Języki uralskie

Języki uralskie – rodzina językowa, której językami posługuje się około 24 mln ludzi, zamieszkujących północną Eurazję i Nizinę Węgierską. Zalicza się do niej języki ugrofińskie i samojedzkie^[1].

Języki uralskie bywają łączone z językami ałtajskimi w ligę uralo-ałtajską, dawniej uznawaną za rodzinę językową. Obecnie same języki ałtajskie nie są powszechnie uznawane za rodzinę.

Nowsze badania lingwistyczne wskazują na związek języków uralskich z językiem jukagirskim; dla potrzeb tej koncepcji tworzy się rodzinę uralsko-jukagirską. Michael Fortescue proponuje rodzinę uralo-syberyjską, która miałaby obejmować języki uralskie, jukagirskie i eskimo-aleuckie. Dowodem miałby być szereg podobieństw gramatycznych i leksykalnych, w tym homonimia niespokrewnionych wyrazów „tkać” i „poranek” w prajęzyku uralskim i eskimo-aleuckim.^[2]

Na podstawie analizy form zaimków osobowych snuje się hipotezy o pokrewieństwie rodziny uralskiej z rodziną indoeuropejską^[3].

Rodzina uralska jest powszechnie włączana do hipotezy nostratycznej przez jej zwolenników^[3].

Większość specjalistów jest zdania, że języki uralskie są rodziną językową, wywodzącą się od wspólnego prajęzyka^[4]^[5]. Pojawiały się jednak opinie postulujące uznanie ich za ligę językową^[6]. Językoznawcy wysuwający taki postulat nie uznają pokrewieństwa języków samojedzkich z ugrofińskimi. Język jukagirski włączany jest do języków uralskich jedynie przez niektórych językoznawców.

języki ugrofińskie (ok. 24 mln)

języki fińskie (ponad 9,6 mln)

języki bałtycko-fińskie (ok. 7,3 mln)

fiński (ok. 6 mln)

estoński (ok. 1,1 mln)

karelski (ok. 200 tys.)

võro (ok. 70 tys.)

wepski (ok. 5 tys.)

ingryjski (ok. 0,2 tys.)

wotycki (ok. 0,1 tys.)

liwski (ok. 0,1 tys.)

języki wołżańskie (ok. 1,5 mln)

maryjski (czeremiski) (ok. 550 tys.)

mordwiński (ok. 900 tys.) w tym:

erzja (ok. 500 tys.)

moksza (ok. 400 tys.)

języki permskie (ok. 1,2 mln)

komi (ok. 500 tys.)

komi właściwy (komi-zyriański) (ok. 345 tys.)

komi-permiacki (ok. 150 tys.)

udmurcki (ok. 700 tys.)

saamski (ok. 35 tys.)

języki ugryjskie (ponad 14 mln)

chantyjski (ok. 20 tys.)

mansyjski (wogulski) (ok. 8 tys.)

węgierski (ok. 14 mln)

języki samojedzkie (samodyjskie) (30 tys.)

języki północnosamojedzkie

juracki (nieniecki) (25 tys.)

nganasański (tawgi-samojedzki) (700)

eniecki (jenisej-samojedzki) (200)

języki południowosamojedzkie

selkupski (ostiak-samojedzki) (2 tys.)

kamasyjski (sajan-samojedzki) †

(język jukagirski) (0,7 tys.)

Więcej informacji polski, proto-uralski ...

polski	proto-uralski	fiński	estoński	północnosaamski	erzjański	maryjski	komi	chantyjski	mansyjski	węgierski	nieniecki
ogień	*tuli	tuli	tuli	dolla	tol	tul	tyl-	-	-	-	tu
ryba	*kala	kala	kala	guolli	kal	kol	-	kul	kul	hal	xalya
gniazdo	*pesä	pesä	pesa	beassi	pize	pəžaš	poz	pel	pit'ii	fészek	pyidya
ręka	*käti	käsi	käsi	giehta	ked´	kit	ki	köt	kaat	kéz	-
oko	*śilmä	silmä	silm	čalbmi	śel´me	šinča	śin	sem	sam	szem	sæw°
żyła	*sïxni	suoni	soon	suotna	san	šün	sën	Lan	taan	-	te'
kość	*luwi	luu	luu	-	lovaža	lu	ly	loγ	luw	-	le
wątroba	*mïksa	maksa	maks	-	makso	mokš	mus	muγəl	maat	máj	mud°
iść	*meni-	mennä	minema	mannat	-	mija-	mun-	mən-	men-	megy-/men-	myin-
żyć	*elä-	elää	elama	eallit	eŕa-	ila-	ol-	-	-	él-	yilye-
umrzeć	*kaxli-	kuolla	koolma	-	kulo-	kola-	kul-	kol-	kool-	hal-	xa-
myć	*mośki-	-	mõskma	-	muśke-	muška-	myśky-	-	-	mos-	masø-

Zamknij

[1]
Uralskie języki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
[2]
https://www.researchgate.net/publication/320126371
[3]
Robert LawrenceR.L. Trask Robert LawrenceR.L., The Dictionary of Historical and Comparative Linguistics, Chicago: Fitzroy Dearborn, 2000, s. 358, ISBN 978-1-57958-218-0, OCLC 1101226560 (ang.).
[4]
RihoR. Grünthal RihoR., SirpaS. Penttinen SirpaS., TapaniT. Salminen TapaniT., Proceedings of the Fifth International Finno-Ugrist Students' Conference, Helsinki, 22-26 May 1988, Castrenianum Complex of the University of Helsinki Finno-Ugrian Society, 1989, s. 15, ISBN 978-951-45-5237-3 [dostęp 2020-03-25] (ang.).
[5]
Robert M.W.R.M.W. Dixon Robert M.W.R.M.W. i inni, The Amazonian Languages, Cambridge University Press, 1999, ISBN 978-0-521-57021-3 (ang.).
[6]
Word, wyd. 1–3, t. 54, International Linguistic Association., 2003, s. 303 [dostęp 2020-03-25] (ang.).

[1] [1]
Uralskie języki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].

[2] [2]
https://www.researchgate.net/publication/320126371

[:0-3] [3]
Robert LawrenceR.L. Trask Robert LawrenceR.L., The Dictionary of Historical and Comparative Linguistics, Chicago: Fitzroy Dearborn, 2000, s. 358, ISBN 978-1-57958-218-0, OCLC 1101226560 (ang.).

[4] [4]
RihoR. Grünthal RihoR., SirpaS. Penttinen SirpaS., TapaniT. Salminen TapaniT., Proceedings of the Fifth International Finno-Ugrist Students' Conference, Helsinki, 22-26 May 1988, Castrenianum Complex of the University of Helsinki Finno-Ugrian Society, 1989, s. 15, ISBN 978-951-45-5237-3 [dostęp 2020-03-25] (ang.).

[5] [5]
Robert M.W.R.M.W. Dixon Robert M.W.R.M.W. i inni, The Amazonian Languages, Cambridge University Press, 1999, ISBN 978-0-521-57021-3 (ang.).

[6] [6]
Word, wyd. 1–3, t. 54, International Linguistic Association., 2003, s. 303 [dostęp 2020-03-25] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Wikiwand in your browser!

Języki uralskie

Wikiwand in your browser!

Związki z innymi rodzinami

Kontrowersje

Klasyfikacja języków uralskich

Porównanie

Przypisy