1991)^[9], podczas II wojny światowej służył w Royal Navy jako nawigator, m.in. jako porucznik (first lieutenant) na MGB 502 w 15. Flotylli Ścigaczy Artyleryjskich (15th Motor Gun Boat Flotilla), uczestnicząc w przerzucie brytyjskich szpiegów przez kanał La Manche do Francji oraz w sprowadzaniu tą drogą do Anglii lotników i zbiegłych jeńców wojennych^[10][11]. Jej starszy brat, Andrew Birkin (ur. 9 grudnia 1945^[12]), został scenarzystą i reżyserem^[2][7][11].

Uczęszczała do Miss Ironside's School(inne języki) i Upper Chine School(inne języki)^[2]. Uczyła się aktorstwa w londyńskiej Kensington Academy^[13].

Kariera

17 września^{[potrzebny przypis]} 1964 roku, jako 18-latka zadebiutowała na scenie Haymarket Theatre(inne języki) w spektaklu Grahama Greene’a Carving a Statue^[14] z Ralphem Richardsonem. W 1965 została zaangażowana do komediowego musicalu Passion Flower Hotel w manchesterskim Palace Theatre(inne języki) (premiera 30 lipca 1965), krótko po premierze przeniesionego do londyńskiego Prince of Wales Theatre(inne języki) (od 24 sierpnia 1965)^[15]. Podczas pracy nad tym przedstawieniem poznała angielskiego kompozytora Johna Barry’ego, jej późniejszego męża^[15].

Karierę filmową rozpoczęła w latach 60. Pierwszą kinową rolą była dziewczyna na motorowerze w komedii Richarda Lestera Sposób na kobiety (en The Knack...and How to Get It, 1965)^[3]. Przełomem okazał się występ w roli jednej z modelek fotografowanych przez głównego bohatera (David Hemmings) w kontrowersyjnym dramacie Michelangela Antonioniego Powiększenie (Blow-Up, 1966) u boku Sarah Miles i Vanessy Redgrave^[3][16]. W psychodelicznym filmie Wonderwall (1968) z Jackiem MacGowranem wystąpiła jako modelka Penny Lane.

W 1968 wyjechała do Francji, starając się o główną rolę w Sloganie, którą otrzymała, mimo że nie znała języka francuskiego^[3]. Na planie satyrycznego melodramatu Slogan (L’amour et l’amour, 1968) poznała starszego od siebie o 18 lat francuskiego piosenkarza Serge’a Gainsbourga^[3][17]. W 1969 zaśpiewali razem skandalizującą miłosną piosenkę „Je t’aime... moi non plus”^[3][18]. Utwór ten ze względu na seksualne podteksty, został zakazany w kilku krajach, co przydało sławy artystom^[3][17].

W 1973 pojawiła się ponownie na ekranach kin jako kochanka Brigitte Bardot w dramacie Rogera Vadima Gdyby Don Juan był kobietą^[19]. W 1975 zagrała główną rolę kelnerki Johnny w dramacie Kocha, nie kocha (Je t’aime... moi non plus)^[6] wyreżyserowanym przez Gainsbourga.

Zagrała w ponad 80 filmach, jednak jej role nie spotkały się z aplauzem krytyków. Była trzykrotnie nominowana do nagrody Cezara; w 1985 za główną rolę w La Pirate, w 1987 – za główną rolę w filmie Kobieta mego życia^[20] i w 1992 – za drugoplanową rolę w Pięknej złośnicy^[6]. Z większą przychylnością spotkała się jej twórczość muzyczna. Wydała 15 albumów, śpiewając charakterystycznym, nieco dziecięcym głosem, przypominającym szept, z ciągle wyraźnym angielskim akcentem.

Odznaczona została m.in. Orderem Imperium Brytyjskiego IV klasy (OBE) oraz francuskim Narodowym Orderem Zasługi (Ordre National du Mérite).

Jej nazwisko stało się popularne również z powodu przypadkowego spotkania z Jeanem-Louisem Dumasem, prezesem francuskiego domu mody „Hermès”, podczas lotu samolotem. Z szafki bagażowej wypadła wtedy zawartość słomkowego koszyka aktorki, co zainicjowało między Birkin a Dumasem dyskusję na temat idealnej skórzanej torby na weekend. Owocem dyskusji był projekt damskiej torebki „Birkin”^[21].

Jane Birkin przewodniczyła jury sekcji „Un Certain Regard” na 53. MFF w Cannes (2000).

W ostatnich latach życia udzielała się charytatywnie, działając m.in. na rzecz ofiar AIDS^[3]

Życie prywatne

16 października^{[potrzebny przypis]} 1965 poślubiła brytyjskiego kompozytora Johna Barry’ego^[22]. Mieli córkę Kate Barry (ur. 8 kwietnia 1967, zm. 11 grudnia 2013)^[23][24][25], która została fotografką mody^[26][27]. Para rozwiodła się w 1968^[28][19].

