Jędzelewo

Jędzelewo lub Henzelewo^[2][3][4] – jezioro w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Stare Juchy^[5].

Jędzelewo

Henzelewo

Położenie
Państwo	Polska
Region	Pojezierze Mazurskie
Wysokość lustra	126,7 m n.p.m.
Wyspy	2 szt.
Morfometria
Powierzchnia	150,3 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	2750 m 760 m
Głębokość • średnia • maksymalna	3,2 m 13,3 m
Długość linii brzegowej	7700 m
Objętość	4967,2 tys. m³
Hydrologia
Klasa jakości wody	NON (2001)[1]
Rzeki zasilające	Gawlik
Rzeki wypływające	Gawlik
Położenie na mapie gminy Stare Juchy Jędzelewo
Położenie na mapie Polski Jędzelewo
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jędzelewo
Położenie na mapie powiatu ełckiego Jędzelewo
53°56′01″N 22°08′38″E

Położenie i charakterystyka

Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim^[1], w mezoregionie Pojezierza Ełckiego^[6], w dorzeczu Gawlik–Ełk–Biebrza–Narew–Wisła^[7]. Znajduje się około 15 km w kierunku północno-zachodnim od Ełku^[2]. Od strony północno-wschodniej do jeziora wpływa pięciorzędowy ciek wodny o nazwie Gawlik, który łączy zbiornik wodny z jeziorem Gawlik. Gawlik ma odpływ na południowym wschodzie i kieruje wody do jeziora Rekąty. Jezioro jest także zasilane wodami z Jeziora Krzywego. Nad brzegiem znajdują się miejscowości Stare Juchy (na wschodzie) i Kałtki (północny zachód)^[7].

Powierzchnia zlewni całkowitej wynosi 163,6 km², a zlewni bezpośredniej 71,4 ha. Kształt jeziora jest wydłużony^[7].

Linia brzegowa jest mało rozwinięta. Na terenie zbiornika wodnego znajdują się 2 wyspy o łącznej powierzchni 4,7 ha^[2]: Duża Wyspa i Mała Wyspa^[8]. Brzegi wysokie. Wokół akwenu znajdują się pola, łąki i lasy iglaste^[2].

Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)^[9]. W systemie gospodarki wodnej jest jednolitą częścią wód powierzchniowych Jędzelewo o kodzie LW30102 i podlega Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Warszawie, leżąc w regionie wodnym Środkowej Wisły^[10].

Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Łaśmiady w zlewni rzeki Ełk – nr 20^[4]. Objęte jest strefą ciszy^[3]. Znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego o łącznej powierzchni 49 297,2 ha^[11].

Wzdłuż północno-wschodniego brzegu jeziora wiedzie linia kolejowa nr 38^[2].

Przed 1950 jezioro nosiło niemieckie nazwy: Henselewo See i Hänsel See^[12].

Morfometria

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 150,3 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 3,2 m, a maksymalna – 13,3 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 126,7 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 4967,2 tys. m³^[1]. Maksymalna długość jeziora to 2750 m, a szerokość 760 m. Długość linii brzegowej wynosi 7700 m^[2].

Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 117,5 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody – 129,5 m n.p.m.^[1]

Przyroda

W skład pogłowia występujących ryb wchodzą m.in. szczupak, lin, leszcz, płoć i sandacz. Roślinność przybrzeżna nieregularna, duże pasy brzegów bez roślinności, występuje głównie trzcina. Wśród roślinności zanurzonej przeważa wywłócznik i jaskier, nieliczna rdestnica. Największe skupiska znajdują się przy południowych i północno-zachodnich brzegach jeziora^[2].

Zgodnie z badaniem z 1991 roku stwierdzono, że zbiornik wodny jest pozaklasowy^[1]. W 2001 roku również nie przyznano klasy jakości wody, większość badanych wskaźników nie spełniało norm^[7].

Przypisy

1. AdamA. Choiński AdamA., Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 365, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
2. HenrykH. Chmielewski HenrykH., KamilK. Zdanowski KamilK., JerzyJ. Waluga JerzyJ., Jeziora Pojezierza Ełckiego, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2007 (Przewodniki wędkarskie; 7), ISBN 978-83-60111-12-3, OCLC 750639686.
3. Wykaz jezior i rzek, na których wprowadzono zakaz używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi. Zakaz wprowadza w drodze Uchwały Rada Powiatu na podstawie art.41 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art.116 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
4. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie: Obwieszczenie nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących. edziennik.mazowieckie.pl, 30 września 2016. [dostęp 2020-04-03].
5. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 122, ISBN 83-239-9607-5.
6. Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4. Brak numerów stron w książce
7. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2001. Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2002, s. 83–84.
8. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-08-19].
9. MinisterstwoM. Środowiska MinisterstwoM., Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 122 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
10. Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (moduł Jednolite części wód). [dostęp 2017-08-21].
11. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego: Uchwała Nr VII/126/11 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego.. bip.warmia.mazury.pl, 24 maja 2011. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 sierpnia 2017)].
12. Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950.

Encyklopedie internetowe (jezioro):

• PWN: 3917933