Helena Stattler

Helena Maria Regina Stattler, także jako Helena Stattlerówna, ps. „Stasińska” (ur. 24 września 1875, zm. 1 sierpnia 1955) – polska poetka, matematyczka, nauczycielka, pedagog, autorka podręczników szkolnych, działaczka niepodległościowa i oświatowa, encyklopedystka^[1] .

Helena Stattler

Stasińska

Data urodzenia	24 września 1875
Data śmierci	1 sierpnia 1955
Zawód, zajęcie	matematyk, pedagog
Narodowość	polska
Rodzice	Juliusz, Cecylia
Krewni i powinowaci	Wojciech (dziadek), Henryk (wujek), Klementyna, Maria (siostry), Janusz Jędrzejewicz (szwagier)
Odznaczenia

Życiorys

Pochodziła z rodziny o artystycznych tradycjach. Była wnuczką malarza Wojciecha Stattlera (1800-1875) i pochodzącej z Rzymu Klementyny z domu Colonna-Zerboni (zm. 1897 w wieku 89 lat^[2]), córką muzyka Juliusza Stattlera (1844-1901)^[3] i Cecylii (1852-1911) oraz bratanicą rzeźbiarza Henryka Stattlera (1834-1877)^[4][5][6]. Była siostrą Klementyny (-1957) i Marii (1880-1944, rzeźbiarka, żona Janusza Jędrzejewicza)^[7][8].

Została nauczycielką, brała udział w tajnym nauczaniu^[9]. Była poetką^[10], tłumaczką, dokonała przekładów wierszy Paula Verlaine’a^[11], podręcznika Trygonometrya E. Borela (1910)^[12][13]. Publikowała w „Przeglądzie Pedagogicznym”^[14].

Podczas I wojny światowej pod pseudonimem „Stasińska” pracowała w szpitalu dla chorych na gruźlicę w Zakopanem w całym okresie jego działalności do 20 listopada 1915 (leczyli się w nim legioniści)^[15] (służyła w nim też Klementyna Stattler ps. „Klima”^[16]). Później działała w Polskiej Organizacji Wojskowej^[15].

W czasie wojny z bolszewikami (od sierpnia 1920 do 1 listopada 1921) pełniła służbę w Sekcji Propagandy i Opieki nad żołnierzami Ministerstwa Spraw Wojskowych, jako instruktorka oświatowa tzw. „spioszka”^[15][17].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej pozostawała działaczką oświatową. Została udziałowcem założonego w 1924 Powszechnego Uniwersytetu Korespondencyjnego^[18]. 25 września 1928 została mianowana członkiem Komisji ocen podręczników i środków naukowych w zakresie matematyki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego^[19][20], po czym zrezygnowała z zasiadania w tej komisji^[21]. Była członkiem Instytutu Oświaty Dorosłych^[22].

Zmarła 1 sierpnia 1955^[23].

Publikacje

Była encyklopedystką, edytorką dwutomowej Podręcznej encyklopedii pedagogicznej wydanej w latach 1923–1925 we Lwowie przez Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych i Średnich i Wydawnictwo Książnica Polska. Napisała do niej hasło Matematyka^[1] . Opublikowała również:

• Początki nauki rachunków w układzie metodycznym (1906)^[24]
• Zbiór zadań arytmetycznych w zakresie klasy III-ej (1906, wraz z Januszem Jędrzejewiczem)^[25][26]
• Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 1 (1907)
• Początki geometryi: przykłady i ćwiczenia praktyczne, Część 1 (1909, współautorka: Maria Borowiecka)
• Jak uczyć matematyki w szkołach ludowych na wsi i w mieście: garść uwag metodycznych do użytku nauczycielstwa ludowego (1916)
• Nauka rachunków dla samouków. Ks. 1, Rachunek od 1 do 100 (1917)
• Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 2
• Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 3 (1917)
• Zbiór zadań na ułamki dla szkół średnich (1918)
• Arytmetyka dla żołnierzy: podręcznik dla uczniów i dla nauczycieli (1920)
• Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Część 1 (1920)
• Zadania rachunkowe dla dorosłych. Cz. 1 (1932)^[27]
• Zadania rachunkowe dla dorosłych na wsi. Cz. 1, Liczby całkowite (1934, współautor: Kazimierz Wyszomirski)
• Z doświadczeń metodyki rachunków: protokóły lekcyj i dyskusyj P.W.K.N. (1936)
• Zadania rachunkowe dla dorosłych na wsi: Ułamki i procenty, Część 2 (1936, współautor: Kazimierz Wyszomirski)
• Zadania rachunkowe dla dorosłych w mieście, Część 2 (1937)