Przez 12 lat była związana z francuskim kompozytorem Sergem Gainsbourgiem, z którym miała córkę Charlotte Gainsbourg (ur. 21 lipca 1971^[23][29]). Wspólnie wychowywali obie córki Birkin – najstarsza do 13. roku życia, tzn. do rozstania matki i Gainsbourga, żyła w przekonaniu, że jej biologiczny ojciec nie żyje^[26]. Burzliwy związek Birkin i Gainsbourga był wielokrotnie tematem z pierwszych stron gazet^[30]. Para rozstała się w 1980 z powodu alkoholizmu i wynikających z niego agresywnych zachowań Gainsbourga^[31][32].

W latach 1980–1992 była związana z francuskim reżyserem Jacquesem Doillonem^[33]. 4 września 1982 z tego związku urodziła trzecią córkę Lou Doillon^[23]. Gainsbourg został ojcem chrzestnym dziecka^[34].

2 marca 1991 wskutek zawału serca zmarł Serge Gainsbourg^[35], z którym Jane Birkin aż do końca utrzymywała bliskie, przyjacielskie relacje^[32][34]. Kilka dni później zmarł ojciec Birkin^[30].

W latach 90. spotykała się z francuskim pisarzem Olivierem Rolinem^[33].

W 2002 roku zdiagnozowano u niej białaczkę^[30][36].

11 grudnia 2013 zmarła tragiczne jej najstarsza córka – na skutek upadku z okna swojego apartamentu w Paryżu^[26][27]. Możliwe jest, że Kate Barry popełniła samobójstwo – Birkin poruszyła ten temat m.in. w swoich piosenkach na wydanym w 2020 roku albumie Oh! Pardon tu dormais...^[37].

6 września 2021 poinformowano, że Birkin przeszła łagodny udar mózgu^[38].

Śmierć

Jane Birkin zmarła 16 lipca 2023 w swoim domu w Paryżu w wieku 76 lat^[3]. 24 lipca w Kościele Saint-Roch odbyło się nabożeństwo żałobne – transmitowane na ulicznym telebimie zamontowanym w pobliżu świątyni^[39][40]. Później ciało artystki zostało skremowane w zabytkowym krematorium na cmentarzu Père-Lachaise, po czym prochy pochowano na cmentarzu Montparnasse – w grobie jej córki Kate Barry^[40].

Albumy

• 1969 – Jane Birkin/Serge Gainsbourg
• 1973 – Di Doo Dah
• 1975 – Lolita Go Home
• 1978 – Ex Fan des Sixties
• 1983 – Baby Alone in Babylon
• 1987 – Lost Song
• 1987 – Jane Birkin au Bataclan
• 1990 – Amours des Feintes
• 1992 – Integral au Casino de Paris
• 1996 – Versions Jane
• 1996 – Integral a l'Olympia
• 1999 – A la Legere
• 2002 – Arabesque
• 2004 – Rendez-Vous
• 2006 – Fictions
• 2008 – Enfants d'hiver
• 2017 – Birkin Gainsbourg Le Symphonique
• 2020 – Oh! Pardon tu dormais...

Filmy

• 1965: Sposób na kobiety (The Knack...and How to Get It) jako dziewczyna na motorowerze (niewymieniona w czołówce)
• 1966: Powiększenie jako blondynka
• 1966: Kalejdoskop jako Exquisite Thing
• 1968: Wonderwall jako Penny
• 1969: Droga do Katmandu jako Jane
• 1969: Basen jako Penelope
• 1969: Slogan jako Evelyne
• 1970: Trop petit mon ami jako Christine Mars/Christine Devone
• 1970: Sex Power jako Jane
• 1970: Alba pagana jako Flora Finlake
• 1971: 19 djevojaka i Mornar jako Milja
• 1972: Trop jolies pour etre honnetes jako Christine
• 1973: Ciemne miejsca jako Alta
• 1973: Gdyby Don Juan był kobietą jako Clara
• 1975: Siedem śmierci na receptę jako Jane Berg
• 1975: Diabli mnie biorą jako Jackie Logan
• 1975: Z przymrużeniem oka jako Ariane Berg
• 1978: Śmierć na Nilu jako Louise Bourget
• 1982: Zło czai się wszędzie jako Christine Redfern
• 1983: Przyjaciel Vincenta jako Marie-Pierre
• 1984: Miłość na ziemi jako Emily
• 1986: Kobieta mego życia jako Laura
• 1991: Piękna złośnica jako Liz
• 1994: De Serge Gainsbourg à Gainsbarre de 1958 – 1991 jako ona sama
• 2000: Kopciuszek jako Mab
• 2013: Quai d’Orsay jako Molly Hutchinson, laureatka literackiej nagrody Nobla