Jadwiga Puzynina

Jadwiga Puzynina, właśc. Jadwiga Puzyna^[1] z domu Zapolska^[2] (ur. 29 stycznia 1928 w Rożyszczu^[2], zm. 8 lutego 2025^[3][4]) – polska językoznawczyni, badaczka literatury i nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych. Dama Orderu Orła Białego.

Jadwiga Puzynina

Data i miejsce urodzenia	29 stycznia 1928 Rożyszcze
Data śmierci	8 lutego 2025
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo polonistyczne
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Profesura	1987
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia

Życiorys

W latach 1943–1944 należała do Szarych Szeregów^[5]. W 1946 ukończyła VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie^[5], a w 1951 studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Uzyskiwała następnie stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego. W 1987 otrzymała tytuł profesorski w zakresie nauk humanistycznych^[6]. Specjalizowała się w językoznawstwie polonistycznym^[6]. Przez kilkadziesiąt lat była zawodowo związana z Uniwersytetem Warszawskim, pracowała także na UKSW. W 1983 na Wydziale Polonistyki UW zorganizowała i objęła kierownictwo Pracowni Słownika Języka Cypriana Kamila Norwida^[7]. W latach 80. pełniła funkcję dziekana macierzystego wydziału^[4]. W pracy badawczej zajmowała się w szczególności problematyką języka wartości^[8].

W 1976 podpisała Memoriał 101, list protestacyjny do Sejmu PRL przeciwko zmianom w konstytucji^[9]. Współpracowała z Komitetem Obrony Robotników, zaś po wprowadzeniu stanu wojennego pomagała represjonowanym studentom^[10]. 13 maja 1982 za swoją działalność została na kilka dni internowana^[11].

Członek krajowy czynny Polskiej Akademii Umiejętności, członkini Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Zasiadała w zarządzie Polskiego Towarzystwa Językoznawczego^[6]. Była autorką i współautorką podręczników do nauki języka polskiego dla szkół średnich^[7] (w tym wielokrotnie wznawianego Język i my: podręcznik do języka polskiego dla klasy I szkół średnich, napisanego wspólnie ze Stanisławem Dubiszem i Marią Nagajową).

Członkini Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk^[6] od początku jej istnienia (tj. od 1996); współtworzyła kolejne uchwały ortograficzne RJP. Była przewodniczącą Komisji Dydaktycznej, później została przewodniczącą zainicjowanego przez siebie Zespołu Etyki Słowa RJP PAN^[12].

Została pochowana 15 lutego 2025 w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie^[13].

Życie prywatne

Córka Aleksandra Zapolskiego^[2] i Rosjanki Kiry von Meck^[14], córki inżyniera Nikołaja von Mecka(inne języki) i wnuczki Nadieżdy von Meck. Jej babka Anna była siostrzenicą kompozytora Piotra Czajkowskiego^[14][15].

Była zamężna z Czesławem Marią Puzyną, z którym miała troje dzieci^[2] – Wojciecha Puzynę, Stanisława Puzynę i Joannę Krupską^[2].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007)^[16]
• Medal Uniwersytetu Warszawskiego (2008)^[17]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[1][18]
• Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego (2009) przyznana przez Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• Medal Nagrody Prezydenta RP „Zasłużony dla Polszczyzny” (2013)^[19]
• Order Orła Białego (2024)^[20][21]

Publikacje

• „Thesaurus” Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
• Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne rodzime (współautor Renata Grzegorczykowa). PWN, Warszawa 1979.
• Studia nad językiem Cypriana Norwida: praca zbiorowa (współredaktor). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1990.
• Słowo Norwida. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990.
• Język wartości. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Słowo-wartość-kultura. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1997.
• Słowo poety. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
• Kultura słowa. Ważny element kultury narodowej. Oficyna Wydawnicza LEKSEM, Łask 2011.
• Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa. Wydawnictwo PAU, Kraków 2013.