Loading AI tools
oficer służb specjalnych PRL, dyplomata Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Henryk Wendrowski ps. „Zygmunt”, „Kos” (ur. 28 grudnia 1915?/10 stycznia 1916 w Saratowie[1], zm. 19 marca 1997 w Warszawie[2]) – funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa i wywiadu PRL, ambasador PRL w Danii i Islandii.
 | |
 pułkownik SB | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 stycznia 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 marca 1997 |
| Formacja |
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego |
| Odznaczenia | |
 | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ambasador PRL w Danii | |
| Okres |
od 17 września 1968 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Był synem Hugona Wendrowskiego (1890–1946) i Zofii Wendrowskiej z d. Iżel (1897–1973). Jego ojciec był pracownikiem kolei, matka prowadziła gospodarstwo domowe. Miał dwoje rodzeństwa, Edwarda (ur. 1919) i Lucynę (ur. 1925)[3].
Od 1919 mieszkał z rodziną w Białymstoku. Tam w 1930 ukończył szkołę powszechną, w 1935 Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Króla Zygmunta Augusta. Od 1937 pracował jako nauczyciel, najpierw w Nowym Dworze koło Grodna, następnie jako kierownik szkół w Dubrowsku i Brodnicy[3]. W sierpniu 1939 uzyskał stopień kaprala podchorążego w 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich, nie brał udziału w działaniach wojennych we wrześniu 1939[4]. Od października 1939 do czerwca 1941 pracował jako nauczyciel w miejscowości Kołodzież, znajdującej się pod okupacją sowiecką[4]. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Białegostoku pracował jako robotnik[5].
Prawdopodobnie od 1941 uczestniczył w działaniach konspiracyjnych, jako szef komórki legalizacyjnej w Komendzie Okręgu VIII Białystok Polskiej Organizacji Zbrojnej, w marcu 1942 został żołnierzem Armii Krajowej, używał pseudonimów „Narbutt”, „Kos” i „Nawrot”. 1 lipca 1942 został kierownikiem legalizacji Oddziału II Komendy Okręgu AK Białystok, we wrześniu 1942 awansowany do stopnia plutonowego podchorążego[5]. Pod koniec 1943 zatrzymany na kilka dni przez Niemców, następnie wyjechał z Białegostoku i ukrywał się we wsiach w okolicach Knyszyna. W 1944 został kierownikiem komórki legalizacji w Inspektoracie V AK Białystok-Sokółka[6]. 17 sierpnia 1944 został aresztowany przez władze sowieckie i zgodził się na współpracę, pomagając w dekonspiracji członków AK z Okręgu i Inspektoratu Białystok[7].
W marcu 1945 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, pracował w Komitecie Powiatowym w Białymstoku[8]. We wrześniu 1945 został funkcjonariuszem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olecku, na stanowisku starszego referenta. Z dniem 1 kwietnia 1946 został p.o. szefa tej placówki, 29 czerwca 1946 awansowano go do stopnia podporucznika[8]. W praktyce nie wykonywał przez większą część czasu swoich obowiązków, pracując bezpośrednio dla Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W związku z tym w sierpniu 1946 został przeniesiony do dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku. Został zaangażowany w akcję przeciwko oddziałowi NSZ, dowodzonemu przez Henryka Flame. Dla swojego uwiarygodnienia współtworzył na Śląsku fikcyjne struktury okręgu NSZ, tzw. Śląskie Siły Zbrojne[9]. Występując wobec niego jako oficer NSZ, kapitan „Lawina” podporządkował sobie ten oddział i wydał mu rozkaz przerzutu z okolic Baraniej Góry na Dolny Śląsk. W wyniku tej operacji ponad stu żołnierzy zostało zamordowanych w kilku miejscach na Opolszczyźnie[10]. Po zakończeniu tej akcji, od października 1946 pracował jako starszy referent sekcji 2 Wydziału III Departamentu III MBP, w listopadzie 1946 został awansowany do stopnia porucznika, od 1 marca 1947 kierował swoją sekcją, od sierpnia 1947 kierował sekcją 2 Wydziału II Departamentu III[11]. W pierwszej połowie 1947 uczestniczył jako przedstawiciel MBP w rozmowach z członkami Okręgu WiN Białystok[11].
Uczestniczył w kolejnych akcjach przeciw podziemiu antykomunistycznemu. W 1947 podając się za przedstawiciela „okręgu NSZ” nawiązał kontakt z ks. Rudolfem Marszałkiem. Brał też udział w wymierzonej przeciwko Zrzeszeniu WiN Operacji Cezary. Podawał się za szefa informacji V Komendy WiN. W lipcu 1948 został awansowany do stopnia majora. Dla uniknięcia dekonspiracji w maju 1949 przeszedł na etat niejawny, a w lutym 1950 formalnie przeniesiony w stan nieczynny[12]. Po zakończeniu w grudniu 1952 operacji Cezary przez dłuższy czas rozważano jego powrót do służby jawnej. Ostatecznie, z dniem 17 grudnia 1953 został naczelnikiem Wydziału III Departamentu III MBP (od 1 stycznia 1955 Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego). Od 7 grudnia 1955 do 10 maja 1956 był wicedyrektorem Departamentu III[13]. Od 28 listopada 1956 do 1 lipca 1958 był naczelnikiem Wydziału IX, od lipca 1958 do 1 maja 1961 naczelnikiem Wydziału VIII (był to ten sam wydział ze zmienionym numerem)[14], od 4 maja 1961 naczelnikiem Wydziału III Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[13]. W 1957 został awansowany do stopnia podpułkownika, w 1959 ukończył studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Głównej Służby Zagranicznej[15].
Od 15 maja 1962 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, początkowo jako wicedyrektor, a od 1 stycznia 1963 dyrektor Departamentu Łączności. Od lutego 1965 do marca 1966 był przedstawicielem Polski w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. Następnie został radcą ministra w Departamencie V MSZ, od 1 grudnia 1966 był dyrektorem Departamentu Konsularnego MSZ. Z dniem 7 sierpnia 1968 otrzymał w stopniu pułkownika emeryturę milicyjną[15].
Od lipca 1968 do lipca 1973 był ambasadorem PRL w Danii, od 1975 dyrektorem Departamentu Konsularnego MSZ, od 1979 do listopada 1981 ambasadorem PRL w Islandii. Następnie przeszedł na emeryturę[16].
Został pochowany na Cmentarzu Północnym w Warszawie[17].
Według[2]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
