Herbert Lange

Herbert Lange (ur. 29 września 1909 w Menzlinie, zm. 20 kwietnia 1945 pod Bernau) – niemiecki zbrodniarz wojenny, założyciel i pierwszy komendant obozu zagłady Kulmhof.

Herbert Lange

SS-Sturmbannführer
Data i miejsce urodzenia	29 września 1909 Menzlin
Data i miejsce śmierci	20 kwietnia 1945 Bernau
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Formacja	SS
Stanowiska	komendant Kulmhof
Główne wojny i bitwy	Akcja T4

Życiorys

Urodził się na Pomorzu (w Menzlinie), bez powodzenia studiował prawo, do NSDAP i SA wstąpił w 1932 (w 1933 stał się także członkiem SS). Lange pracował następnie w niemieckiej policji, zostając podkomisarzem w 1935. Brał aktywny udział w tzw. akcji T4 (likwidacji osób niepełnosprawnych i inwalidów w Rzeszy). 9 listopada 1939 został skierowany do służby w okupowanej Polsce.

Sonderkommando Lange ponosi odpowiedzialność za śmierć co najmniej 6219 polskich i niemieckich pacjentów szpitali psychiatrycznych, głównie na terenie ówczesnego Kraju Warty w tym m.in.:

• Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka – 1201 pacjentów,
• Zakład Psychiatryczny w Owińskach – 1100 pacjentów,
• Szpital Psychiatryczny w Kościanie – ponad 1000 niemieckich i 600 polskich pacjentów,
• Szpital im. dr. J. Babińskiego w Łodzi – 692 pacjentów,
• Dom Starców w Śremie – 126 osób,
• Szpital Psychiatryczny w Warcie – 792 pacjentów.

Był również odpowiedzialny za mord na kilku tysiącach Żydów w Lesie Krążel w gminie Kazimierz Biskupi^[1] oraz w Lesie Rudzickim^[2].

W 1941 Lange otrzymał zadanie wybudowania pierwszego obozu zagłady, który umiejscowiono w Chełmnie nad Nerem (niem. Kulmhof) w tzw. Wartheland (Kraju Warty, utworzonym z części okupowanych ziem polskich). Obóz przeznaczony był głównie do eksterminacji polskich Żydów z Wielkopolski i ziemi łódzkiej (mordowano w nim także Żydów z Europy Zachodniej), a rozpoczął działalność 8 grudnia 1941. Lange, wykorzystując swoje doświadczenia z akcji T4, wprowadził metodę zabijania tlenkiem węgla wydzielanym ze spalin samochodów ciężarowych w tzw. mobilnych komorach gazowych. W sumie w Chełmnie zamordowano ok. 250-340 tysięcy ludzi. Lange pełnił funkcję komendanta obozu do wiosny 1942 (zastąpił go Hans Johann Bothmann) i jest odpowiedzialny za śmierć dziesiątek tysięcy ludzi.

W 1942 został przeniesiony do RSHA, do pracy w Kripo (hitlerowskiej policji kryminalnej). Jego przełożonym był Arthur Nebe, a Lange pełnił służbę jako radca kryminalny (tzw. Kriminalrat). Następnie odegrał znaczną rolę w poszukiwaniu i aresztowaniu członków zamachu na Hitlera, który miał miejsce 20 lipca 1944, za co otrzymał awans na SS-Sturmbannführera (odpowiednik majora). Herbert Lange zginął w walce z oddziałami radzieckimi podczas bitwy o Berlin 20 kwietnia 1945.

Bibliografia

• Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945? S. Fischer, Frankfurt am Main 2003, ISBN 3-596-16048-0.
• Mathias Beer: Die Entwicklung der Gaswagen beim Mord an den Juden. In: Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte 35 (1987), S. 403-417.
• Volker Rieß: Die Anfänge der Vernichtung „lebensunwerten Lebens” in den Reichsgauen Danzig-Westpreußen und Wartheland 1939/40. Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main und anderen Orten. 1993, ISBN 3-631-47784-8.
• Ernst Klee (Hrsg.): Dokumente zur „Euthanasie”. Fischer Taschenbuch Verlag 4327, Frankfurt am Main 1985, ISBN 3-596-24327-0.
• Eugen Kogon, Hermann Langbein, Adalbert Rückerl (Hrsg.): Nationalsozialistische Massentötungen durch Giftgas. Eine Dokumentation. S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1988, ISBN 3-10-039304-X.
• Ernst Klee, Willi Dreßen, Volker Rieß (Hg.): „Schöne Zeiten”. Judenmord aus Sicht der Täter und Gaffer. S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1983, ISBN 3-10-040402-5.
• Janusz Gulczyński: Obóz śmierci w Chełmnie nad Nerem. Konin 1991.
• Christabel Bielenberg, Als ich Deutsche war: 1934 – 1945; e. Engländerin erzählt Autoris. dt. Fassung von Christian Spiel, München: Beck, 1987 ISBN 3-406-31919-X.

Przypisy

1. ZbigniewZ. Chodyła ZbigniewZ., Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2. wyd, Kazimierz Biskupi: Społeczny Komitet Obchodów 700-lecia Otrzymania Praw Miejskich Miejscowości Kazimierz Biskupi, 2001, s. 205, ISBN 83-88349-03-1, OCLC 52818447 [dostęp 2022-05-26].
2. Marek Kaźmierczak, Znak, ideologia, zapomnienie – Uwagi o grobie upamiętniającym zagładę Żydów w lesie Niesłusz-Rudzica, Pamiętnik Literacki CIV 2013, z. 4, s. 230, PL ISSN 0031-0514

Linki zewnętrzne

• Życiorys Herberta Lange

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000022851114
• VIAF: 33223236
• GND: 13575397X