Igor Mitoraj

Igor Mitoraj, właściwie Jerzy Makina^[1], następnie Jerzy Mitoraj (ur. 26 marca 1944 w Oederan (Niemcy)^[2], zm. 6 października 2014 w Paryżu^[3][4][5][6]) – polski rzeźbiarz, emigrant od 1968 tworzący poza granicami Polski, we Francji i Włoszech, znany z monumentalnych rzeźb w klasycystycznym stylu, przedstawiających uszkodzone ludzkie korpusy. Zdobył uznanie szczególnie w Europie zachodniej^[7].

Igor Mitoraj

Jerzy Mitoraj

Mitoraj w 2014 roku
Data i miejsce urodzenia	26 marca 1944 Oederan
Data i miejsce śmierci	6 października 2014 Paryż lub Cornillon-Confoux
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Dziedzina sztuki	rzeźba
Odznaczenia

Młodość

Syn deportowanej na teren Rzeszy Niemieckiej polskiej robotnicy przymusowej, Zofii Makiny i francuskiego jeńca wojennego^[2], oficera Legii Cudzoziemskiej, polskiego pochodzenia^[8]. Po zakończeniu wojny pojechał z matką do jej rodziców w Polsce. Dzieciństwo i młodość spędził w miejscowości Grojec pod Oświęcimiem^[2]. Kiedy matka wyszła za mąż za Czesława Mitoraja, syn jej przyjął nazwisko ojca przybranego. Po ukończeniu Liceum Plastycznego w Bielsku-Białej^[2] w 1963, przez rok pracował w Miejskim Handlu Detalicznym w Katowicach. Z tej pracy zrezygnował z niewiadomych przyczyn, po czym w październiku 1965 roku rozpoczął pracę w Zakładach Chemicznych "Oświęcim" w Oświęcimiu (ZChO) na stanowisku plastyka zakładowego^[9]. W 1966 roku wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora. Nie jest pewne czy zakończył studia w Krakowie, ponieważ koniunktura polityczna umożliwiła mu wyjazd do Paryża w 1968 gdzie miał zamiar odnaleźć ojca, lecz do spotkania nie doszło.

Początki kariery artystycznej

W czasie studiów w krakowskiej ASP miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w krakowskich „Krzysztoforach”, po czym wyjechał do Paryża, gdzie zmienił swe imię Jerzy na Igor, i udało mu się kontynuować studia w École des Beaux Arts. W Paryżu zaczynał jako malarz i grafik. Fascynacja sztuką i kulturą Azteków, której doświadczył podczas rocznej podróży dookoła Meksyku wyzwoliła w nim zainteresowanie rzeźbiarstwem. Swoje prace wystawiał^[10] w galerii „La Hune” w Dzielnicy Łacińskiej Paryża, związanej z księgarnią o tej samej nazwie (1976).

Po otrzymaniu propozycji przygotowania wystawy dla galerii „ArtCurial” w Paryżu, wyjechał na rok do centrum artystycznych odlewni w brązie oraz kamieniarzy, zajmujących się obróbką marmuru w Pietrasanta we Włoszech. Tam zapoznał się z techniką, i powstały jego pierwsze prace w brązie oraz monumentalne rzeźby z białego marmuru z pobliskich kamieniołomów koło Carrary.

Działalność

Mitoraj dzielił swój czas pomiędzy Paryż i Pietrasantę, gdzie od 1983 miał swoją pracownię^[11]. Tematyką jego rzeźb było ludzkie ciało w stanie kruchości. Artysta odwoływał się często do greckich postaci mitycznych np. Ikara, Tyndareosa, Centaura, Erosa, Marsa, Gorgon i wskazywał na ich ułomność przez wyolbrzymienie, fragmentację i umyślne spękania i uszkodzenia powierzchni posągów, lub powalenie ich na ziemię. Jego sztuka była czasami odbierana jako kicz^[12].

