Isabella Rossellini

Isabella Fiorella Elettra Giovanna Rossellini (ur. 18 czerwca 1952 w Rzymie) – włoska aktorka filmowa i telewizyjna oraz modelka.

Isabella Rossellini

Isabella Rossellini (2024)
Imię i nazwisko	Isabella Fiorella Elettra Giovanna Rossellini
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1952 Rzym
Zawód	aktorka, modelka
Współmałżonek	Martin Scorsese (1979–1982; rozwód) Jonathan Wiedemann (1983–1986; rozwód)
Lata aktywności	od 1976

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Rzymie^[1]. Jej matka, szwedzka aktorka Ingrid Bergman (1915–1982), zagrała m.in. w Casablance (1942), Komu bije dzwon (1943) czy też w Urzeczonej (1945) Alfreda Hitchcocka. Jej ojciec, Roberto Rossellini (1906–1977), był włoskim scenarzystą, reżyserem i producentem filmowym, znanym między innymi z filmów Rzym, miasto otwarte (1945) i Niemcy – rok zerowy (1948)^[2]. Jej siostra bliźniaczka, Ingrid Isotta Rossellini, została adiunktem literatury włoskiej na Columbia University^[3]. Jej brat, Roberto Ingmar Giusto Giuseppe Rossellini, to producent filmowy^[4]. Ma także siostrę przyrodnią, Pię Lindström (z pierwszego małżeństwa matki z Petterem Lindströmem), która została krytykiem teatralnym. Jej przyrodnie rodzeństwo to także Gil, Raffaella^[5] i Marco Romano (zm. w wieku dziewięciu lat)^[6].

Dorastała w Rzymie, w Santa Marinella i Paryżu. W wieku pięciu lat przeszła operację wyrostka robaczkowego^[7]. Kiedy miała 11 lat, zdiagnozowano u niej skoliozę; jako 13-latka nie była w stanie wstać i poruszać się o własnych siłach^[8].

Mając 19 lat wyjechała do Nowego Jorku, gdzie ukończyła Finch College^[9] oraz wydział nauk społecznych w New School University^[10], pracując jako tłumacz i dziennikarka telewizyjna RAI^[11]. Pojawiła się także z przerwami w programie telewizyjnym L’altra Domenica (Inna niedziela) z Roberto Benignim.

Kariera

W 1976 zadebiutowała na ekranie jako zakonnica w melodramacie fantasy Kwestia czasu (A Matter of Time) u boku matki – Ingrid Bergman, Lizy Minnelli, Charlesa Boyera i Fernando Reya. Potem zagrała w dramacie Łąka (Il Prato, 1979) z Michele Placido. Występ w komedii W papieskim oku (Il pap'occhio, 1980) z Roberto Benigni przyniósł jej nagrodę Srebrnej Taśmy Włoskiego Narodowego Stowarzyszenia Dziennikarzy Filmowych.

W wieku 28 lat rozpoczęła karierę modelki, kiedy została sfotografowana przez Bruce’a Webera dla brytyjskiego czasopisma „Vogue”. W latach 1982–1996 była twarzą kosmetyków Lancôme. Współpracowała także z wieloma innymi renomowanymi fotografami, w tym Richardem Avedonem, Stevenem Meiselem, Helmutem Newtonem, Peterem Lindberghem, Normanem Parkinsonem, Eve Arnold, Francesco Scavullo, Annie Leibovitz, Denisem Pielem i Robertem Mapplethorpe^[12]. Trafiła też na okładki takich czasopismach jak „Vogue”, „Elle”, „Marie Claire”, „Vanity Fair”, „Harper’s Bazaar”, „People”, „Interview”, „Film” i „Ekran”^[13].

Pomimo wielkiego sukcesu jako modelka powróciła do aktorstwa. Po śmierci matki w 1982, Rossellini wzięła udział w swoim pierwszym amerykańskim filmie Taylora Hackforda Białe noce (White Nights, 1985) u boku Michaiła Barysznikowa i Gregory’ego Hinesa. Jej przełomową rolą była postać torturowanej piosenkarki z nocnego klubu Dorothy Vallens w dramacie Davida Lyncha Blue Velvet (1986), za którą otrzymała Independent Spirit Awards. Inne znaczące role filmowe w tym okresie to: komedia romantyczna Nikity Michałkowa Oczy czarne (Oci ciornie, 1987) z Marcello Mastroiannim i Marthe Keller, komedia romantyczna Joela Schumachera Kuzyni (Cousins, 1989) z Tedem Dansonem, Sean Young i Williamem Petersenem.

W marcu 1988 w Musée d’Art Moderne w Paryżu odbyła się poświęcona jej wystawa fotografii Portret kobiety^[14][15][16]. W 1992 wzięła udział w erotycznej sesji zdjęciowej do książki Madonny pt. Sex^[17][18].

Została uhonorowana Nagrodą Saturna w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa za kreację Lisle Von Rhoman w czarnej komedii Roberta Zemeckisa Ze śmiercią jej do twarzy (Death Becomes Her, 1992) z Meryl Streep, Goldie Hawn i Bruce’em Willisem. Rola Laury Klein w dramacie psychologicznym Petera Weira Bez lęku (Fearless, 1994) z Jeffem Bridgesem przyniosła jej niemiecką nagrodę Złotej Kamery. W dramacie biograficznym Wieczna miłość (Immortal Beloved, 1994) z Garym Oldmanem wystąpiła jako hrabina Anna Maria von Erdődy, węgierska szlachcianka i jedną z najbliższych powierniczek i przyjaciół Ludwiga van Beethovena. W 1996 wzięła udział w jednym z odcinków sitcomu NBC Przyjaciele (Friends). Za rolę Anny Hauptman w dramacie kryminalnym HBO Zbrodnia stulecia (Crime of the Century, 1996) w reżyserii Marka Rydella zdobyła nominację do Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym.

