Jaśkowa Dolina

Jaśkowa Dolina (dawniej niem. Jäschkentaler Weg) – ulica w Gdańsku, w dzielnicy Wrzeszcz Górny, a także obszar historyczny^[2].

ulica Jaśkowa Dolina

Piecki-Migowo, Wrzeszcz
nr rej. A-970 z 30.05.1979[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Długość	2920 m
Przebieg
0 ul. Rakoczego 130 ul. Piecewska 230 ul. Dobrowolskiego 500 ul. Wileńska 820 ul. Kruczkowskiego 1400 ul. Falista 1720 ul. Romera 1800 ul. Na Wzgórzu 2250 ul. Pawłowskiego 2310 ul. Pawłowskiego 2470 ul. Akacjowa 2530 ul. Sobótki 2600 ul. Stefana Batorego 2730 ul. Matejki / ul. Pniewskiego 2790 ul. Partyzantów 2810 ul. Sienkiewicza 2920 al. Grunwaldzka ↓ ul. Konopnickiej
Położenie na mapie Gdańska ulica Jaśkowa Dolina
Położenie na mapie Polski ulica Jaśkowa Dolina
Położenie na mapie województwa pomorskiego ulica Jaśkowa Dolina
54°22′10,1″N 18°35′47,0″E

Historia

Pierwotnie przysiółek Trzebisławice, prawdopodobnie jednodworcza osada rycerska, wzmiankowana w 1358 r. jako Trsibislauitz. W 2. połowie XVI wieku objęła go gdańska rodzina Köhne-Jaski, która nadała mu dzisiejszą nazwę. W XVIII wieku istniały Stara Jaśkowa Dolina (Alt Jaeschkenthal) w okolicach dzisiejszego adresu ul. Jaśkowa Dolina 112, prawdopodobnie dawne Trzebisławice, oraz Nowa Jaśkowa Dolina (Neu Jaeschkenthal) w okolicach ul. Jaśkowa Dolina 86. Stara zanikła po wojnach napoleońskich, Nowa zaś przekształciła się w kompleks kawiarni i ogrodów Kaffee Schröder, istniejących do 1945 roku^[3][4].

Stylowa zabudowa w dolnym przebiegu

„Harcerska Baza Obozowa Morena”

Zabudowa wzdłuż ulicy

Początek Jaśkowej Doliny to skrzyżowanie z Aleją Grunwaldzką nieopodal centrum handlowego Manhattan. Zabudowa dolnego przebiegu Jaśkowej Doliny jest zdominowana stylowymi zabudowaniami willowymi z końca XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku, w stylu podmiejskich pałacyków. Górny przebieg ulicy, a zarazem końcowy (nowo powstały na skutek zabudowy Górnego Tarasu w latach 70. i 80.) to przede wszystkim zabudowa blokowa dzielnicy Piecki-Migowo.

Charakterystyczne budynki:

• Willa Behrendtów, nr 17^[5]
• Willa Carla Otto Schreya, dyrektora Danziger Wagonfabrik z 1899, nr 19^[5]
• Willa architekta Jakuba Henkenhafa, ul. Pawłowskiego, d. Parkweg^[5]
• „Forsthaus”, czyli dawna Leśniczówka, nr 45^[5]
• Dawna siedziba Telewizji Gdańsk, przed II wojną światową Café Zinglershöhe^[6]

Wartości turystyczno-krajoznawcze

Równolegle do ulicy przebiega turystyczny „Szlak Wzgórzami Trójmiasta”. Północno-zachodnia krawędź ulicy to dawna część Lasów Oliwskich (odciętych od pozostałego kompleksu leśnego poprzez nowo powstające struktury wewnątrzmiejskie) zwana „Jaśkowym Lasem” i „Gajem Gutenberga”. Dawniej było to popularne miejsce rekreacji; w organizowanych tu zabawach sobótkowych uczestniczyło nawet 20 tys. osób^[7]. W 2016 dokonano rewitalizacji dawnego założenia parkowego pod nr 67, w ramach której przywrócono zabytkową rzeźbę Fortuny oraz klasycznej gloriety^[8]. W bezpośrednim sąsiedztwie ulicy znajdują się również zrewitalizowany z inicjatywy Integracyjnego Klubu Artystycznego Winda – Teatr Leśny z 1911 r. i Oddział PAN w Gdańsku. U podnóża Strzyskiej Góry znajduje się „Harcerska Baza Obozowa Morena” zwana potocznie Moreną. Opodal niej w 2021 przystąpiono do budowy zbiornika retencyjnego^[6][9].

Jesienią 2014 roku rozebrano schody przy ul. Jaśkowa Dolina 73, zbudowane z płyt nagrobnych z dawnego kirkutu i zastąpiono je nowymi, wykonanymi z drewna. Zachowane stare nagrobki przewieziono na cmentarz na Srebrzysku^[10].

Bezpośrednio przy ulicy i na posesjach rośnie kilka drzew uznanych za pomniki przyrody^[11]:

• posesja nr 50 – buk zwyczajny odm. czerwonolistnej o obwodzie 280 cm
• posesja nr 68 – wiąz szypułkowy o obwodzie 287 cm
• posesja nr 27 – miłorząb dwuklapowy o obwodzie 214 cm

W parku Jaśkowej Doliny znajduje się krzyż upamiętniający załogę brytyjskiego bombowca Lancaster, który rozbił się tu w 1942 roku^[6].

Zobacz też

• Piecki
• Wrzeszcz

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego - Narodowy Instytut Dziedzictwa.
2. Gedanopedia – Jaśkowa Dolina.
3. TomaszT. Larczyński TomaszT., Ziemia gdańska w okresie panowania Zakonu Krzyżackiego: Struktura własności i organizacja osadnictwa wiejskiego, Oświęcim 2017, s. 361.
4. Jaśkowa Dolina, [w:] KatarzynaK. Rozmarynowska KatarzynaK., Gedanopedia, 16 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-27]. Brak numerów stron w książce
5. Jaśkowa Dolina. Dzielnica dawnych milionerów.
6. „Dolina milionerów i katastrofa bombowca”. Spacer z przewodnikiem po jednej z piękniejszych ulic gdańskiego Wrzeszcza.
7. Zielone płuca Wrzeszcza, pierwszy park miejski w Europie. Czy znasz tajemnice parku Jaśkowej Doliny?
8. Emilia Stawikowska Coraz bliżej powstania Jaśkowego Zakątka.
9. Rozpoczęto budowę ważnego dla Gdańska zbiornika retencyjnego.
10. Piotr Celej Rozbierają schody hańby w Gdańsku. Na płytach widoczne są nagrobne napisy.
11. Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 2014-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-01)].