Igor Mitoraj zmarł 6 października 2014 w Paryżu^{[6][5][3][13]}. Pochowany jest na cmentarzu w Pietrasancie^[14].

We wrześniu 2025 jego rzeźba „Tindaro” została sprzedana na aukcji za rekordowe na polskim rynku 6,89 miliona złotych^[1].

Odznaczenia

• W 2003 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez krakowską Akademię Sztuk Pięknych, jako pierwszy odbiorca tego zaszczytu na tej uczelni^[15].
• 5 października 2005, został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[16].
• Postanowieniem z 24 kwietnia 2012 „za wybitne zasługi dla polskiej i światowej kultury, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej” Jerzy Mitoraj został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[17]. Wręczenie odbyło się 3 maja 2012^[18].
• 25 października 2023 na mocy uchwały Rady Gminy otrzymał pośmiertnie godność Honorowego Obywatela gminy Oświęcim^[2], jako wyraz najwyższego szacunku i podziwu dla Jego talentu i działalności twórczej^[19].

Wybrane wystawy

• 1976: pierwsza indywidualna wystawa malarstwa i grafiki w Galerie La Hune w Paryżu
• 1977: indywidualna wystawa rzeźb i biżuterii z brązu w ArtCurial w Paryżu przy Av. Matignon
• 1986: zaproszenie na 42. Biennale w Wenecji
• 1989: wystawa w New York Academy of Art
• 1999: wystawa w Museo Archeologico oraz w Ogrodach Boboli we Florencji
• 2001: wystawa w Muzeum Olimpijskim w Lozannie
• 2003: wystawa na placach miast Polski – Rzeźby i rysunki Igora Mitoraja: Poznań (16 października 2003 – 25 stycznia 2004)
• 2003: otwarcie przez Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wystawy 60 dzieł Mitoraja, w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie
• 2004: 56 klasycznych rzeźb Mitoraja, wykonanych z brązu, żeliwa, białego i czarnego marmuru oraz terakoty, 36 rysunków artysty z lat 1976–2001 oraz 14 rzeźb z brązu wystawionych na Rynku Głównym, Kraków (17 października 2003 – 25 stycznia 2004); Warszawa (11 lutego – 25 kwietnia 2004)

Rzeźby w plenerze

• Santa Cruz de Tenerife – „Per Adriane”
• Paryska dzielnica La Défense (wejście do Uniwersytetu) – Ikaria, Wielki Toskańczyk, Tyndareos
• Park Olimpijski w Lozannie – Corazza
• Piazza Monte Grappa w Rzymie – Bogini Rzymu
• Abuta na Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Światło księżyca); repliki dzieła stoją też w Londynie (przed British Museum), w Scheveningen (na wydmach, w pobliżu muzeum Beelden aan Zeee) i w Poznaniu.
• Mediolan – Fontanny Centaura
• Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri w Rzymie – wrota do świątyni
• Eros spętany (Eros Bendato) na Rynku Głównym w Krakowie oraz w St Louis Citygarden, USA.
• 1994: Centaur (Centauro) na placu w Muzeum Pompejów, Forum of Pompeii. Odlew z brązu
• 2001: Ikaria Grande na Wyspie Ortygia w Syrakuzach

Wybrane prace

• 
  Luci di Nara on the Beeld boulevard, Scheveningen, Holandia
• 
  Walencja
• 
  Eros spętany (Eros Bendato), brąz, 1999 wystawa w Krakowie w 2003
• 
  Madryt
• 
  Bazylika Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie
• 
  Gambe Alate, brąz, 2002, wystawa w Krakowie w 2003
• 
  Ikaro Alato, Centrum Olimpijskie w Warszawie, 2004
• 
  Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
• 
  Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
• 
  Héros de Lumière, Carrara marble (1986) w Yorkshire Sculpture Park
• 
  Rzeźba Chrystusa na drzwiach bazyliki Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie
• 
  Tindaro (1997) w Warszawie we wrześniu 2025