Jako Katchen w dramacie wojennym Rozdarte niebo (Il cielo cade, 2000) była nominowana do David di Donatello dla najlepszej aktorki. W 2004 Rossellini wystąpiła w off-broadwayowskiej produkcji Terrence’a McNally Syndrom Stendhala (The Stendhal Syndrome)^[19].

W 2024 roku zagrała siostrę Agnes w filmie Konklawe, będącym adaptacją powieści Roberta Harrisa. Za tę rolę była nominowana do nagrody Brytyjskiej Akademii Akademii Filmowej (BAFTA 2025) oraz do Oscara (2025) dla najlepszej aktorki drugoplanowej^[20][21][22].

Przewodniczyła jury konkursu głównego na 61. MFF w Berlinie (2011) oraz jury sekcji "Un Certain Regard" na 68. MFF w Cannes (2015).

Życie prywatne

Rossellini ma podwójne obywatelstwo: włoskie i amerykańskie^[23][24].

W 1974 spotykała się z pisarzem Franco Angeli^[25]. 29 września 1979 wyszła za mąż za reżysera Martina Scorsese, jednak 1 listopada 1982 doszło do rozwodu^{[26][27][28][29]}.

W latach 1983–1986 jej mężem był Jonathan Wiedemann, model z Teksasu, absolwent Harvard University, administrator Microsoft^[30], z którym ma córkę Elettrę Rossellini (ur. 26 lipca 1983). Spotykała się z tancerzem Michaiłem Barysznikowem (1985), reżyserem Davidem Lynchem (1986–1994), aktorem Garym Oldmanem (1994-96) oraz reżyserem i producentem teatralnym Gregorym Mosherem (1996–1997)^[31]. Zaadoptowała syna Roberto (ur. 1993)^[32].

Filmografia

• 1976 Kwestia czasu (A Matter of Time) – Siostra Pia
• 1979 Łąka (Il Prato) – Eugenia
• 1980 Il Papocchio – Isabella
• 1985 Białe noce (White Nights) – Darya Greenwood
• 1986 Blue Velvet – Dorothy Vallens
• 1987 Twardziele nie tańczą (Tough Guys Don't Dance) – Madeleine Regency
• 1987: Oczy czarne (Oci ciornie) – La Signora
• 1987 Sjesta (Siesta) – Marie
• 1988 Zelly i ja (Zelly and Me) – Mademoiselle (Zellie)
• 1989 Czerwony Kapturek (Red Riding Hood)
• 1989 Cousins – Maria Hardy
• 1990 Ivory Hunters
• 1990 Żywoty pań swawolnych (Dames galantes) – Victoire
• 1990 Dzikość serca (Wild at Heart) – Perdita Durango
• 1991 Lies of the Twins – Rachel Marks
• 1991 Caccia alla vedova – Rosanna
• 1992 Ze śmiercią jej do twarzy (Death Becomes Her) – Lisle Von Rhoman
• 1993 Niewinni (The Innocent) – Maria
• 1993 Ogóras (The Pickle)
• 1993 Bez lęku (Fearless) – Laura Klein
• 1994 Wyatt Earp – Big Nose Kate
• 1994 Wieczna miłość (Immortal Beloved) – Anna Marie Erdody
• 1994 The Gift
• 1995 Croce e delizia
• 1996 Pogrzeb (The Funeral) – Clara
• 1996 Wielkie otwarcie (Big Night) – Gabriella
• 1996 Zbrodnia stulecia (Crime of the Century) – Anna Hauptmann
• 1997 Bagaż życia (Left Luggage) – Pani Kalman
• 1997 Odyseja (The Odyssey) – Atena
• 1998 Oszuści (The Impostors) – Królowa
• 1998 Merlin – Nimue
• 2000 Don Kichot (Don Quixote) – Księżna
• 2000 Rozdarte niebo (Cielo cade, Il) – Katchen Einstein
• 2002 Imperium (Empire) – Joanna Menendez
• 2002 Lawirant (Roger Dodger) – Joyce
• 2002 Napoleon Bonaparte (Napoléon) – Joséphine de Beauharnais
• 2003 Samotny kowboj (Monte Walsh) – Martine
• 2003 The Saddest Music in the World – Lady Port-Huntley
• 2003 Tulse Luper Suitcases, Part 1: The Moab Story – pani Moitessier
• 2004 King of the Corner – Rachel Spivak
• 2004 Tulse Luper Suitcases, Part 2: The Vaux to the Sea – Pani Moitessier
• 2004 Ziemiomorze (Legend of Earthsea) – Thar – Najwyższa Kapłanka Bliźniaczych Bóstw
• 2004–2005: Agentka o stu twarzach (Alias) jako Katya Derevko
• 2005 Co jest grane (Heights) – Liz
• 2005 Święto kozła (Fiesta del chivo, La) – Urania
• 2006 Bez skrupułów (Infamous) − Marella Agnelli
• 2006 Architekt (The Architect) – Julia Waters
• 2007: Rockefeller Plaza 30 jako Bianca Donaghy
• 2008 Two Lovers
• 2008 Przypadkowy mąż (The Accidental Husband) – Pani Bollenbecker
• 2024: Konklawe – siostra Agnes