Loading AI tools
Rosyjski malarz (1860-1900) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Isaak Iljicz Lewitan (ros. Исаак Ильич Левитан; ur. 18 sierpnia?/30 sierpnia 1860 w Kibartach, zm. 22 lipca?/4 sierpnia 1900 w Moskwie) – rosyjski malarz żydowskiego pochodzenia, pejzażysta, członek towarzystwa pieriedwiżników[1]. Uznawany za jednego z najwybitniejszych rosyjskich pejzażystów[2].
 Isaak Lewitan, autoportret 1880 | |
| Imię i nazwisko |
Isaak Iljicz Lewitan |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
18 sierpnia?/30 sierpnia 1860 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Urodził się w Kibartach w Królestwie Polskim w żydowskiej, ubogiej, lecz wykształconej rodzinie. Jego ojciec nauczył się kilku języków obcych, dzięki temu później przez pewien czas pracował jako tłumacz[2].
Na początku 1870 jego rodzina przeniosła się do Moskwy. Tam we wrześniu 1873 młody Isaak rozpoczął naukę w Moskiewskiej Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury, gdzie już od dwóch lat pobierał nauki jego starszy brat Abel[3]. Podczas nauki w akademii zwrócił na siebie uwagę swojego profesora Aleksieja Sawrasowa, zyskując jego sympatię[4]. W 1875 zmarła jego matka, a dwa lata później, po ciężkiej chorobie – ojciec. Rodzina straciła wtedy źródła utrzymania. Talent Isaaka został jednak dostrzeżony, dzięki czemu otrzymał stypendium[2]. Był jednym z ulubionych uczniów uczącego w akademii Wasilija Polenowa[5].
Pierwszą dostrzeżoną przez prasę wystawę Lewitan miał w 1877[2]. Dwa lata później, w maju 1879, w związku z falą wystąpień antyżydowskich w Rosji, został zmuszony do przeniesienia się do podmoskiewskiego przysiółka Sałtykowka (Салтыковка), ale wkrótce, pod naciskiem opinii publicznej i w uznaniu jego twórczości, pozwolono mu na powrót[4]. Na początku lat 80 XIX w. pracował dla różnych ilustrowanych magazynów, w których nie tworzył pejzaży a portrety i rysunki ludzi[6].
W 1880 jego obraz Осенний день. Сокольники („Jesienny dzień. Sokolniki”) został kupiony przez znanego kolekcjonera sztuki i filantropa Pawła Trietiakowa, założyciela Galerii Trietiakowskiej, co było przełomem w malarskiej karierze Lewitana[4]. W 1891 r. Lewitan przystąpił do „Towarzystwa Wystaw Objazdowych” – piriedwiżników[3].
W latach 80. XIX w. bardzo zaprzyjaźnił się z Antonem Czechowem, Isaak spędzał dużo czasu z Antonem i jego rodziną[7]. W kwietniu 1892 r. przyjaciele pokłócili się. Powodem sporu było opowiadanie Czechowa pt. Pasikonik, w którym romans głównych bohaterów mocno sugerował istniejący romans między Lewitanem z Sofią Kuwsznikową, żoną znajomego lekarza[3]. W 1895 obaj mężczyźni doszli do pojednania, odbudowując przerwaną przyjaźń[3].
W czerwcu 1895 w wyniku nasilenia neurastenii próbował popełnić samobójstwo[3]. W kolejnych latach jego problemy zdrowotne nasilały się, w 1897 roku miał atak serca[3]. W 1897 u szczytu popularności powrócił do swojej alma mater, by uczyć malarstwa pejzażowego[8]. W 1899 r. pracownię Lewitana wizytował książę Siergiej Aleksandrowicz Romanow wraz z małżonką, wtedy też otrzymał pozwolenie na ponowne zamieszkanie w Moskwie[3].
Zmarł 22 lipca 1900 r. w Moskwie. Ciało Lewitana pierwotnie pochowano na cmentarzu żydowskim, jednak w 1941 szczątki artysty zostały przeniesione na cmentarz Nowodziewiczy i umiejscowione w pobliżu grobu Antona Czechowa. Ostatnim dokończonym obrazem Lewitana był obraz Sianokosy[3].
Isaak Lewitan znany jest przede wszystkim z licznych nastrojowych pejzaży[8]. Jego obrazy zwykle są niezaludnione, bądź przedstawiają pojedyncze postacie, jak w kupionym przez Trietiakowa obrazie Jesienny dzień. Saloniki, na którym widoczna spacerująca kobieta w czerni została domalowana dopiero na koniec, po sugestii znajomego Lewitana. Na obrazie Władimirka namalowana, drobnymi pociągnięciami pędzla postać jest przytłoczona przez otaczający ogrom przestrzeni, szczególnie pustego nieba i niekończącej się drogi[9]. Surowości przedstawionej sceny dodaje historyczne tło, gdyż przedstawiona droga była wykorzystywana do transportu skazanych z Moskwy na Syberię, dodatkowo sam Lewitan był dwukrotnie wygnany z Moskwy przez żydowskie pochodzenie[10].
Największy wpływ na malarski rozwój Lewitana miało jego dwóch wykładowców z akademii - Polenow i Sawarasow. Z okresem nauki (1873 - 1883) łączone bywają pejzaże utrzymane w pogodnym nastroju. Lewitan miał w zwyczaju liczne podróże (także po Europie), szczególnie w miesiącach letnich i jesiennych tworząc podczas studiów plenerowych. W miesiącach letnich i wiosennych zwykle wracał do Moskwy, gdzie tworzył w takiej też tematyce[2].
Artysta w wielu dziełach chciał przedstawić drzemiącą w nim poetyckość, a także wpływ kontaktu z naturą na niego samego. Na początku lat 80. XIX w. stworzył wiele niewielkich, intymnych, niekiedy tajemniczych, pejzaży m.in. Wiosna w lesie (1882) czy Pierwsza zieleń. Maj (1883)[7].
Pejzażom Lewitana przypisywany jest duch metafizyczny i filozoficzny. W swoich dziełach malarz przedstawiał życie ludzkie jako marność przy ogromie wszechświata i potędze natury[7]. Przykładem w ten sposób interpretowanego dzieła jest Nad wiecznym spokojem (1894). Obraz ukazuje mały skrawek lądu wobec dominującego nieba i otaczającej go wody. Na skrawku lądu artysta umiejscowił samotny kościółek, symbolizujący duchowość i życie, a tuż za nim kilka grobów ukazujących ulotność życia ludzkiego. Skrawek lądu w porównaniu z dominującym firmamentem pokazuje nicość człowieka i potęgę niebios[2][4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
