Józef Sidor (kapitan)

Józef Sidor (ur. 9 kwietnia 1895 w Przedmieściach Góry, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan lotnictwa Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Józef Sidor

kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1896 Przedmieście Góry
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	do 1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	75 pułk piechoty 3 pułk lotniczy 4 pułk lotniczy Wyższa Szkoła Pilotów Oddział Służby Lotnictwa batalion lotnictwa
Stanowiska	dowódca eskadry dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w Przedmieściach Góry (ówczesny powiat krasnostawski, obecnie sołectwo Krasnegostawu), w rodzinie Jana i Katarzyny z Bojarskich. Podczas I wojny światowej był żołnierzem I Korpusu Polskiego w Rosji. Po zakończeniu wojny wstąpił do Wojska Polskiego. Wziął udział w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej w szeregach 75 pułku piechoty. W 1922 ukończył Niższą i Wyższą Szkołę Lotniczą w Bydgoszczy. Został awansowany na stopień porucznika w korpusie oficerów aeronautycznych ze starszeństwem z dneim 1 czerwca 1919^[1], a następnie na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923^[2]. Jako oficer nadetatowy 3 pułku lotniczego w 1923, 1924 służył w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu., w tym w 1923 pełnił funkcję oficera ordynansowego^[3][4]. Służył także w 4 pułku lotniczym, Wyższej Szkole Pilotów w Poznaniu. W 1928 był oficerem Oddziału Służby Lotnictwa Poznaniu^[5]. W 1928 był przydzielony do Batalionu Lotnictwa, gdzie służył w kolejnych latach^[6]. Pracował na stanowiskach dowódcy eskadry, dowódcy kompanii. W 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.

Jego żoną była Zofia, z domu Wroniecka, z którą miał córkę Hannę.

Po wybuchu II wojny światowej 1939, w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą rzutu kołowego Bazy Lotniczej Nr 3 (dołączyła do niego m.in. ppor. pilot Janina Lewandowska). Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców^[7]. 17 kwietnia 1943 Niemcy wysłali do Katynia grupę polskich oficerów, przetrzymywanych wówczas w oflagach. Wśród nich był podporucznik pilot, który znał kpt. Sidora i rozpoznał w masowych grobach w Katyniu autentyczny dokument przy jego zwłokach^[8]. Było to pismo odmowne wobec wniosku kpt. Sidora o reaktywację wydane w imieniu dowódcy 3 pułku lotniczego, podpisane w zastępstwie przez mjr. Mateusza Iżyckiego (we wcześniejszych latach ww. podporucznik wiedział o staraniach kpt. Sidora celem przywrócenia do służby).

Upamiętnienie

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora^[9]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[10].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Józefowi Sidorowi poświęcono Dąb Pamięci w Krasnymstawie^[11].

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych dwukrotnie
• Medal Niepodległości – 3 czerwca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[12][13]

25 czerwca 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył wniosek, lecz „Krzyża Niepodległości nie przyznano”^[13].

Zobacz też

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• Zbrodnia katyńska

Przypisy

1. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 945.
2. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 864.
3. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 932, 1528.
4. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 853, 1388.
5. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 539, 550.
6. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 230, 746.
7. Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 146. ISBN 83-7001-294-9.
8. Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Londyn: Gryf, 1982, s. 197.
9. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
10. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
11. Bohaterowie. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2018-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-10)].
12. M.P. z 1933 r. nr 131, poz. 172.
13. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-22]..

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.