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)^[17]
• Krzyż Walecznych^[15]
• Krzyż Legionowy^[15]
• Krzyż Polskiej Organizacji Wojskowej^[15]

Przypisy

1. Kierski 1923 ↓.
2. Klementyna Stattler. Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 225, s. 7, 16 sierpnia 1897. Klementyna Stattler. Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 226, s. 3, 17 sierpnia 1897.
3. Juliusz Kornel Stattler. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-02].
4. Ś. p. Juliusz Stattler. „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Nr 49 (949), s. 531, 533-534, 7 grudnia 1901.
5. Henryk Antoni Stattler. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-05-03].
6. Maria Stattler, Juliusz Stattler. myheritage.pl. [dostęp 2019-05-13].
7. Zbigniew Osiński: Janusz Jędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885-1951). Lublin: 2008, s. 29, 227, 328, 334. ISBN 978-83-227-2704-1.
8. Maria Stattler. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-02].
9. Danuta Waniek: Kobiety PPS. przeglad-socjalistyczny.pl. [dostęp 2015-11-25].
10. Cecylia Walewska: Ruch kobiecy w Polsce. Cz. 1. Warszawa: 1909, s. 28.
11. Spis rzeczy. „Chimera”, s. 484, T. 6 z 1902.
12. Nauczanie trygonometrii w polskich szkołach średnich. Rys historyczny. [dostęp 2015-05-02].
13. Książki nadesłane do redakcji. „Przegląd Techniczny”, s. 439, nr 36 z 8 września 1910.
14. Helena Stattlerówna. Jedna z przyczyn bierności umysłowej uczniów. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 195–196, nr 17 z 1 września 1904.
15. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Helena Stattlerówna. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2018-05-03].
16. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Klementyna Stattlerówna. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2018-05-03].
17. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 37.
18. Jak J. Jędrzejewicz robił oświatę. „Głos Mazowiecki”, s. 2, nr 34 z 11 lutego 1937.
19. Kwalifikacja książek i pomocy szkolnych. „Oświata i Wychowanie”, s. 801, nr 9 z 1932.
20. 217. Zmiany w składzie osobowym komisji oceny podręczników i środków naukowych. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, s. 525, nr 13 (206) z 1 grudnia 1928.
21. 154. Zmiana w składzie osobowym Komisji ocen podręczników i środków naukowych w zakresie matematyki. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, s. 471, nr 11 (218) z 16 października 1929.
22. Instytut Oświaty Dorosłych. Sprawozdanie za rok 1928/29. Warszawa: Instytut Oświaty Dorosłych, 1930, s. 31.
23. Informacje o zmarłym: Helena Maria Stattler. [dostęp 2015-05-02].
24. Wydawnictwa Gegethnera i Wolffa. Nowe podręczniki szkolne. „Kurier Warszawski”, s. 6, nr 253 z 13 września 1906.
25. Bibliografia. „Przegląd Biblioteczny”, s. 64, nr 3 z 1906.
26. Zbigniew Osiński: Janusz Jędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885-1951). Lublin: 2008, s. 29, 227. ISBN 978-83-227-2704-1.
27. Bibliografia. „Przegląd Oświatowy”, s. 39, nr 4 z 1932.

Bibliografia

• Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Helena Stattlerówna. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2018-05-03].
• Helena Stattler. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-02].
• Helena Stattler. geni.com. [dostęp 2015-05-02].
• Helena Stattler – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 2015-05-02].
• Helena Stattler – publikacje w bazie World Cat. orlabs.oclc.org. [dostęp 2015-05-02].
• Feliks Kierski: Podręczna encyklopedia pedagogiczna. T. I. Lwów, Warszawa: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, Wydawnictwo Książnica Polska, 1923.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071951613
• VIAF: 101672378
• PLWABN: 9810551968205606
• NUKAT: n01027101