Jan Pszczoła

Jan Pszczoła (ur. 1 października 1914, zm. ok. 4 listopada 1944) – polski działacz ruchu ludowego, żołnierz Batalionów Chłopskich, komendant BCh obwodu Pińczów, pośmiertnie mianowany majorem Wojska Polskiego.

Jan Pszczoła

Wojnar, Janczar

kapitan
Data i miejsce urodzenia	1 października 1914 Krzczonów
Data i miejsce śmierci	4 listopada 1944 Busko-Zdrój
Przebieg służby
Lata służby	1937–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Bataliony Chłopskie
Stanowiska	komendant BCh obwodu Pińczów zastępca komendanta obwodu pińczowskiego AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania wrześniowa bitwa o Skalbmierz †
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 1 października 1914 w rodzinie chłopskiej, mieszkającej w Krzczonowie^[1]. W 1937 został awansowany na stopień podchorążego po Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy w Cieszynie. Po zakończeniu służby, wyjechał do Warszawy gdzie został słuchaczem Wolnej Wszechnicy Polskiej^[2]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli niemieckiej z której udało mu się zbiec wyskakując z pociągu w okolicach Częstochowy^[3]. Po powrocie do domu wstąpił do Batalionów Chłopskich pod pseudonimem „Wojnar” i został mianowany komendantem obwodu Batalionów Chłopskich w Pińczowie. Pełnił też funkcję zastępcy komendanta obwodu pińczowskiego Armii Krajowej^[4].

25 lipca 1944 brał udział we wspólnej akcji oddziałów Armii Krajowej i BCh na ufortyfikowany i broniony przez 14 żandarmów i kilku granatowych policjantów posterunek w Nowym Korczynie. W czasie walki dowodził oddziałami BCh^[5]. 5 sierpnia 1944 r. brał udział w bitwie o Skalbmierz, toczonej wspólnie przez AK, BCh i Armię Ludową z oddziałami Wehrmachtu. O zwycięstwie partyzantów zadecydowały dwa czołgi rosyjskie sprowadzone na pole bitwy przez Jana Pszczołę^[6]. 4 listopada 1944 Wojnar został aresztowany, uwięziony i zamordowany w budynku gestapo w Busku Zdroju. Po zakończeniu okupacji niemieckiej ciało Jana Pszczoły zakopane na dziedzińcu budynku gestapo zostało ekshumowane i pochowane na cmentarzu w Sokolinie^[7].

W 1948 rozkazem ministra Obrony Narodowej, Jan Pszczoła komendant obwodu BCh w Pińczowie został pośmiertnie awansowany do stopnia majora. W 1970 Rada Państwa nadała mu również pośmiertnie, Krzyż Virtuti Militari V klasy^[8]. Jego imieniem nazwano szkołę podstawową w Krzczonowie, na której umieszczono tablicę z napisem:

W XXXI rocznicę napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę nadano tutejszej szkole podstawowej imię Jana Pszczoły ps. Wojnar. Żołnierza kampanii wrześniowej Komendanta Batalionów Chłopskich obwodu pińczowskiego. Niech jego walka i męczeńska śmierć będzie dla młodego pokolenia przykładem męstwa i ofiarności w służbie dla Polski Ludowej

Eugeniusz Fąfara: Wojnar i jego żołnierze. Białystok: 1976, s. 225.

Przypisy

1. Fąfara 1976 ↓, s. 14.
2. Fąfara 1976 ↓, s. 23–24.
3. Fąfara 1976 ↓, s. 17.
4. Piętka 2020 ↓, s. 148,149.
5. Gmitruk, Matusak i Nowak 1983 ↓, s. 482.
6. Gmitruk, Matusak i Nowak 1983 ↓, s. 542,543.
7. Fąfara 1976 ↓, s. 282 i 289.
8. Fąfara 1976 ↓, s. 290.

Bibliografia

• Eugeniusz Fąfara: Wojnar i jego żołnierze. Białystok: 1976.
• Janusz Gmitruk, Piotr Matusak, Jan Nowak: Kalendarium działalności bojowej Batalionów Chłopskich 1940-1945. Warszawa: 1983.
• Bohdan Piętka: Kłamstwa o historii. Warszawa: 2020.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 300357574
• GND: 1034213210
• NUKAT: n2008120359