Hipparion

Hipparion (z greckiego hipparion – konik^[1]) – wymarły rodzaj nieparzystokopytnych z rodziny koniowatych, żyjący od miocenu do plejstocenu. Zasiedlał Amerykę Północną, Eurazję i Afrykę.

Hipparion
De Christol, 1832
Okres istnienia: 23–0,78 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 23/0.78 23/0.78
Szkielet Hipparion laromae
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	nieparzystokopytne
Podrząd	koniokształtne
Rodzina	koniowate
Rodzaj	Hipparion De Christol, 1832
Gatunki Hipparion anthonyi Merriam 1916 H. chiai Liu et al. 1978 H. concudense Pirlot 1956 H. condoni Merriam 1915 H. crassum Gervais 1859 H. dietrichi Wehrli 1941 H. fissurae Crusafont & Sondaar 1971 H. forcei Richey 1948 H. gromovae Villalta & Crusafont 1957 H. laromae Pesquero et al. 2006 H. lufengense Sun, 2013 H. longipes Gromova 1952 H. macedonicum Koufos 1984 H. matthewi Abel 1926 H. mediterraneum Roth & Wagner 1855 H. molayanense Zouhri 1992 H. philippus Koufos & Vlachou, 2016 H. periafricanum Villalta & Crusafont 1957 H. phlegrae Lazaridis & Tsoukala 2014 H. rocinantis Hernández Pacheco 1921 H. sanfondensis Frick 1933 H. sanjuanensis Frick 1933 H. sellardsi Matthew & Stirton 1930 H. shirleyae MacFadden 1984 H. sithonis Koufos & Vlachou, 2016 H. tehonense Stirton 1940 H. weihoense Liu et al. 1978

Wyobrażenie stada Hipparion

Systematyka

Początkowo sądzono, że był jednym z taksonów linii filogenetycznej bezpośrednio prowadzącej do rodzaju Equus, jednak już na przełomie lat 50/60. XX w. podawano, że jest to rodzaj z bocznej linii zanikłej bezpotomnie w plejstocenie^[2]. Wywodzi się od rodzaju Merychippus^[3]. W obrębie rodzaju niektórzy badacze wyróżniają kilka podrodzajów lub morfotypów. Kwestionowany jest status kilku gatunków w obrębie rodzaju Hipparion, które wydzielane są albo jako odrębne, albo jako mieszczące się w obrębie cech innego gatunku^[4] .

Gatunki^[5]:

• † Hipparion anthonyi Merriam 1916
• † H. chiai Liu et al. 1978
• † H. concudense Pirlot 1956
• † H. condoni Merriam 1915
• † H. crassum Gervais 1859
• † H. dietrichi Wehrli 1941
• † H. fissurae Crusafont and Sondaar 1971
• † H. forcei Richey 1948
• † H. gromovae Villalta and Crusafont 1957
• † H. laromae Pesquero et al. 2006
• † H. lufengense Sun, 2013
• † H. longipes Gromova 1952
• † H. macedonicum Koufos 1984
• † H. matthewi Abel 1926
• † H. mediterraneum Roth and Wagner 1855
• † H. molayanense Zouhri 1992
• † H. philippus Koufos & Vlachou, 2016
• † H. periafricanum Villalta and Crusafont 1957
• † H. phlegrae Lazaridis and Tsoukala 2014
• † H. rocinantis Hernández Pacheco 1921
• † H. sanfondensis Frick 1933
• † H. sanjuanensis Frick 1933
• † H. sellardsi Matthew and Stirton 1930
• † H. shirleyae MacFadden 1984
• † H. sithonis Koufos & Vlachou, 2016
• † H. tehonense Stirton 1940
• † H. weihoense Liu et al. 1978

Cechy charakterystyczne anatomii

Miał trzy palce^[6], obecny był izolowany protokon (guzek na powierzchni trącej górnych trzonowców, leżący w środkowej części i większy od bocznych guzków^[7]), obie te cechy są diagnostyczne dla rodzaju^[8], zęby silnie hypsodontowe^[9], głowa proporcjonalnie krótsza w porównaniu do współczesnego konia^[10].

Występowanie

Hipparion pojawił się w Ameryce Północnej w miocenie. W późnym miocenie część populacji Hipparion migrowała z Ameryki Północnej do Azji przez rejon Beringii, skąd dotarła około 9 mln lat temu do Indii^[11]. Dotarła też do Europy, gdzie znana jest m.in. ze stanowisk hiszpańskich wieku 10,7 mln lat^[12]. Część populacji eurazjatyckiej Hipparion około 10 mln lat temu (w miocenie) migrowała do wschodniej Afryki^[13]. Znane są tropy dorosłego osobnika i źrebaka Hipparion zostawione na warstwie świeżego tufu 3,5 mln lat temu koło Laetoli^[14]. W Europie Hipparion zanikł około 2,5 mln lat temu^[15].

Środowisko życia

Był trawożerny, zamieszkiwał obszary stepowe^[16][17].

Przypisy

1. Kielan-Jaworowska 1963 ↓, hasło „Koniowate”.
2. Bieda 1969 ↓, s. 459, 465.
3. Szarski 1990 ↓, s. 509.
4. Pesquero, Alberdi i Alcalá 2006 ↓.
5. Dane o rodzaju w The Paleobiology Database. [dostęp 2017-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-12)].
6. Franzen 2010 ↓, s. 94.
7. Patrz opis: Bieda 1969 ↓, s. 316.
8. Pesquero, Alberdi i Alcalá 2006 ↓, s. 350.
9. Franzen 2010 ↓, s. 98.
10. Bieda 1969 ↓, s. 465.
11. Franzen 2010 ↓, s. 115, 123, 135.
12. Garcés i in. 2003 ↓, s. ?.
13. Franzen 2010 ↓, s. 127, 142.
14. Franzen 2010 ↓, s. 84.
15. Franzen 2010 ↓, s. 138.
16. Franzen 2010 ↓, s. 142.
17. Szarski 1990 ↓, s. 509–510.

Bibliografia

• FranciszekF. Bieda FranciszekF., Paleozoologia, t. 2: Strunowce, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1969, OCLC 749167029.
• Jens LorenzJ.L. Franzen Jens LorenzJ.L., The rise of horses, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2010, s. 211, ISBN 978-0-8018-9373-5, OCLC 298538023 (ang.).
• M.M. Garcés M.M. i inni, „Hipparion dispersal” in Europe: magnetostratigraphic constraints from the Daroca area (Spain), Coloquios de Paleontología Vol. Ext. 1, 2003, s. 171–178, ISSN 1132-1660, OCLC 774507379 (ang.).
• ZofiaZ. Kielan-Jaworowska ZofiaZ. (red.), Słownik paleontologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1963, OCLC 830238328.
• Ma DoloresM.D. Pesquero Ma DoloresM.D., María TeresaM.T. Alberdi María TeresaM.T., LuisL. Alcalá LuisL., New Species of Hipparion from La Roma 2 (Late Vallesian; Teruel, Spain): A Study of the Morphological and Biometric Variability of Hipparion primigenium, „Journal of Paleontology”, 80 (2), 2006, s. 343-356, OCLC 5554065460, JSTOR: 4095130 (ang.).
• HenrykH. Szarski HenrykH., Historia zwierząt kręgowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990, ISBN 83-01-09155-X, OCLC 834081005.

Kontrola autorytatywna (takson kopalny):

• BNCF: 34681

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 2361860
• SNL: Hipparion

Identyfikatory zewnętrzne:

• GBIF: 4830490
• identyfikator taksonu Fossilworks: 43000